Świat powstał z Chaosu złożonego z ziemi, ognia, wody i powietrza. Z chaosu wyłoniły się dwa potężne bóstwa Gaja (Ziemia) i Uranos (Niebo). Ich dziećmi byli: Tyfon, Gigantowie, Sturęcy, Cyklopi , Tytani i Kronos. Uranos strącił ich do Tartaru za wyjątkiem jednak Kronosa, który uknuł spisek z matką i strącił ojca z tronu, a z krwi Uranosa powstały trzy boginie zemsty Erynie. Rządy rozpoczął Kronos z Gają. Ojciec przeklął Kronosa: w przyszłości jego dzieci miały odebrać mu władzę. Aby tego uniknąć kolejno pożerał swoje dzieci, a miał ich sześcioro. Gaja ostanie swoje dziecko - Dzeusa, ukryła na ziemi, a mężowi dała do pożarcia kamień zawinięty w pieluchę. Dzeusem opiekowała się koza Amalteja (z jej złamanego rogu powstał róg obfitości, a ze skóry tarcza - egida). Gdy Zeus dorósł postanowił pokonać ojca. Poprosił matkę by dała mu środek wymiotny, a ten zwrócił połknięte dzieci. Po 10 latach walk ostatecznie Dzeus pokonał ojca piorunami, a potem rządził wraz z rodzeństwem: Hades, Posejdon, Hestia, Hera, Demeter. Dzeus dokonał także podziału władzy, sobie przydzielił niebo i ziemię wraz z Olimpem, Hadesowi podziemia, a Posejdonowi morza.
Wnioski płynące z opisu stworzenia świata: walka o tron liczne zdrady pierwsi potomkowie bogów są szkaradni i potworni świat powstaje chaotycznie razem z bogami rodzi się ziemia Mit o Prometeuszu:
Prometeusz był jednym z tytanów. Ulepił z gliny zmieszanej ze łzami figurę, dał jej duszę z ognia niebiańskiego wykradzionego rydwanu słońca. Człowiek był jednak słaby, nagi i bezbronny. Prometeusz więc aby polepszyć los ludzkości, którą bardzo ukochał wykradł bogom ogień olimpijski i zniósł go na ziemię. Widząc bezbronność ludzi zszedł na ziemię i nauczył ich posługiwać się ogniem. Po tym bogowie zesłali na ziemię Pandorę (z gr. pan - wszystko i doron - dar), gdyż była darem dla ludzi od wszystkich bogów. Była piękną kobietą, którą każdy z bogów obdarzył jakąś wartością. W posagu otrzymała szczelnie zamkniętą puszkę. Hermes zaprowadził Pandorę pod drzwi Prometeusza, ten jednak czując podstęp odprawił ją. Pandorę przygarnął brat Prometeusza, Epimetusz który mimo ostrzeżeń brata otworzył puszkę, która przyniosła ze sobą wszystkie troski, smutki i choroby. Prometeusz także postanowił pokonać bogów podstępem. Zabił wołu i podzielił go na części. Jedną stanowiło mięso owinięte skórą, a drugą kości z tłuszczem. Zeus miał wybrać, który worek będzie dla niego składany w ofierze - wybrał ten z tłuszczem. Od tego czasu mięso było dla ludzi, a tłuszcz i kości przekazywano bogom w ofierze. Bóg strasznie się rozzłościł i kazał go przykuć do skał Kaukazu i codziennie zgłodniały orzeł wyjadał mu wątrobę, która stale odrastała. Po tym wszystkim ludzie stali się źli i podstępni, a Dzeus ukarał ludzi potopem. Ocaleli jedynie Deukalion i Pyra, którzy rzucając za siebie kamienie odbudowali rodzaj ludzki, ponieważ z kamieni powstawali mężczyźnie i kobiety. Prometeusza ocalił Herakles podczas jednej z 12 prac.
Plan wydarzeń mitu: Stworzenie człowieka z gliny i łez Kradzież ognia z Olimpu dla ludzi Nauczenie posługiwania się ogniem Ukaranie Prometeusza Zesłanie Pandory z Puszką Otwarcie puszki przez Epimetusza i Pandorę Opanowanie świata przez choroby i smutki Zemsta Prometeusza - złożenie ofiary z woła Odwet Zeusa - przykucie Prometeusza do skał Kaukazu, gdzie orzeł wyjada mu wątrobę Przepowiednia wyroczni delfickiej Odrodzenie narodu ludzkiego Zasługi Prometeusza: Nauka o liczbach Najprzedniejsza wiedza Oswoił zwierzęta Zaprzągł konia do wozu Na słone morze spuścił statki Dał lekarstwa Wynalazł zioła kojące ból Znalazł na ziemi metale, nauczył ludzi je wydobywać i uprawiać ziemię Nauczył ludzi wróżbiarstwa, polowania i rybołówstwa Cechy Prometeusza: miłość do ludzi cierpienie i poświęcenie dla ludzi spryt mądrość odwaga odpowiedzialny za ludzi altruista - osoba, które bezinteresownie poświęca się dla innych dobry odpowiedzialny - stworzył ludzi, a potem opiekował się nimi, np. dał im ogień
Prometeizm - poświęcenie się dla innych ludzi, niezgadzanie się na zło i niesprawiedliwość.
Nawiązania: Dziady cz. III - A. Mickiewicz Grób Agamemnona - J. Słowacki Ludzie bezdomni - S. Żeromski Stary Prometeusz - Z. Herbert Mit o Dionizosie:
Dionizos (Bachus) był synem Zeusa i Semery. Bogiem wina i płodnych sił natury. Wychowany przez nimfy na górze Nysa. Walczył w wojnie z gigantami jako lew. Pewnego razu został porwany przez piratów, ale bardzo szybko się uwolnił. Jako pierwszy z bogów żył na ziemi. Lubiły go zwierzęta gdyż był dobry i łagodny. Nauczył Egipcjan uprawiać rolę. Przedstawiano go jako młodego prawie nagiego mężczyznę o złocistych włosach i łagodnych oczach. W pochodzie, który go otaczał szli: kozłowie( różki na głowie, ogonek, czasami brodaci, kosmate nogi), bachantki, menadry, centaurzy, syleny i satyrzy. Grając i śpiewając robili bardzo wiele hałasu. Powóz Dionizosa ciągnęły dwie pantery i dwa lwy. Dwa razy do roku odbywały się święta ku czci boga Dionizosa. Miejsca gdzie odbywały się dionizja zostały teatrami.
Mit o Dedalu i Ikarze:
Król Krety - Minos zatrudnił Dedala - znanego budowniczego i twórcę wielu pożytecznych wynalazków do zbudowania labiryntu dla swego syna, potwora Minotaura (pół byk, pół człowiek). Po zakończeniu budowy władca nie chciał odesłać utalentowanego Dedala do domu (Ateny za którymi bardzo tęsknił). Ojciec i syn byli uwięzieni na wyspie. Aby się z niej wydostać Dedal skonstruował skrzydła z wosku i piór. Gdy uciekali Ikar (syn) wzbił się zbyt blisko słońca, w skutek czego spadł do morz i utonął. Ojciec ostrzegał wcześniej syna, by ten nie leciał zbyt blisko słońca, gdyż wosk może się stopić ani zbyt nisko, gdyż pióra mogą nasiąknąć wilgocią.
Na pamiątkę tych wydarzeń morze, w którym utonął chłopiec nazwano Ikaryjskim, a pobliską wyspę Ikarią. Zwrot ikarowe loty - określa szaleńcze i nierozważne poczynania.
