Question

Proszę o przykłady budowli romańskich i gotyckich na pomorzu. W podpunktach. Po około 10 z każdego stylu.

Answer 1

STYL ROMAŃSKI

Należy do nich Kościół Św. Mikołaja i jednocześnie klasztor dominikanów w Gdańsku. Jest to jedna z najstarszych świątyń w Gdańsku, powstała u schyłku XII wieku.Zbudowany został na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków handlowych. W 2006 roku pod klasztorem zostały odkryte romańskie piwnice z XIII w.

Warto także wspomnieć o archikatedrze gdańskiej – kościele pw. Trójcy św., NMP i św. Bernarda w Gdańsku, w dzielnicy Oliwa. Mamy tam również fragmenty cysterskiego kościoła romańskiego z XIII w. (w prezbiterium) i bazyliki romańsko-gotyckiej z XIII w. (w nawie głównej i południowej); romańskie przejście do oratorium za nagrobkiem Hülsena, przebudowane opactwo cystersów z XII/XIII w.

 

STYL GOTYCKI

 

W Gdańsku najważniejszą budowlą gotycką jest kościół NMP. Największy gotycki kościół w Polsce (ok. 105 m długości, 66 m szerokość w transepcie i 28 – 30 m wysokość naw) i największa ceglana świątynia Europy z okresu średniowiecza. Jest to trójnawowa hala przecięta trójnawowym transeptem (rzut transeptu jest nieco zniekształconym w północno-wschodnim narożu). Pomiędzy przyporami naw bocznych umieszczono rzędy kaplic. Nawy przykrywają bardzo bogato rozczłonkowane sklepienia kryształowe i gwiaździste. Od zachodu do świątyni przylega potężna (76 m wysokości) wieża z dzwonem. Kościół jest zabytkiem rangi światowej.

 

              We wsi Trzęsacz znajdują się ruiny gotyckiego kościoła wybudowanego pośrodku wsi na przełomie XIV/XV wieku w odległości prawie 2 kilometrów od morza. Kościół na początku należał do katolików, lecz po reformacji został kościołem ewangelickim do końca swych dni. Procesy abrazyjne spowodowały, że brzeg morski nieustannie zbliżał się do budowli. Ostatnie nabożeństwo odprawiono w kościele 2 marca 1874 roku, a jego wyposażenie przewieziono do katedry w Kamieniu Pomorskim, a część zabytkowego tryptyku można obejrzeć w Rewalskim kościele. W 1901 zawaliła się pierwsza jego część. Dziś pozostał jedynie fragment południowej ściany. Obecnie trwają intensywne prace nad ochroną ruin przed sztormami. Jest to jedyna tego typu atrakcja turystyczna w Europie.

 

W Stargardzie Szczecińskim występują mieszanki stylów renesansowego i gotyku. Przykładem jest parafia przy kościele Mariackim składająca się z czterech budynków, które powstały w różnym czasie. Najstarszy z nich pochodzi z XV wieku i jest określany jako gotycki. Powstała tu szkoła parafialna, później siedziba diakonatu. Druga budowla ma charakter renesansowy, pochodzi z XVI wieku. Trzecia z XIX wieku, a czwarta z 1982 roku. Innym przykładem jest Brama Wałowa. Została zbudowana w I połowie XV wieku. Budowla składa się z dwóch pięter i jednoczy w sobie dwa style architektoniczne: gotycki i renesansowy. W czasie II wojny światowej zniszczono szczyt i dachowanie, które zostało odbudowane w dopiero 1960 roku.

 

              Zamek w Człuchowie składał się z czterech części: trzech przedzamczy oraz zamku głównego, posiadającego dziedziniec. Przedzamcze zachodnie, przez które wjeżdżało się do środka, zawierało stajnie, wartownie, zbrojownię i spichrze. Podzamcze północne przeznaczone było na wartownie i mieszkania dla części załogi, a wschodnie posiadało zabudowania gospodarskie. W zamku głównym znajdowały się pomieszczenie dla rycerzy zakonnych i księży, sypialnie, jadalnie oraz kaplica. Każda osobna część zamku ogrodzona była murem, ponadto całość otoczono dodatkowym murem, zbudowanym z głazów granitowych i cegieł, które otaczała fosa i okoliczne jeziora.

