Katedra -wzniesiona w 1587-1598 z fundacji J. Zamoyskiego przez architekta Bernardo Morando, dokończona w latach 1618-1630 (dekoracja sklepień). Przerobiona z zewnątrz w 1824-1826 w duchu klasycyzmu pod kierunkiem gen. J. Malletskiego (obniżenia dachów i szczytów, skucie dekoracji). W prezbiterium znajduje się rokokowe, srebrne tabernakulum (1744-1748). Katedra to wybitne dzieło architektury o znaczeniu światowym (UNESCO).
Ratusz - wzniesiony w końcu XVI wieku przez B. Morando, jako jednopiętrowy z wieżą od frontu. Rozbudowany w latach 1639-1651 przez J. Jaroszewicza i J. Wolffa w stylu późnomanierystycznym. Późnobarokowe schody wachlarzowe przed fasadą dodał J. de Kawe w latach 1767-1768. W latach 1823-1825 ratusz stał się więzieniem i został po raz kolejny przebudowany. Pozbawiono go attyki i dekoracji na fasadzie. Po 1866 r. z powrotem stał się siedzibą władz miasta. Attyka i fasada zostały zrekonstruowane w 1937-1938 przez T. Zarembę.
Arsenał - wzniesiony w latach 1582-1583. Sklepione wnętrze dwunawowe hali mieściło trofea wojenne hetmana. Nadbudowany w latach 1820-1825 z dodaniem portyku klasycystycznego.
Fortyfikacje ziemne z bastionami na narożach, opasujące niegdyś nieregularnym siedmiobokiem miasto, zostały uformowane systemem nowowłoskim w latach 1585-1621 . Były one wielokrotnie unowocześniane. Najbardziej radykalna modernizacja została wykonana w 1809-1813 przez Korpus Inżynierów Wojskowych pod kierownictwem gen. J. Malletskiego. Wówczas utworzono drugi pierścień fortyfikacji ziemnych z tzw. rawelinami. Po decyzji likwidacji twierdzy (1866 r.) górna część murów została zrzucona do fosy i niestety żaden z bastionów nie ocalał.
Kamienice - charakterystyczne dla Zamościa są kamienice podcieniowe zgrupowane na dwóch rynkach: Wielkim i Solnym oraz przy ulicach do nich prowadzących. Podcienia zaprojektował Morando w planie idealnego miasta nawiązywały do renesansowych miast włoskich i do odrodzonej idei starożytnego forum - publicznego placu otoczonego portykami. Dzięki temu Zamość bywa nazywany "miastem arkad Odrodzenia" oraz "Padwą Północy".
Akademia Zamojska - gmach wzniesiony w latach 1639-1648 przez architekta J. Jaroszewicza. Przebudowana w 1752-1765 oraz ok. 1825 r. Do 1784 siedziba Akademii, potem szkoły wojewódzkiej, w XIX koszary. Dziś siedziba I Liceum Ogólnokształcącego i Centrum Kształcenia Ustawicznego.
Rotunda - Surowa, ceglana budowla forteczna - działobitnia, w formie pierścienia z promieniście ułożonymi celami, wzniesiona w latach 1825-1831 według projektu gen. Malletskiego. Rotunda była miejscem eksterminacji ludności polskiej w czasie okupacji hitlerowskiej. Zginęło tu conajmniej 8 tys. ludzi. Wokół Rotundy znajdują się groby pomordowanych więźniów, przy alei groby żołnierzy z 1939 i partyzantów polskich oraz żołnierzy radzieckich.
Bożnica - późnorenesansowa, budowana w latach 1610-1620. W czasie konserwacji w 1946-1950 i 1968 zrekonstruowano południowy babiniec i attykę pod salą modlitw. Na sklepieniach dekoracje listwowe typu lubelskiego.
Pałac Ordynatów Zamojskich - zbudowany w 1579-1586 dla hetmana Jana Zamoyskiego przez architekta Bernardo Morando. Kilkakrotnie przebudowywany m in. w latach 1689-1690 oraz 1747-1751. Do 1807 r. pałac był rezydencją 12 kolejnych ordynatów. Po przebudowie w 1831r. przemianowany na szpital wojskowy, korpus pałacu stracił reprezentacyjny charakter.