Mit obrazuje ludzie dążenie do lotu do słońca, czyli do marzeń ponad rozsądek, do ryzyka w celu spełniania marzeń.Ikar to postać odważna ale i młoda, niedoświadczona, pełna marzeń i pragnienia poznawania świata. W locie czuł się jak ptak, upajał się tą chwilą, przepełniała go radość. Zapomniał o radach ojca i wzbił się zbyt wysoko. To piękna postać, która przeżywa beztroskie chwile i ginie tragicznie.
Nawiązania: Oda do młodości - A. Mickiewicz Ikar - J. Iwaszkiewicz Wciąż o Ikarach głoszą - E. Bryll Dedal i Ikar - Z. Herbert Mit o Syzyfie:
Pewien władca Koryntu - Syzyf był lubiany przez bogów toteż często gościł na Olimpie. Okazało się jednak, że jest plotkarzem i zdradza ludziom boskie tajemnice. Pewnego razu zdradził ważną tajemnicą Zeusa, a ten w zemście wysłał do niego boga śmierci Tanatosa, który miał go zabrać. Syzyfowi udało się uwięzić Tanatosa, co spowodowało, że ludzie przestali umierać. Na pomoc śmierci wysłano Aresa, a Prometeusz musiał umrzeć. Przed śmiercią nakazał jednak żonie, aby nie grzebała jego zwłok. Jego dusza błądziła po świecie i głośno narzekała na złą żonę. Nie świadom niczego Pluton pozwolił mu wrócić na trzy dni na ziemię i ukarać żonę. Po tym czasie miał wrócić do Hadesu ale tak się jednak nie stało. O uciekinierze Tanatos przypomniał sobie dopiero po upływie wielu lat. Syzyfa dosięgła w końcu sroga kara: skazano go na wieczne wtaczanie głazu pod górę. Gdy głaz osiągał szczyt kamień spadał i praca zaczynała się od nowa. Mamy tu do czynienia z symbolem ciężkiej niekończącej się pracy, z ogromnym ale bezskutecznym wysiłkiem, który do dziś dnia nosi miano syzyfowej pracy.
Nawiązania: Syzyfowe prace - S. Żeromski Mit Syzyfa - A. Camus Mit o Hefajstosie:
Hefajstos był synem Zeusa i Hery, bóg ognia, mistrz rzemieślników, sztuki kowalskiej i złotniczej. Był kulawy z winy swojego ojca, który strącił go z Olimpu. Po wypadku przez dziesięć lat opiekowała się nim Tetyda, to właśnie w tym czasie zajął się kowalstwem, był szczęśliwy i nie chciał już wracać na Olimp. Do powrotu próbował go nakłonić Dionizos, jednak Hefajstos nie chciał dobrowolnie wracać, więc pewnego razu upił Hefajstosa i podstępem zaprowadził go na Olimp. Zeus chcąc zrekompensować synowi wyrządzoną krzywdę, oddał mu za żonę najpiękniejszą boginię - Afrodytę. Hefajstos jednak nie ucieszył się z nowej żony, gdyż sądził, że jest ona szyderstwem z jego kalectwa. Zamieszkał w wulkanie Etna i ponownie zaczął unikać bogów. Mimo to przez cały czas bardzo chętnie wykonywał dla nich ozdoby, broń, wykuwał pioruny dla Zeusa, wykonał też wóz boga słońca Heliosa, zbroję Achillesa, tarczę egidę oraz strzały Erosa.
Mit o Heraklesie:
Herakles był herosem, który narodził się ze związku Zeusa i królowej Alkmeny. Wyróżniała go wielka siła, bohaterstwo, odwaga, śmiałość i męstwo. Ojciec Heraklesa chciał by był nieśmiertelny więc przysunął go do piersi śpiącej Hery, ta jednak odtrąciła dziecko i zaczęła mścić się na Heraklesie. Gdy miał 10 miesięcy wysłała do niego węże, które Herakles z łatwością udusił. Herakles nie wykazywał zdolności do nauki. Już od najmłodszych lat jednak uwielbiał zapasy, strzelanie z łuku i rzucanie oszczepem. Przyszedł z pomocą w walce królowi tebańskiemu, a w nagrodę otrzymał za żonę córkę króla. Hera kontynuując swoją zemstę po latach zesłała na Heraklesa szaleństwo, w którego przypływie zabił ukochaną żonę i własne dzieci. Za karę, zgodnie z przepowiednią wyroczni zaciągnął się na służbę do króla Eurystesa i wykonał dla niego 12 bardzo niebezpiecznych prac:
zabicie lwa z Nemei, zabicie hydry lernejskiej, schwytanie łanie ceryntyjskiej, upolowanie dzika erymantejskiego, oczyszczenie stajni Augiasza, nie czyszczonej przez 30 lat (Herakles wykopał kanał i skierował nim rzekę prosto przez stajnię) zabić ptaki z żelaznymi dziobami, ujarzmić byka z Krety, porwać rumaki Diomedesa, zdobyć pas Hipolity, porwać woły Gerionesa, zdobyć złote jabłko z sadu Hesperyd, porwać Cerbera.
Polecenia miały na celu uwolnienie ludzi od grożących im niebezpieczeństw. Jakiś czas później chciał panowanie się ożenić jednak sprzeciwili się temu bracia dziewczyny. Herakles zabił więc jednego z nich, a w ramach kary miał służyć trzy lata u królowej Omfalii pracując w kobiecych szatach na krosnach. Następnie ożenił się z królewną Dejanirą, którą porwał centaur Nessos. Herakles zabił go z łuku, ale przed śmiercią centaur zdążył ofiarować Dejanirze swoją krew, która jakoby miała jej zapewnić wieczną miłość męża. Dejanira wyprała więc koszulę w krwi, która strasznie paliła Heraklesa i wżerała się w jego ciało. Dejanira powiesiła się z rozpaczy, po śmierci męża, który skrócił swe męki paląc się na stosie. Bogowie uczynili Heraklesa nieśmiertelnym, a Zeus, zabrał go na Olimp. Ostatnią żoną Heraklesa była Hekabe, bogini młodości, córka Hery, która zapomniała o swoich urazach. Z mitu bierze swój początek określenie "stajnia Augiasza" jako miejsce bardzo brudne oraz koszula Dejaniry jako symbol męki i tortur.
Mit o Tantalu:
Król Tantalos był Herosem i przyjacielem bogów, często przebywał więc na Olimpie. Oszukiwał jednak bogów wykradając nektar i ambrozję dla ludzi. Tantal chciał sprawdzić czy bogowie są faktycznie bosy, więc zaprosił ich na ucztę. Jednej potrawy jednak nikt nie tknął, gdyż bogowie zorientowali się, że podano im ludzkie mięso. Potrawę sporządzono z mięsa syna Tantala - Pelopsa, którego Zeus przywróć do życia, a dla Tantala wyznaczył straszną karę. Strącono go do Taratu, gdzie przez wieki cierpiał głód i cierpienie. Widział wodę w źródle i jedzenie, ale za każdym razem gdy próbował ich sięgnąć one oddalały się od niego. Do dziś używane jest przysłowie "męki Tantala", które oznacza straszliwe męki.
Mit o Tezeuszu:
Tezeusz był synem króla Aten. To on jako jedyny wyszedł żywy z labiryntu Minotaura - zabił go. Minotaur był potworem, któremu corocznie składano w ofierze 7 chłopców i 7 dziewcząt. Tezeusz wchodząc do labiryntu rozwijał nić Ariadny, którą w drodze powrotnej zwinął, co umożliwiło mu wyjście z labiryntu. Mit ma swoje symboliczne znaczenie: życie to wielki labirynt, w którym błądzimy ale zawsze znajdzie się ktoś kto poda nam rękę (nić).