 

              Bazylika Konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołobrzegu, jej budowę rozpoczęto w 1280 r., natomiast w 1301 r. w mieście wybudowanokolegiatę, w 1718 r. na wieży kolegiaty zainstalowano dzwon, wybijający kwadranse. Na pamiątkę wielkich wojen: trzydziestoletniej, siedmioletniej i z roku 1807, które najbardziej zrujnowały miasto, w części wieżowej wmurowano kule armatnie z tych okresów. W 1958 r. przywieziono tryptyk Ostatnia Wieczerza, stanowi on ołtarz główny.

 

              Ratuszw Kołobrzegu jest pierwotnie gotycki, zbudowany ok. 1364r. Później został przebudowywany, a następnie w czasie oblężenia w 1807r. zniszczony. W latach 1829-1832 na jego pozostałościach i z wykorzystaniem zachowanych fragmentów (jeden z narożników, piwnice) wzniesiono nowy, neogotycki według projektu K. F. Schinkla, przypominający wyglądem średniowieczny zamek o obronnym charakterze.

 

              Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Koszalinie została zbudowana w latach 1300-1333 z potężną wieżą zrekonstruowaną w XIX w. Wewnątrz znajduje się krucyfiks gotycki z XIV w. z kaplicy na Krzyżance, późnogotyckie figury świętych z 1512 r., wczesnogotycka chrzcielnica, pająki (żyrandole) z 1666 r. oraz neogotyckie organy z 1899 r.

 

              Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinku – średniowieczny zamek książąt pomorskich. Południowe skrzydło zamku pochodzi z pierwszej połowy XIV wieku i zbudowane zostało w miejscu wcześniejszego grodziska słowiańskiego. W wyniku późniejszych przeróbek (w XVI, XIX i XX wieku) zamek nie zachował swojego pierwotnego charakteru.

 

              W Bukowie Morskim, wsi letniskowej nad jeziorem Bukowo mamy

 

kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa z XIII/XIV wieku w stylu gotyckim, będący częścią nieistniejącego zespołu klasztornego.

 

W Barzowicach mamy kościół p.w. św. Franciszka z Asyżu z XV wieku. Styl gotycki, murowany, jednonawowy. Wnętrze zawiera szafkę ścienną gotycką z XV wieku.

 

W Cisowie warto zobaczyć gotycki kościół p.w. św. Stanisława Kostki z 1321 r. Również jednonawowy. Wnętrze zawiera barokową ambonę i ołtarz główny, ławy renesansowe, chór, oraz kropielnicę z XIV wieku.

 

W Dobiesławiu kościół p.w. M. B. Częstochowskiej z XV wieku, styl gotycki. Wnętrze zawiera kropielnicę granitową z XV wieku oraz dzwon z 1805 roku.

 

W Krupach warto zwiedzić kościół p.w. M. B. Ostrobramskiej z XIV wieku zachowany w stylu gotyckim, murowany, jednonawowy. Wnętrze zawiera ołtarz główny i ambonę z baroku.

 

W Starym Jarosławiu znajduje się kościół p.w. św. Krzyża z XIV wieku w stylu gotyckim.

Answer 2

styl romański:

 

    Chalno - relikty kościoła z XII w, rozebranego ok. 1870 r.

    Inowrocław - kościół NMP, XII w.

    Kałdus - relikty nieukończonej bazyliki z XI w.

    Kościelec - kościół św. Małgorzaty, XII/XIII w.

    Kościelna Wieś - kościół św. Wawrzyńca, fragmenty z przełomu XII/XIII w.

    Kruszwica - kolegiata śś. Piotra i Pawła, 1120-1140

    Mogilno - fragmenty pobenedyktyńskiego kościoła św. Jana Ewangelisty, 1 poł. XI w. (z okresu romańskiego pochodzą prezbiterium z apsydą, filary w nawie głównej, fragmetny ścian bocznych, krypta wschodnia i krypta zachodnia)

    Strzelno:

        kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny, XII/XIII w.

        rotunda świętego Prokopa, 1133

    Włocławek - katedra Wniebowzięcia NMP we Włocławku, pierwotnie z XI w. - niezachowana

 

stl gotycki:

 

Zamek

-w Bytowie

-w Gniewie

-w Człuchowie

-w Kwidzynie

-w Sztumie

-w Malborku