Kościół Franciszkanów - wzniesiony w latach 1637-1685. Budowniczymi kościoła byli architekci: J. Jaroszewicz i J. M. Link. Pierwotnie była to 3 nawowa świątynia bazylikowa z 2 kaplicami po bokach i wysokimi szczytami. Przed 1840 r. kościół przebudowano na koszary, dzieląc wnętrze na 4 kondygnacje, a w 1887 r. obniżono dachy i rozebrano szczyty. Stara
Brama Lubelska - zbudowana przed 1588 r. i w tymże roku na rozkaz hetmana Jana Zamoyskiego zamurowana, gdy hetman wprowadził nią triumfalnie do miasta szlachetnego jeńca - arcyksięcia Maksymiliana pokonanego pod Byczyną. Przebudowana w latach 1821-1822, częściowo zburzona w 1866 r.
Nowa Brama Lubelska - wzniesiona w latach 1821-1822 (gen. Malletski), klasycystyczna, zbudowana z ciosów, fasady porządku doryckiego.
Dawna Brama Szczebrzeska - pierwotnie manierystyczna, wzniesiona w latach 1603-1605 przez B. Gockmana, obecny wygląd zawdzięcza przebudowie klasycystycznej, w latach 1821-1822 pod kierownictwem gen. J. Malletskiego.
Stara Brama Lwowska - zbudowana po 1597 r. w stylu manierystycznym wg projektu Moranda. Około 1820 zamurowana, służyła jako kazamata więzienna. Otwarcie i rekonstrukcja bramy w latach 1938-1939 wg projektu architekta J. Zachwatowicza.
Nadszańce - potężne gmachy ceglano-kamienne, służące za działobitnie. Zostały wzniesione w latach 1825-1830 wg projektu gen. J. Mallestkiego w stylu surowej klasycyzującej architektury francuskiej.
Niewiem czy tu do końca ubanisyka jest,ale wstawiam to :)
A na tej stronie jest więcej o urbanistyce: http://zamosc.ocom.pl/8.html
Co trzeba w Zamościu obowiązkowo zwiedzić:
Katedra -wzniesiona w 1587-1598 z fundacji J. Zamoyskiego przez architekta Bernardo Morando, dokończona w latach 1618-1630 (dekoracja sklepień). Przerobiona z zewnątrz w 1824-1826 w duchu klasycyzmu pod kierunkiem gen. J. Malletskiego (obniżenia dachów i szczytów, skucie dekoracji). W prezbiterium znajduje się rokokowe, srebrne tabernakulum (1744-1748). Katedra to wybitne dzieło architektury o znaczeniu światowym (UNESCO).
Ratusz - wzniesiony w końcu XVI wieku przez B. Morando, jako jednopiętrowy z wieżą od frontu. Rozbudowany w latach 1639-1651 przez J. Jaroszewicza i J. Wolffa w stylu późnomanierystycznym. Późnobarokowe schody wachlarzowe przed fasadą dodał J. de Kawe w latach 1767-1768. W latach 1823-1825 ratusz stał się więzieniem i został po raz kolejny przebudowany. Pozbawiono go attyki i dekoracji na fasadzie. Po 1866 r. z powrotem stał się siedzibą władz miasta. Attyka i fasada zostały zrekonstruowane w 1937-1938 przez T. Zarembę.
Arsenał - wzniesiony w latach 1582-1583. Sklepione wnętrze dwunawowe hali mieściło trofea wojenne hetmana. Nadbudowany w latach 1820-1825 z dodaniem portyku klasycystycznego.
Fortyfikacje ziemne z bastionami na narożach, opasujące niegdyś nieregularnym siedmiobokiem miasto, zostały uformowane systemem nowowłoskim w latach 1585-1621 . Były one wielokrotnie unowocześniane. Najbardziej radykalna modernizacja została wykonana w 1809-1813 przez Korpus Inżynierów Wojskowych pod kierownictwem gen. J. Malletskiego. Wówczas utworzono drugi pierścień fortyfikacji ziemnych z tzw. rawelinami. Po decyzji likwidacji twierdzy (1866 r.) górna część murów została zrzucona do fosy i niestety żaden z bastionów nie ocalał.