Nawiązania: Boska komedia - Dante Alighieri Do fraszek - J. Kochanowski Lalka - B. Prus Imię róży - U. Eco Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod Klepsydrą - B. Schulz Proces - F. Kafka Mit o Niobe:
Niobe była córką Tantala, żoną Amfiona, który był królem Teb z którym miała 14 dzieci. Bardzo zależało jej na czciło ją więcej ludzi niż Latonę, która miała tylko dwoje dzieci: Apolla i Artemidę. Dzieci Latony zabiły z łuku wszystkie dzieci Niobe. Po tej tragedii Niobe powrócił do Sipylos, gdzie stale opłakiwał niesłuszną śmierć dzieci. Bogowie zamienili ją w kamień ale nawet wtedy nie przestała rozpaczać i z kamienia wciąż płynęły łzy.
Mit obrazuje miłość macierzyńską a jednocześnie jest przestrogą przed zarozumiałością.
Mit o Nike:
Była córką tytana Pallasa i bogini podziemnej rzeki Styks. Przedstawiano ją jako młodą dziewczynę ze skrzydłami, która trzyma w dłoni gałązkę oliwną. Była symbolem zwycięstwa, toteż często była ozdobą pomników budowanych na cześć zwycięstw.
Nawiązania: Wczorajszemu - T. Gajcy Nike, która się waha - Z. Herbert Nike z Samotraki? Leopold Staff Nike - J. Lechoń Nike - M. Pawlikowska-Jasnorzewska Mit o Orfeuszu i Eurydyce:
Orfeusz był młodym śpiewakiem, synem muzy Kaliope, cudownie grał i był bardzo piękny. Jego żoną była Eurydyka, po której śmierci bardzo cierpiał. Z rozpaczy przestał grać i śpiewać, błąkał się po łąkach ciągle wołając imię ukochanej. Był zdesperowany do tego stopnia, że wybrał się do Hadesu. Charon przewiózł go na drugi brzeg Styksu, gdzie wzruszył wszystkich swoim śpiewem i oddano mu żonę. Wychodząc z krainy ciemności Orfeusz nie miał oglądać się za siebie. Jednak nie wytrzymał i spojrzał na Eurydykę, w tym momencie stracił ją na zawsze. Orfeusz sam wrócił na ziemię, gdzie błąkał się bez celu tak długo aż natrafił na pochód Dionizosa, w których szły brachtanki - kobiety zabiły go rozszarpując. Mit opowiada o wielkiej miłości małżeńskiej.
Nawiązania: Rehabilitacja - W. Szymborska Przez furie jestem targany jak Orfeusz ... - J. Słowacki Tren XIV - J. Kochanowski Mit o Demeter i Korze:
Demeter była boginią pól i urodzajów. Często przechadzała się po łąkach wraz z córkę Korą i orszakiem nimf, śpiewały przy tym i zbierały kwiaty. Demeter zabraniała swojej córce Persefonie zrywania na łące narcyzów, które są poświęcone bogom podziemi. Historia powstania tego kwiatu wiązała się z mitem o narcyzie. Dziewczyna nie wytrzymała i zerwała jeden kwiat. Za karę porwano ją do podziemi, a tam została żoną Hadesa. Demeter rozpaczała po stracie córki a wraz z nią cierpiała przyroda, która więdła a ptaki przestawały śpiewać. Była tak zła, że przeklęła ziemię, która przestała rodzic owoce. Na rozkaz Zeusa Hades miał wypuścić żonę ale zanim to uczynił związał ją na zawsze ze sobą, częstując ją ziarnami granatu (jedzenie umarłych). W efekcie Kora spędzał część roku z Hadesem, (nazywano ją w podziemiach Persefoną) a cześć z matką. Kiedy Persefona przebywa z matką, ta cieszy się i wszystko na ziemi kwitnie i się zieleni. Jednakże gdy wraca na 3 miesiące do męża popada w rozpacz a przyroda zamiera.
Mit o Narcyzie:
Opowiada o pięknym chłopcu, który nachyliwszy się nad źródłem zobaczył w nim swoje odbicie i zakochał się. Nie mogąc odwzajemnić miłości stale spoglądał w źródło aż w końcu umarł z tęsknoty. Gdy zmarł jego ciało przemieniło się w kwiat, który nazwano narcyzem. Młodzieńca ukarała w ten sposób Afrodyta, za to że odrzucił zaloty nimfy Echo, która z rozpaczy straciła głos. Narcyz do dziś pozostaje symbolem człowieka zakochanego w sobie.
Nawiązania Pieśń o Narcyzie - Owidiusz Lalka - B. Prus Narcyz - M. Pawlikowska-Jasnorzewska Mity tebańskie:
Odpowiadają o tragicznych losach potomków Kadmosa, który założył miasto Teby. Opowiadają o życiu Semele, Akteona, Niobe, Lajosa, Edypa i Antygony. Najtragiczniejsze były losy Edypa, który mimo usilnych starań nie uniknął przeznaczenia. Jego córka - Antygona zginęła broniąc honoru rodziny, o czym opowiada utwór zatytułowany imieniem głównej bohaterki.
Mit o Labdakidach: Wyrocznia w Delfach przepowiada Lajosowi, że zginie z ręki syna. Narodziny Edypa jako syna Lajosa w Tebach Lajos chcąc uniknąć przeznaczenia porzuca syna "Nabrzmiałopięty" odnaleziony przez pasterzy Wkrótce po tym opiekę nad Edypem przejmuje bezdzietne małżeństwo kroyntckich władców - Polibos i Merope Edyp dowiaduje się, że jest podrzutkiem. Udaje się do wyroczni a ta powiedziała, że zabije ojca i poślubi własną matkę Edyp ucieka myśląc, że jego rodzicami są władcy Koryntu Edyp po drodze zabija nieznajomego podróżnika Ucieczka do Teb i rozwiązanie słynnej zagadki Sfinksa, który gnębił miasto. Zagdaka brzmiała: Co to za zwierze, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe - na dwóch nogach, a wieczorem - na trzech?. Chodziło o człowieka. Sfinks usłyszawszy odpowiedz rzucił się w przepaść Edyp otrzymuje w nagrodę królestwo i bierze ślub z Jokastą, z którą ma później dzieci: Antygonę, Ismenę, Eteoklesa, Polinejkesa Głód i zaraza w mieście Wezwanie Terezjasza, który miał określić przyczynę nieszczęść Rada przepowiedni Edyp dowiaduje się prawdy o swoim pochodzeniu i o tym, że zabił ojca (podróżnik)oraz poślubił matkę Samobójstwo Jokasty matki i żony Edypa Edyp oślepia się Kłótnia Eteoklesa i Polinejkesa o władzę. Bracia mieli co roku wymieniać się tronem, ale Eteokles nie dotrzymał słowa i wygnał brata Atak Polinejkesa na Teby z pomocą króla Adrostosa z Argos, którego córkę poślubił Ofiara z życia Medagereusa Miasto ocalało Śmierć Eteoklesa i Polinejkesa w bratobójczym pojedynku Kreon, brat Jokasty ponownie przejmuje władzę w Tebach Zakaz grzebania zwłok zdrajcy Polinejkesa Antygona za karę zostaje zamurowana w skale Mit o wojnie trojańskiej:
Szczegółowy plan mitu: Starania Zeusa i Posejdona o rękę Tedy Przestroga Temidy Wydanie Tetydy za księcia Peleusa(człowieka) Uczta weselna z udziałem wszystkich bogów za wyjątkiem bogini niezgody Eris Zjawienie się niepożądanego gościa (Eris) Złote jabłko dla najpiękniejszej Kłótnia Hery, Ateny i Afrodyty o jabłko Na sędziego sporu wybrano pasterza Parysa, syna Priama króla Troi Wyjaśnienie tajemniczego pochodzenie Parysa (Gdy Parys się urodził matka oddała go pasterzom aby ci porzucili go w górach, gdyż zgodnie z przepowiednią przez jej syna w przyszłości zagładzie ulegnie całe miasto. Chłopca wychowali pasterze, więc ten nic o swoich rodzicach i przeznaczeniu nie wiedział.) Rozstrzygnięcie konkursu i zwycięstwo Afrodyty, która obiecała Parysowi najpiękniejszą kobietę na świecie Igrzyska na dworze Odkrycie pochodzenia Parysa i przyjęcie go na dwór Parys powraca do Troi Wyprawa księcia trojańskiego (Parysa) do Sparty w gościnę do Menelaosa Wyjazd Menelaosa Parys porywa żonę Menelaosa - Helenę do Troi Wypowiedzenie wojny przez Greków. Dowództwo obejmuje Agamemnon Zaginięcie Achillesa - matka Tetyda ukryła go na dworze Likomedesa, gdy dowiedziała się, że bez niego Troja nie zostanie zdobyta Odyseusz poszukuje na różnych dworach Achillesa, odnajduje go przebranego za księżniczkę Odyseusz poznaje Achillesa i zabiera go na wojnę Achilles gotuje się do wojny Cisza morska Ofiara z młodej Ifigenii dla Artemidy (przepowiednia Kalchasa) Ofiara z łani, Ifigenia zostaje kapłanką Agamemnon wysyła posłańców: Odyseusz i Menelaosa po Helenę Odmowa Trojan Zemsta Grecji i rozpoczęcie dziesięcioletniej wojny Achilles wsławia się w walce, boją się go wszyscy trojanie Agamemnon zabiera Achillesowi brankę Bryzeidę, a ten wycofuje się z walki Śmierć Patroklesa w pożyczonej od Achillesa zbroi - w walce z Hektorem Tetyda przekazuje Achillesowi zbroję od Hefajstosa nową zbroję Zemsta Achillesa, który zabija wielu żołnierzy w tym także Hektora którego ciało bezcześci wlokąc za rydwanem Priam przybywa do Achillesa by wykupić jego zwłoki Wielka rozpacz Priama po zmarłym Hektorze i 12 dni uroczystości pogrzebowych Parys zabija Achillesa strzałem w piętę Kłótnia Ajaksa i Odyseusza o zbroję Zbroja dla Odyseusza Śmierć Parysa Ślub Heleny z Deifobem Diomedes i Odyseusz wykradają cudowny posąg Ateny z jej świątyni, dopóki był on w Troi nikt nie mógł zdobyć miasta Grecy pozorują rezygnację z oblężenia miasta, a rzekomo w darze zwycięzcom pozostawili ogromnego drewnianego konia Trojanie wprowadzają dar do miasta, w środku ukryło się 12 najlepszych greckich żołnierzy Otwarcie bram miasta dla pozostałych żołnierzy, którzy ukryli się na statkach w pobliskiej zatoczce Rzeź mieszkańców Troi Menelaos zabija Deifoba i zabiera Helenę ze sobą Radość Greków Menelaos wraca do Sparty z Heleną, która od tego czasu była idealną żoną Po śmierci męża Helenę wygnano, a ta postanowiła ukryć się u przyjaciółki Polikos, ta jednak nienawidziła Helenę gdyż na wojnie zginął jej mąż, kazała więc ją zabić Śmierć Heleny STRESZCZENIA MITÓW RZYMSKICH: Mitologia rzymska:
Po podbiciu Grecji przez Rzymian przejęli oni kulturę kraju bardziej rozwiniętego, stąd wiele podobieństw w obu mitologiach. Wyobraźnia Rzymian wyczerpywała się na personifikowaniu rzeczywistości i wynajdywaniu coraz liczniejszych bóstw opiekuńczych. Właściwie zostały zmienione tylko nazwy bóstw z greckich na łacińskie. Oryginalne mity rzymskie są nieliczne, związane z założeniem Rzymu i herosami latyńskimi. Ich źródłem była często także poezja grecka, np. Homer. Mity rzymskie są zatem uzupełnieniem mitów greckich. Charakterystyczną stroną religii rzymskiej jest ogrom występujących w niej personifikacji, czyli uosabiających pojęć moralnych, uczuć, ludzkich pragnień itp. Np. ax -pokój, virtus- dzielność, concordia- zgoda.
Wędrówki Eneasza:
Eneasz był jednym z niewielu Trojańczyków, który przeżył wojnę trojańską i oblężenie miasta. Bogowie obiecali mu nową ojczyznę, jednak zrobili to w sposób tak zagadkowy, że Eneasz nie wiedział później jak to miejsce rozpoznać. Razem z gromadą ocalałych zbudował okręty i wypłynął w morze w poszukiwaniu nowego domu. Odwiedzili wiele krain, z których pierwszą była wyspa Strofadów. Zamieszkiwały ją harpie, a jedna z nich przepowiedziała Trojańczykom, że poznają swoją ziemię obiecaną po tym, że z głodu będą jeść stoły. Odwiedzili także wyspa cyklopa Polifema, Italię, Kartagina czy miasto Kume. Swój dom znaleźli daleko na północy, tam gdzie Tybr wpada do morza. Otaczało ich zupełne pustkowie, widać było tylko jeden dąb. ludzie poszli do niego by się posilić i wtedy jeden z nich powiedział, że z głodu zjadamy nawet stoły. Eneasz domyślił się wtedy, że dotarli na miejsce. Najpierw jednak musieli stoczyć walkę z tubylcami, którymi rządził Latynus. Córce króla Lawinii miano wydać za wodza Rutulów ,Turnusa. Latynus miał jednak sen, w którym dowiedział się, że jego córka ma zostać żoną przybysza, który go odpowiedzi. Gdy następnego dnia przybył Eneasz, król wiedział, że to jego żoną ma zostać Lawiania. Doszło więc do wojny pomiędzy Latynami, a Rutulami. Eneasz pokonał w walce Turnusa i ożenił się z Lawinią. W kilka lat później wybuchła kolejna wojna z Rutulami podczas, której Eneasz zginął.
Powstanie Rzymu:
Syn Eneasza Askanius założył własne miasto - Alba Longa. Ostatni z jego dynastii Prokos miał dwóch synów Numitora i Amuliusa. Kiedy Numitor objął władzę Amulius strącił go z tronu, a jego córkę Reę Sylwię uczynił westalką. Wkrótce urodziła bliźnięta, których ojcem był Mars, bóg wojny. Amulius kazał westalkę zagłodzić a jej dzieci wrzucić do Tybru. Niemowlęta wykarmiła wilczyca a ich jagody zrzucał im dzięciol wysłany przez Marsa. Dzieci wychował pasterz Faustulus, a w miejscu gdzie je znalazł chłopcy postanowili wybudować miasto. Romulus zabił Remusa w czasie kłótni i został pierwszym królem Rzymu.
Porwanie Sabinek:
Rzym był zamieszkiwany przez króla Remusa i jego żołnierzy. Mężczyznom brakowało kobiet, więc Romulus postanowił dopuścić się podstępu. Urządził igrzyska, na które zaprosił mężczyzn i słynące z urody kobiety sabińskie. Na znak Romulusa każdy z jego żołnierzy i on sam porwali po 1 kobiecie. Tego dnia Sabinowie wrócili do domu bez żon i córek. Gdy spróbowali je odbić jakiś czas później, te nie chciały już do nich wracać. Po zawieszeniu wojny Sabinowie połączyli się z Rzymianami i utworzyli wspólne państwo. Po Romulusie rządziło jeszcze 6 królów, a potem zapanowała republika. Po śmierci Remusa i jego żonę ogłoszono bogami.
