Przywiązanie Polaków do idei patriotyzmu w okresie zaborów wystawione zostało na poważną próbę. Zwłaszcza po upadku powstania listopadowego 1831r., a następnie – styczniowego w 1863r., gdypolityka wynaradawiania prowadzona wobec Polaków przez zaborców oraz represje popowstaniowe szczególnie się nasiliły, zmuszeni oni byli do udzielenia sobie jasnej odpowiedzi na pytania o własną narodowość, patriotyzm oraz dokładny zakres tych definicji. O ile w zaborze austriackim zastosowano odrębne i wyjątkowe na tle pozostałych zaborów rozwiązanie polityczne, dając Galicji szeroka autonomię oraz dużą swobodę w podtrzymywaniu tradycji narodowej, o tyle w pozostałych dwóch zaborach – pruskim i rosyjskim prowadzono bezwzględną politykę germanizacji i rusyfikacji, dążąc – jak w przypadku Prus – do całkowitej unifikacji ziem polskich i ich mieszkańców z Rzeszą, czy też – jak w przypadku Rosji – do maksymalnego wyzysku ziem zabranych, wynarodowienia oraz narzucenia pełnego posłuszeństwa caratowi. Toteż przystępując do charakterystyki postaw i zachowań Polaków w stosunku do zaborców nie wolno pomijać uwarunkowań politycznych oraz stosunku państw zaborczych do kwestii polskiej, gdyż maja one znaczący wpływ na kształtowanie się tych postaw. odrodzenia Polski na początku XX w.
2. zabór rosyjski – Królestwo Polskie
cezurą czasową jest data wybuchu powstania styczniowego
a) Sytuacja Polaków przed wybuchem powstania: duży wpływ „odwilży posewastopolskiej” i ustępstwa Rosji wobec Królestwa; kształtowanie się postaw patriotycznych,
po 1860r. manifestacje patriotyczne (pogrzeb generałowej Katarzyny Sowińskiej, pogrzeb pięciu ofiar zabitych 27 II 1861r.), manifestowano na rózne sposoby: śpiewano piesni patriotyczno-religijne, noszono czarne stroje, patriotyczną biżuterię, uroczyste obchody historycznych rocznic, bojkot oficjalnych uroczystości, podziemna prasa, ulotki, zamachy na urzędników i oficerów rosyjskich (Andrzej Potiebna strzelał do namiestnika Aleksandra Ldersa); popularność
idei społecznego aktywizmu, pracy organicznej („millenerzy” – Edward Jurgens); polskie organizacje w Rosji (Związek Trojnicki na Ukrainie, koło oficerskie w Petersburgu – Z.Sierakowski, Z.Padlewski);
brak społecznego porozumienia co do tego jak realizować idee patriotyzmu:
„czerwoni” (lewicowa młodzież dążąca do obalenia cara i odzyskania niepodległośc) i „biali” (konserwatyści i liberałowie propagujący działalność legalną i pracę organiczną, dążenie do jak największej autonomii i rozwoju gospodarczego kraju, by w przyszłości odzyskać niepodległość)
b) Zmiana sytuacji po powstaniu styczniowym: represje popowstaniowe, rusyfikacja i polityka wynarodowienia (Kraj Nadwiślański, administracja, szkolnictwo – „noc apuchtinowska”), polityka antyklerykalna, represje gospodarcze
1867 – likwidacja autonomii Królestwa Polskiego
1869 - zamknięcie Szkoły Głównej
1874 likwidacja stanowiska namiestnika
- wprowadzenie funkcji generał- gubernatora
- policyjne rządy generał-gubernatora
„noc apuchtinowska”
1875 – likwidacja kościoła unickiego na ziemiach rosyjskich
Postawy:
- próby zachowania tożsamości narodowej poprzez zmianę sposobu walki z rusyfikacją : praca organiczna (pozytywizm), państwo należy wzmocnić poprzez oświatę i gospodarkę, praca u podstaw (E. Orzeszkowa, H. Sienkiewicz, B. Prus), rozwój szkolnictwa :
• Szkolnictwo zawodowe (Szkoła Techniczna w Warszawie – Hipolit Wawelberg i Szkoła Handlowa w Warszawie – Leopold Kronenberg)
1882 – powstanie „Macierzy Szkolnej”
1885 – początki działalności Uniwersytetu Latającego
• Walka z analfabetyzmem i tajne nauczanie
• Konrad Prószyński (pseud. Kazimierz Promyk) Elementarz
• Kasa im. Mianowskiego [fundusze na naukę – Słownik geograficznyc Królestwa
Polskiego…, stypendia, czytelnie, sieć bibliotek]
• Rozwój prasy (Niwa, Przegląd tygodniowy, Gazeta Świąteczna)
• Poparcie dla rozwoju handlu (Bank Handlowy – Leopold Kronenberg, rozwijanie przemysłu poprzez zakładanie towarzystw)
Odpowiedź:
I. Wstęp
Przywiązanie Polaków do idei patriotyzmu w okresie zaborów wystawione zostało na poważną próbę. Zwłaszcza po upadku powstania listopadowego 1831r., a następnie – styczniowego w 1863r., gdypolityka wynaradawiania prowadzona wobec Polaków przez zaborców oraz represje popowstaniowe szczególnie się nasiliły, zmuszeni oni byli do udzielenia sobie jasnej odpowiedzi na pytania o własną narodowość, patriotyzm oraz dokładny zakres tych definicji. O ile w zaborze austriackim zastosowano odrębne i wyjątkowe na tle pozostałych zaborów rozwiązanie polityczne, dając Galicji szeroka autonomię oraz dużą swobodę w podtrzymywaniu tradycji narodowej, o tyle w pozostałych dwóch zaborach – pruskim i rosyjskim prowadzono bezwzględną politykę germanizacji i rusyfikacji, dążąc – jak w przypadku Prus – do całkowitej unifikacji ziem polskich i ich mieszkańców z Rzeszą, czy też – jak w przypadku Rosji – do maksymalnego wyzysku ziem zabranych, wynarodowienia oraz narzucenia pełnego posłuszeństwa caratowi. Toteż przystępując do charakterystyki postaw i zachowań Polaków w stosunku do zaborców nie wolno pomijać uwarunkowań politycznych oraz stosunku państw zaborczych do kwestii polskiej, gdyż maja one znaczący wpływ na kształtowanie się tych postaw. odrodzenia Polski na początku XX w.
2. zabór rosyjski – Królestwo Polskie
cezurą czasową jest data wybuchu powstania styczniowego
a) Sytuacja Polaków przed wybuchem powstania: duży wpływ „odwilży posewastopolskiej” i ustępstwa Rosji wobec Królestwa; kształtowanie się postaw patriotycznych,
po 1860r. manifestacje patriotyczne (pogrzeb generałowej Katarzyny Sowińskiej, pogrzeb pięciu ofiar zabitych 27 II 1861r.), manifestowano na rózne sposoby: śpiewano piesni patriotyczno-religijne, noszono czarne stroje, patriotyczną biżuterię, uroczyste obchody historycznych rocznic, bojkot oficjalnych uroczystości, podziemna prasa, ulotki, zamachy na urzędników i oficerów rosyjskich (Andrzej Potiebna strzelał do namiestnika Aleksandra Ldersa); popularność
idei społecznego aktywizmu, pracy organicznej („millenerzy” – Edward Jurgens); polskie organizacje w Rosji (Związek Trojnicki na Ukrainie, koło oficerskie w Petersburgu – Z.Sierakowski, Z.Padlewski);
brak społecznego porozumienia co do tego jak realizować idee patriotyzmu:
„czerwoni” (lewicowa młodzież dążąca do obalenia cara i odzyskania niepodległośc) i „biali” (konserwatyści i liberałowie propagujący działalność legalną i pracę organiczną, dążenie do jak największej autonomii i rozwoju gospodarczego kraju, by w przyszłości odzyskać niepodległość)
b) Zmiana sytuacji po powstaniu styczniowym: represje popowstaniowe, rusyfikacja i polityka wynarodowienia (Kraj Nadwiślański, administracja, szkolnictwo – „noc apuchtinowska”), polityka antyklerykalna, represje gospodarcze
1867 – likwidacja autonomii Królestwa Polskiego
1869 - zamknięcie Szkoły Głównej
1874 likwidacja stanowiska namiestnika
- wprowadzenie funkcji generał- gubernatora
- policyjne rządy generał-gubernatora
„noc apuchtinowska”
1875 – likwidacja kościoła unickiego na ziemiach rosyjskich
Postawy:
- próby zachowania tożsamości narodowej poprzez zmianę sposobu walki z rusyfikacją : praca organiczna (pozytywizm), państwo należy wzmocnić poprzez oświatę i gospodarkę, praca u podstaw (E. Orzeszkowa, H. Sienkiewicz, B. Prus), rozwój szkolnictwa :
• Szkolnictwo zawodowe (Szkoła Techniczna w Warszawie – Hipolit Wawelberg i Szkoła Handlowa w Warszawie – Leopold Kronenberg)
1882 – powstanie „Macierzy Szkolnej”
1885 – początki działalności Uniwersytetu Latającego
• Walka z analfabetyzmem i tajne nauczanie
• Konrad Prószyński (pseud. Kazimierz Promyk) Elementarz
• Kasa im. Mianowskiego [fundusze na naukę – Słownik geograficznyc Królestwa
Polskiego…, stypendia, czytelnie, sieć bibliotek]
• Rozwój prasy (Niwa, Przegląd tygodniowy, Gazeta Świąteczna)
• Poparcie dla rozwoju handlu (Bank Handlowy – Leopold Kronenberg, rozwijanie przemysłu poprzez zakładanie towarzystw)