Question

Prezentacja na muzykę na temat Muzyka renesansu,złoty wiek muzyki polskiej.

Jak najwięcej informacji.

Dzięki za pomoc ;***

Answer 1

Informacje do prezentacji:

 

MUZYKA RENESANSU

Renesans, czyli odrodzenie (1450 – 1600) był epoką odkrycia wartości greckich i rzymskich ideałów w sztuce, zwłaszcza w malarstwie i architekturze.

W tym czasie dominowała wokalna polifonia a cappella. Główne jej formy to motet i msza.

W XV wieku motet stał się formą muzyki kościelnej, liturgicznej. Każdy fragment tekstu opie­rał się na własnym motywie, który potem powtarzany był w innych głosach na zasadzie imi­tacji. Jednym z typów stał się motet izorytmiczny budowany na zasadzie powtarzania iden­tycznych formuł rytmicznych.

Msza śpiewana składała się z części stałych i zmiennych. Do stałych należą te, które tworzą podstawę formy muzycznej każdej mszy: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus wraz z Benedictus i Agnus Dei.

 

Josquin des Pres, wielki mistrz muzyki renesansowej, którego dzieła osiągnęły indywidualny wyraz i przejrzystą technikę, uprawiał formy mszy, motetu i wielogłosowej pieśni (chanson).

Renesans wprowadził do muzyki nowy element: harmonię. W średniowiecznej wielogłoso­wości myślano głównie o prowadzeniu linii melodycznej, współbrzmienie dźwięków było rzeczą drugorzędną. W muzyce renesansowej budowa wertykalna (pionowa) stała się równie ważna jak układ horyzontalny (poziomy). Na znaczeniu traciły  tonacje kościelne, a działający we Włoszech teoretyk Gioseffo Zarlino ustalił zasady  nowego systemu harmonicznego, opartego na tercjowej budowie akordów.

Jedną z najwspanialszych postaci muzyki renesansowej był: Giovanni Pierluigi da Palestrina (ok. 1525—1594), najwybit­niejszy twórca tzw. szkoły rzymskiej, której przedstawiciele działali bezpośre­dnio pod wpływem zaleceń papieskich. Palestrina genialnie łączył techniczne zdobycze szkół niderlandzkich z właściwą Włochom śpiewnością melodyki i w ciągu wiełu lat swojej twórczości doszedł do stylu idealnie zgodnego z potrzebami muzycznymi Kościoła, stylu budzą­cego zachwyt już u współ­czesnych. Pisał dzieła przeznaczone wyłącznie na chór a cappella.. Jest to niemal w całości muzyka kościelna  — wokalna. Obok 105 mszy wymienić trzeba ponad 100 madrygałów (w tym ponad 30 świeckich),  202 motety i 68 offertoriów, nadto liczne lamentacje i litanie. Wśród mszy na czoło wybija się słynna sześcio­głosowa Missa Papae Marcelli (poświęcona papieżowi Marcelemu II, ok. 1562).

Styl muzyki Palestriny był uważany za wzorowy dla tradycji Kościoła (póź­niej określano ten styl jako„stile antico", styl dawny), a nieziemskie brzmie­nia chóralne Palestriny uznano za najważniejsze osią­gnięcia epoki i porówny­wano z malarstwem Michała Anioła.

Inny wielki mistrz renesansu, Orlando di Lasso (1532—1594), działał we Włoszech  i we Francji. Twór­czość Orlanda di Lasso obejmuje ponad 2000 kompozycji, w tym ok. 1200 motetów, 100 ma­gnificatów i ponad 50 mszy. Był kompozytorem wysoce wszechstronnym i dzięki tej uniwersal­ności  był podziwiany zarówno przez królów, jak i przez lud. Pisał także pasje, lamentacje i psalmy (z nich najsławniejsze są Psalmy pokutne Dawida), a także świeckie, cztero- i pięciogłosowe madrygały, villanelle, francuskie chansons, niemieckie Lieder. Twórczość Orlanda di Lasso oznacza szczytowy punkt rozwoju muzyki szkół niderlandzkich.

W renesansie uprawiano również formy muzyki świeckiej. Były to albo pieśni proste, często strefowe, o tanecznym charakterze (ballata), albo pieśni znacznie bardziej kunsztowne, przeznaczone dla sfer wyższych (madrygał). Wyrafinowane harmonicznie madrygały pisał książę Gesualdo di Venosa (ok. 1560—1613), działający długie lata w Neapolu

Jeśli w muzyce religijnej posługiwano się językiem łacińskim, to w muzyce świeckiej — już językiem danego narodu. Francuska chanson, włoskie villanelle, frottole czy madrygały, hiszpańska villancico, niemiecka Lied stały się podstawowymi formami świeckich pieśni. Śpiewano je w jako utwory chóralne a cappella lub pieśni na głos solowy z towarzyszeniem lutni. Mogły być przeznaczone na zespoły wokalno-instrumentalne, a czasem wykonywano je w czystej postaci instrumentalnej, do czego będzie wyraźnie zmierzać muzyka w następnym, barokowym okresie.

W renesansie używano instrumentów: organy, lutnia, grupy instrumentów o podobnych kształtach, lecz różnych rozmiarach, np. grupa viol, czy fletów podłużnych, a także klawesyn i klawikord.

 

POLSKA MUZYKA RENESANSOWA

W Polsce renesans także okazał się okresem rozkwitu muzyki. Już w II połowie XV wieku pojawiały się wielogłosowe utwory do tekstów polskich (Chwała Tobie Gospodzinie czy O najdroższy kwiatku). W XVI wieku głównym ośrodkiem muzyki był Kraków. Działała tu kapela królewska, składająca się z wy­kształconych w muzyce cudzoziemców, oraz słynna kapela Rorantystów działająca przy Katedrze wawelskiej. Uprawiano muzykę kościelną i świecką, artystycznie nie ustępującą muzyce religijnej, często opartą na motywach ludowych.