Świat powstał z Chaosu złożonego z ziemi, ognia, wody i powietrza. Z chaosu wyłoniły się dwa potężne bóstwa Gaja (Ziemia) i Uranos (Niebo). Ich dziećmi byli: Tyfon, Gigantowie, Sturęcy, Cyklopi , Tytani i Kronos. Uranos strącił ich do Tartaru za wyjątkiem jednak Kronosa, który uknuł spisek z matką i strącił ojca z tronu, a z krwi Uranosa powstały trzy boginie zemsty Erynie. Rządy rozpoczął Kronos z Gają. Ojciec przeklął Kronosa: w przyszłości jego dzieci miały odebrać mu władzę. Aby tego uniknąć kolejno pożerał swoje dzieci, a miał ich sześcioro. Gaja ostanie swoje dziecko - Dzeusa, ukryła na ziemi, a mężowi dała do pożarcia kamień zawinięty w pieluchę. Dzeusem opiekowała się koza Amalteja (z jej złamanego rogu powstał róg obfitości, a ze skóry tarcza - egida). Gdy Zeus dorósł postanowił pokonać ojca. Poprosił matkę by dała mu środek wymiotny, a ten zwrócił połknięte dzieci. Po 10 latach walk ostatecznie Dzeus pokonał ojca piorunami, a potem rządził wraz z rodzeństwem: Hades, Posejdon, Hestia, Hera, Demeter. Dzeus dokonał także podziału władzy, sobie przydzielił niebo i ziemię wraz z Olimpem, Hadesowi podziemia, a Posejdonowi morza.
Wnioski płynące z opisu stworzenia świata: walka o tron liczne zdrady pierwsi potomkowie bogów są szkaradni i potworni świat powstaje chaotycznie razem z bogami rodzi się ziemia Mit o Prometeuszu:Prometeusz był jednym z tytanów. Ulepił z gliny zmieszanej ze łzami figurę, dał jej duszę z ognia niebiańskiego wykradzionego rydwanu słońca. Człowiek był jednak słaby, nagi i bezbronny. Prometeusz więc aby polepszyć los ludzkości, którą bardzo ukochał wykradł bogom ogień olimpijski i zniósł go na ziemię. Widząc bezbronność ludzi zszedł na ziemię i nauczył ich posługiwać się ogniem. Po tym bogowie zesłali na ziemię Pandorę (z gr. pan - wszystko i doron - dar), gdyż była darem dla ludzi od wszystkich bogów. Była piękną kobietą, którą każdy z bogów obdarzył jakąś wartością. W posagu otrzymała szczelnie zamkniętą puszkę. Hermes zaprowadził Pandorę pod drzwi Prometeusza, ten jednak czując podstęp odprawił ją. Pandorę przygarnął brat Prometeusza, Epimetusz który mimo ostrzeżeń brata otworzył puszkę, która przyniosła ze sobą wszystkie troski, smutki i choroby. Prometeusz także postanowił pokonać bogów podstępem. Zabił wołu i podzielił go na części. Jedną stanowiło mięso owinięte skórą, a drugą kości z tłuszczem. Zeus miał wybrać, który worek będzie dla niego składany w ofierze - wybrał ten z tłuszczem. Od tego czasu mięso było dla ludzi, a tłuszcz i kości przekazywano bogom w ofierze. Bóg strasznie się rozzłościł i kazał go przykuć do skał Kaukazu i codziennie zgłodniały orzeł wyjadał mu wątrobę, która stale odrastała. Po tym wszystkim ludzie stali się źli i podstępni, a Dzeus ukarał ludzi potopem. Ocaleli jedynie Deukalion i Pyra, którzy rzucając za siebie kamienie odbudowali rodzaj ludzki, ponieważ z kamieni powstawali mężczyźnie i kobiety. Prometeusza ocalił Herakles podczas jednej z 12 prac.
Plan wydarzeń mitu: Stworzenie człowieka z gliny i łez Kradzież ognia z Olimpu dla ludzi Nauczenie posługiwania się ogniem Ukaranie Prometeusza Zesłanie Pandory z Puszką Otwarcie puszki przez Epimetusza i Pandorę Opanowanie świata przez choroby i smutki Zemsta Prometeusza - złożenie ofiary z woła Odwet Zeusa - przykucie Prometeusza do skał Kaukazu, gdzie orzeł wyjada mu wątrobę Przepowiednia wyroczni delfickiej Odrodzenie narodu ludzkiego Zasługi Prometeusza: Nauka o liczbach Najprzedniejsza wiedza Oswoił zwierzęta Zaprzągł konia do wozu Na słone morze spuścił statki Dał lekarstwa Wynalazł zioła kojące ból Znalazł na ziemi metale, nauczył ludzi je wydobywać i uprawiać ziemię Nauczył ludzi wróżbiarstwa, polowania i rybołówstwa Cechy Prometeusza: miłość do ludzi cierpienie i poświęcenie dla ludzi spryt mądrość odwaga odpowiedzialny za ludzi altruista - osoba, które bezinteresownie poświęca się dla innych dobry odpowiedzialny - stworzył ludzi, a potem opiekował się nimi, np. dał im ogień
Nawiązania: Dziady cz. III - A. Mickiewicz Grób Agamemnona - J. Słowacki Ludzie bezdomni - S. Żeromski Stary Prometeusz - Z. Herbert Mit o Dionizosie:Prometeizm - poświęcenie się dla innych ludzi, niezgadzanie się na zło i niesprawiedliwość.
Dionizos (Bachus) był synem Zeusa i Semery. Bogiem wina i płodnych sił natury. Wychowany przez nimfy na górze Nysa. Walczył w wojnie z gigantami jako lew. Pewnego razu został porwany przez piratów, ale bardzo szybko się uwolnił. Jako pierwszy z bogów żył na ziemi. Lubiły go zwierzęta gdyż był dobry i łagodny. Nauczył Egipcjan uprawiać rolę. Przedstawiano go jako młodego prawie nagiego mężczyznę o złocistych włosach i łagodnych oczach. W pochodzie, który go otaczał szli: kozłowie( różki na głowie, ogonek, czasami brodaci, kosmate nogi), bachantki, menadry, centaurzy, syleny i satyrzy. Grając i śpiewając robili bardzo wiele hałasu. Powóz Dionizosa ciągnęły dwie pantery i dwa lwy. Dwa razy do roku odbywały się święta ku czci boga Dionizosa. Miejsca gdzie odbywały się dionizja zostały teatrami.
Mit o Dedalu i Ikarze:Król Krety - Minos zatrudnił Dedala - znanego budowniczego i twórcę wielu pożytecznych wynalazków do zbudowania labiryntu dla swego syna, potwora Minotaura (pół byk, pół człowiek). Po zakończeniu budowy władca nie chciał odesłać utalentowanego Dedala do domu (Ateny za którymi bardzo tęsknił). Ojciec i syn byli uwięzieni na wyspie. Aby się z niej wydostać Dedal skonstruował skrzydła z wosku i piór. Gdy uciekali Ikar (syn) wzbił się zbyt blisko słońca, w skutek czego spadł do morz i utonął. Ojciec ostrzegał wcześniej syna, by ten nie leciał zbyt blisko słońca, gdyż wosk może się stopić ani zbyt nisko, gdyż pióra mogą nasiąknąć wilgocią.
Na pamiątkę tych wydarzeń morze, w którym utonął chłopiec nazwano Ikaryjskim, a pobliską wyspę Ikarią. Zwrot ikarowe loty - określa szaleńcze i nierozważne poczynania.