Kamienice - charakterystyczne dla Zamościa są kamienice podcieniowe zgrupowane na dwóch rynkach: Wielkim i Solnym oraz przy ulicach do nich prowadzących. Podcienia zaprojektował Morando w planie idealnego miasta nawiązywały do renesansowych miast włoskich i do odrodzonej idei starożytnego forum - publicznego placu otoczonego portykami. Dzięki temu Zamość bywa nazywany "miastem arkad Odrodzenia" oraz "Padwą Północy".
Akademia Zamojska - gmach wzniesiony w latach 1639-1648 przez architekta J. Jaroszewicza. Przebudowana w 1752-1765 oraz ok. 1825 r. Do 1784 siedziba Akademii, potem szkoły wojewódzkiej, w XIX koszary. Dziś siedziba I Liceum Ogólnokształcącego i Centrum Kształcenia Ustawicznego.
Rotunda - Surowa, ceglana budowla forteczna - działobitnia, w formie pierścienia z promieniście ułożonymi celami, wzniesiona w latach 1825-1831 według projektu gen. Malletskiego. Rotunda była miejscem eksterminacji ludności polskiej w czasie okupacji hitlerowskiej. Zginęło tu conajmniej 8 tys. ludzi. Wokół Rotundy znajdują się groby pomordowanych więźniów, przy alei groby żołnierzy z 1939 i partyzantów polskich oraz żołnierzy radzieckich.
Bożnica - późnorenesansowa, budowana w latach 1610-1620. W czasie konserwacji w 1946-1950 i 1968 zrekonstruowano południowy babiniec i attykę pod salą modlitw. Na sklepieniach dekoracje listwowe typu lubelskiego.
Pałac Ordynatów Zamojskich - zbudowany w 1579-1586 dla hetmana Jana Zamoyskiego przez architekta Bernardo Morando. Kilkakrotnie przebudowywany m in. w latach 1689-1690 oraz 1747-1751. Do 1807 r. pałac był rezydencją 12 kolejnych ordynatów. Po przebudowie w 1831r. przemianowany na szpital wojskowy, korpus pałacu stracił reprezentacyjny charakter.
Kościół Franciszkanów - wzniesiony w latach 1637-1685. Budowniczymi kościoła byli architekci: J. Jaroszewicz i J. M. Link. Pierwotnie była to 3 nawowa świątynia bazylikowa z 2 kaplicami po bokach i wysokimi szczytami. Przed 1840 r. kościół przebudowano na koszary, dzieląc wnętrze na 4 kondygnacje, a w 1887 r. obniżono dachy i rozebrano szczyty. Stara
Brama Lubelska - zbudowana przed 1588 r. i w tymże roku na rozkaz hetmana Jana Zamoyskiego zamurowana, gdy hetman wprowadził nią triumfalnie do miasta szlachetnego jeńca - arcyksięcia Maksymiliana pokonanego pod Byczyną. Przebudowana w latach 1821-1822, częściowo zburzona w 1866 r.
Nowa Brama Lubelska - wzniesiona w latach 1821-1822 (gen. Malletski), klasycystyczna, zbudowana z ciosów, fasady porządku doryckiego.
Dawna Brama Szczebrzeska - pierwotnie manierystyczna, wzniesiona w latach 1603-1605 przez B. Gockmana, obecny wygląd zawdzięcza przebudowie klasycystycznej, w latach 1821-1822 pod kierownictwem gen. J. Malletskiego.
Stara Brama Lwowska - zbudowana po 1597 r. w stylu manierystycznym wg projektu Moranda. Około 1820 zamurowana, służyła jako kazamata więzienna. Otwarcie i rekonstrukcja bramy w latach 1938-1939 wg projektu architekta J. Zachwatowicza.
Nadszańce - potężne gmachy ceglano-kamienne, służące za działobitnie. Zostały wzniesione w latach 1825-1830 wg projektu gen. J. Mallestkiego w stylu surowej klasycyzującej architektury francuskiej.
Niewiem czy tu do końca ubanisyka jest,ale wstawiam to :)
A na tej stronie jest więcej o urbanistyce: http://zamosc.ocom.pl/8.html