Polska nie była wówczas zaściankiem muzycznym. W repertuarze kapeli królewskiej znajdowały się obok dzieł polskich autorów również liczne dzieła twórców niderlandzkich, włoskich, francuskich i niemieckich. O stanie muzyki w Polsce świadczy repertuar tabulatur organowych (zbiorów utworów) Jana z Lublina (1537—48) i klasztoru Św. Ducha w Krakowie (1548). Znane były u nas nazwiska Josquina des Pres, Jannequina, Senfla, Festy.

Muzyka szkoły niderlandzkiej wywarła na kompozytorów polskich wpływ równie silny jak później muzyka szkół włoskich. Do Polski przenikały te wpływy w różny sposób, bądź przez to, że nasi muzycy studiowali za granicą, bądź dzięki temu, że obcy muzycy działali w Polsce.

Z wiekiem XVI wchodzimy w okres polskiego renesansu muzycznego. W Kra­kowie, gdzie już w połowie XV wieku pełne studia muzyczne pobierał Heinrich Finek (wym. hajnrich fink), jeden z wybitniejszych twórców niemieckich, dzieje się najwięcej. Ufundowana w 1543 przez Zygmunta I Starego kapela Rorantystów przy katedrze na Wawelu odegrała bodaj największą rolę w pol­skiej kulturze muzycznej XVI wieku. W pierwszej połowie XVI wieku działa Sebastian z Felsztyna (ok. 1485— po 1536) i Jerzy Liban (1464— po 1543). Msze pisali Marcin Leopolita, Krzysztof Borek (zm. 1574) i Tomasz Szadek (ok. 1550—1612), ale szczególne miejsce w muzyce religijnej XVI wieku zajmuje Wacław z Szamotuł. Trzeba tu też wspomnieć o Mikołaju Zieleńskim, kontynuatorze polichóralnej techniki szkoły weneckiej.

Obok form religijnych szerzej zakrojonych, takich jak msza czy motet, upra­wiano pieśń wielogłosową religijną i świecką. Tu na pierwszy plan wybija się Mikołaj z Krakowa jako twórca pieśni w stylu Josquina des Pres, związany z ruchem reformacyjnym Cyprian Bazylik, autor psalmów i hymnów, a zwłasz­cza Mikołaj Gomółka.

Muzykę instrumentalną reprezentują w Polsce w XVI wieku lutniści: Woj­ciech Długoraj, Jakub Polak i spolszczony Włoch Diomedes Cato, a także działający przez jakiś czas w Polsce Valentin Bakfark, Węgier. Ważną rolę odgrywają w ich muzyce tańce (polskie i obce), fantazje i ricercary; z tańców obcego pochodzenia popularnością cieszyły się tańce francuskie i włoskie. Muzykolodzy polscy wykryli w kilkudziesięciu zbiorach muzycznych po­chodzących z Niemiec, Szwecji, Węgier, Czech, Holandii i Anglii przeszło 300 tytułów wskazujących na polski rodowód tańców. Złoty wiek muzyki polskiej nie opierał się zatem tylko na wykorzystywaniu obcych wzorów, ale i na obecności naszych melodii i tańców w kulturze innych narodów.

 

W tym okresie pojawiają się w muzyce polskiej trzej twórcy, którzy potrafili wznieść się na wyżyny.

Wacław z Szamotuł (ur. Po. 1520 zm. Ok. 1560) to nie tylko kompozytor, ale i poetapiszący w języku polskim i łacińskim. Z jego dorobku zachowało się niewiele. W Norymberdze wydrukowano dwa z trzech motetów „In te Domine speravi” (W Tobie Panie pokładam nadzieję) oraz „Ego sum pastor bonus„ (Jestem dobrym psaterzem). Jest autorem także 7 pieśni dysydenckich, o bogatej polifonii.

Mikołaj Gomółka (ok. 1535-1591) jest autorem najpełniejszego zabytku polskiej muzyki renesansowej „Melodie na psałterz polski”.

"Melodie na Psałterz polski" -  kompozycja wydana po 1580 r. przez Drukarnię Łazarzową w Krakowie jest opracowaniem muzycznym "Psałterza Dawidowego" w przekładzie J. Kochanowskiego. Zbiór zawiera 150 krótkich utworów utrzymanych w układzie czterogłosowym. Psalmy mają niewielkie rozmiary, symetryczną, zwrotkową formę, realizowaną na ogół w fakturze "nota contra notam". Prostota opracowania jest bezpośrednim wynikiem przeznaczenia wykonawczego: odbiorców utworów - ludzi prostych. Kompozytor, oprócz zastosowania ciekawych rozwiązań natury czysto muzycznej, zadbał także o zgodność pomiędzy rytmiczną siłą akcentową a specyfiką i akcentacją języka polskiego. W celu zróżnicowania faktury Gomółka wykorzystał niemal wszystkie możliwe środki polifoniczne: imitację, wymianę i krzyżowanie głosów, homofonizację konstrukcji. W dawnej Polsce byl to pierwszy i jedyny utwór jednego kompozytora do tekstów w języku narodowym.

Marcin zwany Leopolitą działał jako kompozytor o organista. Jest autorem kilkudziesięciu mszy i motetów, zachowały się jednak nieliczne np. pięciogłosowa „Missa paschalis” (Msza Wielkanocna) oraz pięć motetów religijnych.

W renesansie używano instrumentów: organy, lutnia, grupy instrumentów o podobnych kształtach, lecz różnych rozmiarach, np. grupa viol, czy fletów podłużnych, a także klawesyn i klawikord.

 

Pozdrawiam.