Mit obrazuje ludzie dążenie do lotu do słońca, czyli do marzeń ponad rozsądek, do ryzyka w celu spełniania marzeń.Ikar to postać odważna ale i młoda, niedoświadczona, pełna marzeń i pragnienia poznawania świata. W locie czuł się jak ptak, upajał się tą chwilą, przepełniała go radość. Zapomniał o radach ojca i wzbił się zbyt wysoko. To piękna postać, która przeżywa beztroskie chwile i ginie tragicznie.
Nawiązania: Oda do młodości - A. Mickiewicz Ikar - J. Iwaszkiewicz Wciąż o Ikarach głoszą - E. Bryll Dedal i Ikar - Z. Herbert Mit o Syzyfie:Pewien władca Koryntu - Syzyf był lubiany przez bogów toteż często gościł na Olimpie. Okazało się jednak, że jest plotkarzem i zdradza ludziom boskie tajemnice. Pewnego razu zdradził ważną tajemnicą Zeusa, a ten w zemście wysłał do niego boga śmierci Tanatosa, który miał go zabrać. Syzyfowi udało się uwięzić Tanatosa, co spowodowało, że ludzie przestali umierać. Na pomoc śmierci wysłano Aresa, a Prometeusz musiał umrzeć. Przed śmiercią nakazał jednak żonie, aby nie grzebała jego zwłok. Jego dusza błądziła po świecie i głośno narzekała na złą żonę. Nie świadom niczego Pluton pozwolił mu wrócić na trzy dni na ziemię i ukarać żonę. Po tym czasie miał wrócić do Hadesu ale tak się jednak nie stało. O uciekinierze Tanatos przypomniał sobie dopiero po upływie wielu lat. Syzyfa dosięgła w końcu sroga kara: skazano go na wieczne wtaczanie głazu pod górę. Gdy głaz osiągał szczyt kamień spadał i praca zaczynała się od nowa. Mamy tu do czynienia z symbolem ciężkiej niekończącej się pracy, z ogromnym ale bezskutecznym wysiłkiem, który do dziś dnia nosi miano syzyfowej pracy.
Nawiązania: Syzyfowe prace - S. Żeromski Mit Syzyfa - A. Camus Mit o Hefajstosie:Hefajstos był synem Zeusa i Hery, bóg ognia, mistrz rzemieślników, sztuki kowalskiej i złotniczej. Był kulawy z winy swojego ojca, który strącił go z Olimpu. Po wypadku przez dziesięć lat opiekowała się nim Tetyda, to właśnie w tym czasie zajął się kowalstwem, był szczęśliwy i nie chciał już wracać na Olimp. Do powrotu próbował go nakłonić Dionizos, jednak Hefajstos nie chciał dobrowolnie wracać, więc pewnego razu upił Hefajstosa i podstępem zaprowadził go na Olimp. Zeus chcąc zrekompensować synowi wyrządzoną krzywdę, oddał mu za żonę najpiękniejszą boginię - Afrodytę. Hefajstos jednak nie ucieszył się z nowej żony, gdyż sądził, że jest ona szyderstwem z jego kalectwa. Zamieszkał w wulkanie Etna i ponownie zaczął unikać bogów. Mimo to przez cały czas bardzo chętnie wykonywał dla nich ozdoby, broń, wykuwał pioruny dla Zeusa, wykonał też wóz boga słońca Heliosa, zbroję Achillesa, tarczę egidę oraz strzały Erosa.
Mit o Heraklesie:Herakles był herosem, który narodził się ze związku Zeusa i królowej Alkmeny. Wyróżniała go wielka siła, bohaterstwo, odwaga, śmiałość i męstwo. Ojciec Heraklesa chciał by był nieśmiertelny więc przysunął go do piersi śpiącej Hery, ta jednak odtrąciła dziecko i zaczęła mścić się na Heraklesie. Gdy miał 10 miesięcy wysłała do niego węże, które Herakles z łatwością udusił. Herakles nie wykazywał zdolności do nauki. Już od najmłodszych lat jednak uwielbiał zapasy, strzelanie z łuku i rzucanie oszczepem. Przyszedł z pomocą w walce królowi tebańskiemu, a w nagrodę otrzymał za żonę córkę króla. Hera kontynuując swoją zemstę po latach zesłała na Heraklesa szaleństwo, w którego przypływie zabił ukochaną żonę i własne dzieci. Za karę, zgodnie z przepowiednią wyroczni zaciągnął się na służbę do króla Eurystesa i wykonał dla niego 12 bardzo niebezpiecznych prac:
zabicie lwa z Nemei, zabicie hydry lernejskiej, schwytanie łanie ceryntyjskiej, upolowanie dzika erymantejskiego, oczyszczenie stajni Augiasza, nie czyszczonej przez 30 lat (Herakles wykopał kanał i skierował nim rzekę prosto przez stajnię) zabić ptaki z żelaznymi dziobami, ujarzmić byka z Krety, porwać rumaki Diomedesa, zdobyć pas Hipolity, porwać woły Gerionesa, zdobyć złote jabłko z sadu Hesperyd, porwać Cerbera.Polecenia miały na celu uwolnienie ludzi od grożących im niebezpieczeństw. Jakiś czas później chciał panowanie się ożenić jednak sprzeciwili się temu bracia dziewczyny. Herakles zabił więc jednego z nich, a w ramach kary miał służyć trzy lata u królowej Omfalii pracując w kobiecych szatach na krosnach. Następnie ożenił się z królewną Dejanirą, którą porwał centaur Nessos. Herakles zabił go z łuku, ale przed śmiercią centaur zdążył ofiarować Dejanirze swoją krew, która jakoby miała jej zapewnić wieczną miłość męża. Dejanira wyprała więc koszulę w krwi, która strasznie paliła Heraklesa i wżerała się w jego ciało. Dejanira powiesiła się z rozpaczy, po śmierci męża, który skrócił swe męki paląc się na stosie. Bogowie uczynili Heraklesa nieśmiertelnym, a Zeus, zabrał go na Olimp. Ostatnią żoną Heraklesa była Hekabe, bogini młodości, córka Hery, która zapomniała o swoich urazach. Z mitu bierze swój początek określenie "stajnia Augiasza" jako miejsce bardzo brudne oraz koszula Dejaniry jako symbol męki i tortur.
Mit o Tantalu:Król Tantalos był Herosem i przyjacielem bogów, często przebywał więc na Olimpie. Oszukiwał jednak bogów wykradając nektar i ambrozję dla ludzi. Tantal chciał sprawdzić czy bogowie są faktycznie bosy, więc zaprosił ich na ucztę. Jednej potrawy jednak nikt nie tknął, gdyż bogowie zorientowali się, że podano im ludzkie mięso. Potrawę sporządzono z mięsa syna Tantala - Pelopsa, którego Zeus przywróć do życia, a dla Tantala wyznaczył straszną karę. Strącono go do Taratu, gdzie przez wieki cierpiał głód i cierpienie. Widział wodę w źródle i jedzenie, ale za każdym razem gdy próbował ich sięgnąć one oddalały się od niego. Do dziś używane jest przysłowie "męki Tantala", które oznacza straszliwe męki.
Mit o Tezeuszu:Tezeusz był synem króla Aten. To on jako jedyny wyszedł żywy z labiryntu Minotaura - zabił go. Minotaur był potworem, któremu corocznie składano w ofierze 7 chłopców i 7 dziewcząt. Tezeusz wchodząc do labiryntu rozwijał nić Ariadny, którą w drodze powrotnej zwinął, co umożliwiło mu wyjście z labiryntu. Mit ma swoje symboliczne znaczenie: życie to wielki labirynt, w którym błądzimy ale zawsze znajdzie się ktoś kto poda nam rękę (nić).
Nawiązania: Boska komedia - Dante Alighieri Do fraszek - J. Kochanowski Lalka - B. Prus Imię róży - U. Eco Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod Klepsydrą - B. Schulz Proces - F. Kafka Mit o Niobe:Niobe była córką Tantala, żoną Amfiona, który był królem Teb z którym miała 14 dzieci. Bardzo zależało jej na czciło ją więcej ludzi niż Latonę, która miała tylko dwoje dzieci: Apolla i Artemidę. Dzieci Latony zabiły z łuku wszystkie dzieci Niobe. Po tej tragedii Niobe powrócił do Sipylos, gdzie stale opłakiwał niesłuszną śmierć dzieci. Bogowie zamienili ją w kamień ale nawet wtedy nie przestała rozpaczać i z kamienia wciąż płynęły łzy.
Mit obrazuje miłość macierzyńską a jednocześnie jest przestrogą przed zarozumiałością.
Mit o Nike:Była córką tytana Pallasa i bogini podziemnej rzeki Styks. Przedstawiano ją jako młodą dziewczynę ze skrzydłami, która trzyma w dłoni gałązkę oliwną. Była symbolem zwycięstwa, toteż często była ozdobą pomników budowanych na cześć zwycięstw.
Nawiązania: Wczorajszemu - T. Gajcy Nike, która się waha - Z. Herbert Nike z Samotraki? Leopold Staff Nike - J. Lechoń Nike - M. Pawlikowska-Jasnorzewska Mit o Orfeuszu i Eurydyce:Orfeusz był młodym śpiewakiem, synem muzy Kaliope, cudownie grał i był bardzo piękny. Jego żoną była Eurydyka, po której śmierci bardzo cierpiał. Z rozpaczy przestał grać i śpiewać, błąkał się po łąkach ciągle wołając imię ukochanej. Był zdesperowany do tego stopnia, że wybrał się do Hadesu. Charon przewiózł go na drugi brzeg Styksu, gdzie wzruszył wszystkich swoim śpiewem i oddano mu żonę. Wychodząc z krainy ciemności Orfeusz nie miał oglądać się za siebie. Jednak nie wytrzymał i spojrzał na Eurydykę, w tym momencie stracił ją na zawsze. Orfeusz sam wrócił na ziemię, gdzie błąkał się bez celu tak długo aż natrafił na pochód Dionizosa, w których szły brachtanki - kobiety zabiły go rozszarpując. Mit opowiada o wielkiej miłości małżeńskiej.
Nawiązania: Rehabilitacja - W. Szymborska Przez furie jestem targany jak Orfeusz ... - J. Słowacki Tren XIV - J. Kochanowski Mit o Demeter i Korze:Demeter była boginią pól i urodzajów. Często przechadzała się po łąkach wraz z córkę Korą i orszakiem nimf, śpiewały przy tym i zbierały kwiaty. Demeter zabraniała swojej córce Persefonie zrywania na łące narcyzów, które są poświęcone bogom podziemi. Historia powstania tego kwiatu wiązała się z mitem o narcyzie. Dziewczyna nie wytrzymała i zerwała jeden kwiat. Za karę porwano ją do podziemi, a tam została żoną Hadesa. Demeter rozpaczała po stracie córki a wraz z nią cierpiała przyroda, która więdła a ptaki przestawały śpiewać. Była tak zła, że przeklęła ziemię, która przestała rodzic owoce. Na rozkaz Zeusa Hades miał wypuścić żonę ale zanim to uczynił związał ją na zawsze ze sobą, częstując ją ziarnami granatu (jedzenie umarłych). W efekcie Kora spędzał część roku z Hadesem, (nazywano ją w podziemiach Persefoną) a cześć z matką. Kiedy Persefona przebywa z matką, ta cieszy się i wszystko na ziemi kwitnie i się zieleni. Jednakże gdy wraca na 3 miesiące do męża popada w rozpacz a przyroda zamiera.
Mit o Narcyzie:Opowiada o pięknym chłopcu, który nachyliwszy się nad źródłem zobaczył w nim swoje odbicie i zakochał się. Nie mogąc odwzajemnić miłości stale spoglądał w źródło aż w końcu umarł z tęsknoty. Gdy zmarł jego ciało przemieniło się w kwiat, który nazwano narcyzem. Młodzieńca ukarała w ten sposób Afrodyta, za to że odrzucił zaloty nimfy Echo, która z rozpaczy straciła głos. Narcyz do dziś pozostaje symbolem człowieka zakochanego w sobie.
Nawiązania Pieśń o Narcyzie - Owidiusz Lalka - B. Prus Narcyz - M. Pawlikowska-Jasnorzewska Mity tebańskie:Odpowiadają o tragicznych losach potomków Kadmosa, który założył miasto Teby. Opowiadają o życiu Semele, Akteona, Niobe, Lajosa, Edypa i Antygony. Najtragiczniejsze były losy Edypa, który mimo usilnych starań nie uniknął przeznaczenia. Jego córka - Antygona zginęła broniąc honoru rodziny, o czym opowiada utwór zatytułowany imieniem głównej bohaterki.
Mit o Labdakidach: Wyrocznia w Delfach przepowiada Lajosowi, że zginie z ręki syna. Narodziny Edypa jako syna Lajosa w Tebach Lajos chcąc uniknąć przeznaczenia porzuca syna "Nabrzmiałopięty" odnaleziony przez pasterzy Wkrótce po tym opiekę nad Edypem przejmuje bezdzietne małżeństwo kroyntckich władców - Polibos i Merope Edyp dowiaduje się, że jest podrzutkiem. Udaje się do wyroczni a ta powiedziała, że zabije ojca i poślubi własną matkę Edyp ucieka myśląc, że jego rodzicami są władcy Koryntu Edyp po drodze zabija nieznajomego podróżnika Ucieczka do Teb i rozwiązanie słynnej zagadki Sfinksa, który gnębił miasto. Zagdaka brzmiała: Co to za zwierze, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe - na dwóch nogach, a wieczorem - na trzech?. Chodziło o człowieka. Sfinks usłyszawszy odpowiedz rzucił się w przepaść Edyp otrzymuje w nagrodę królestwo i bierze ślub z Jokastą, z którą ma później dzieci: Antygonę, Ismenę, Eteoklesa, Polinejkesa Głód i zaraza w mieście Wezwanie Terezjasza, który miał określić przyczynę nieszczęść Rada przepowiedni Edyp dowiaduje się prawdy o swoim pochodzeniu i o tym, że zabił ojca (podróżnik)oraz poślubił matkę Samobójstwo Jokasty matki i żony Edypa Edyp oślepia się Kłótnia Eteoklesa i Polinejkesa o władzę. Bracia mieli co roku wymieniać się tronem, ale Eteokles nie dotrzymał słowa i wygnał brata Atak Polinejkesa na Teby z pomocą króla Adrostosa z Argos, którego córkę poślubił Ofiara z życia Medagereusa Miasto ocalało Śmierć Eteoklesa i Polinejkesa w bratobójczym pojedynku Kreon, brat Jokasty ponownie przejmuje władzę w Tebach Zakaz grzebania zwłok zdrajcy Polinejkesa Antygona za karę zostaje zamurowana w skale Mit o wojnie trojańskiej:Grecy: Agamemnon, Menelaos, Achilles, Odyseusz, Ajaks, Nestor
Szczegółowy plan mitu: Starania Zeusa i Posejdona o rękę Tedy Przestroga Temidy Wydanie Tetydy za księcia Peleusa(człowieka) Uczta weselna z udziałem wszystkich bogów za wyjątkiem bogini niezgody Eris Zjawienie się niepożądanego gościa (Eris) Złote jabłko dla najpiękniejszej Kłótnia Hery, Ateny i Afrodyty o jabłko Na sędziego sporu wybrano pasterza Parysa, syna Priama króla Troi Wyjaśnienie tajemniczego pochodzenie Parysa (Gdy Parys się urodził matka oddała go pasterzom aby ci porzucili go w górach, gdyż zgodnie z przepowiednią przez jej syna w przyszłości zagładzie ulegnie całe miasto. Chłopca wychowali pasterze, więc ten nic o swoich rodzicach i przeznaczeniu nie wiedział.) Rozstrzygnięcie konkursu i zwycięstwo Afrodyty, która obiecała Parysowi najpiękniejszą kobietę na świecie Igrzyska na dworze Odkrycie pochodzenia Parysa i przyjęcie go na dwór Parys powraca do Troi Wyprawa księcia trojańskiego (Parysa) do Sparty w gościnę do Menelaosa Wyjazd Menelaosa Parys porywa żonę Menelaosa - Helenę do Troi Wypowiedzenie wojny przez Greków. Dowództwo obejmuje Agamemnon Zaginięcie Achillesa - matka Tetyda ukryła go na dworze Likomedesa, gdy dowiedziała się, że bez niego Troja nie zostanie zdobyta Odyseusz poszukuje na różnych dworach Achillesa, odnajduje go przebranego za księżniczkę Odyseusz poznaje Achillesa i zabiera go na wojnę Achilles gotuje się do wojny Cisza morska Ofiara z młodej Ifigenii dla Artemidy (przepowiednia Kalchasa) Ofiara z łani, Ifigenia zostaje kapłanką Agamemnon wysyła posłańców: Odyseusz i Menelaosa po Helenę Odmowa Trojan Zemsta Grecji i rozpoczęcie dziesięcioletniej wojny Achilles wsławia się w walce, boją się go wszyscy trojanie Agamemnon zabiera Achillesowi brankę Bryzeidę, a ten wycofuje się z walki Śmierć Patroklesa w pożyczonej od Achillesa zbroi - w walce z Hektorem Tetyda przekazuje Achillesowi zbroję od Hefajstosa nową zbroję Zemsta Achillesa, który zabija wielu żołnierzy w tym także Hektora którego ciało bezcześci wlokąc za rydwanem Priam przybywa do Achillesa by wykupić jego zwłoki Wielka rozpacz Priama po zmarłym Hektorze i 12 dni uroczystości pogrzebowych Parys zabija Achillesa strzałem w piętę Kłótnia Ajaksa i Odyseusza o zbroję Zbroja dla Odyseusza Śmierć Parysa Ślub Heleny z Deifobem Diomedes i Odyseusz wykradają cudowny posąg Ateny z jej świątyni, dopóki był on w Troi nikt nie mógł zdobyć miasta Grecy pozorują rezygnację z oblężenia miasta, a rzekomo w darze zwycięzcom pozostawili ogromnego drewnianego konia Trojanie wprowadzają dar do miasta, w środku ukryło się 12 najlepszych greckich żołnierzy Otwarcie bram miasta dla pozostałych żołnierzy, którzy ukryli się na statkach w pobliskiej zatoczce Rzeź mieszkańców Troi Menelaos zabija Deifoba i zabiera Helenę ze sobą Radość Greków Menelaos wraca do Sparty z Heleną, która od tego czasu była idealną żoną Po śmierci męża Helenę wygnano, a ta postanowiła ukryć się u przyjaciółki Polikos, ta jednak nienawidziła Helenę gdyż na wojnie zginął jej mąż, kazała więc ją zabić Śmierć Heleny STRESZCZENIA MITÓW RZYMSKICH: Mitologia rzymska:Trojanie: Priam, Parys, Hektor
Po podbiciu Grecji przez Rzymian przejęli oni kulturę kraju bardziej rozwiniętego, stąd wiele podobieństw w obu mitologiach. Wyobraźnia Rzymian wyczerpywała się na personifikowaniu rzeczywistości i wynajdywaniu coraz liczniejszych bóstw opiekuńczych. Właściwie zostały zmienione tylko nazwy bóstw z greckich na łacińskie. Oryginalne mity rzymskie są nieliczne, związane z założeniem Rzymu i herosami latyńskimi. Ich źródłem była często także poezja grecka, np. Homer. Mity rzymskie są zatem uzupełnieniem mitów greckich. Charakterystyczną stroną religii rzymskiej jest ogrom występujących w niej personifikacji, czyli uosabiających pojęć moralnych, uczuć, ludzkich pragnień itp. Np. ax -pokój, virtus- dzielność, concordia- zgoda.
Wędrówki Eneasza:Eneasz był jednym z niewielu Trojańczyków, który przeżył wojnę trojańską i oblężenie miasta. Bogowie obiecali mu nową ojczyznę, jednak zrobili to w sposób tak zagadkowy, że Eneasz nie wiedział później jak to miejsce rozpoznać. Razem z gromadą ocalałych zbudował okręty i wypłynął w morze w poszukiwaniu nowego domu. Odwiedzili wiele krain, z których pierwszą była wyspa Strofadów. Zamieszkiwały ją harpie, a jedna z nich przepowiedziała Trojańczykom, że poznają swoją ziemię obiecaną po tym, że z głodu będą jeść stoły. Odwiedzili także wyspa cyklopa Polifema, Italię, Kartagina czy miasto Kume. Swój dom znaleźli daleko na północy, tam gdzie Tybr wpada do morza. Otaczało ich zupełne pustkowie, widać było tylko jeden dąb. ludzie poszli do niego by się posilić i wtedy jeden z nich powiedział, że z głodu zjadamy nawet stoły. Eneasz domyślił się wtedy, że dotarli na miejsce. Najpierw jednak musieli stoczyć walkę z tubylcami, którymi rządził Latynus. Córce króla Lawinii miano wydać za wodza Rutulów ,Turnusa. Latynus miał jednak sen, w którym dowiedział się, że jego córka ma zostać żoną przybysza, który go odpowiedzi. Gdy następnego dnia przybył Eneasz, król wiedział, że to jego żoną ma zostać Lawiania. Doszło więc do wojny pomiędzy Latynami, a Rutulami. Eneasz pokonał w walce Turnusa i ożenił się z Lawinią. W kilka lat później wybuchła kolejna wojna z Rutulami podczas, której Eneasz zginął.
Powstanie Rzymu:Syn Eneasza Askanius założył własne miasto - Alba Longa. Ostatni z jego dynastii Prokos miał dwóch synów Numitora i Amuliusa. Kiedy Numitor objął władzę Amulius strącił go z tronu, a jego córkę Reę Sylwię uczynił westalką. Wkrótce urodziła bliźnięta, których ojcem był Mars, bóg wojny. Amulius kazał westalkę zagłodzić a jej dzieci wrzucić do Tybru. Niemowlęta wykarmiła wilczyca a ich jagody zrzucał im dzięciol wysłany przez Marsa. Dzieci wychował pasterz Faustulus, a w miejscu gdzie je znalazł chłopcy postanowili wybudować miasto. Romulus zabił Remusa w czasie kłótni i został pierwszym królem Rzymu.
Porwanie Sabinek:Rzym był zamieszkiwany przez króla Remusa i jego żołnierzy. Mężczyznom brakowało kobiet, więc Romulus postanowił dopuścić się podstępu. Urządził igrzyska, na które zaprosił mężczyzn i słynące z urody kobiety sabińskie. Na znak Romulusa każdy z jego żołnierzy i on sam porwali po 1 kobiecie. Tego dnia Sabinowie wrócili do domu bez żon i córek. Gdy spróbowali je odbić jakiś czas później, te nie chciały już do nich wracać. Po zawieszeniu wojny Sabinowie połączyli się z Rzymianami i utworzyli wspólne państwo. Po Romulusie rządziło jeszcze 6 królów, a potem zapanowała republika. Po śmierci Remusa i jego żonę ogłoszono bogami.