Question

poszukaj w encyklopeni wiadomości o udziale polaków w badaniach Arktycznych

Answer 1

– Jaką rolę odegrali Polacy w odkrywaniu i badaniu obszarów okołobiegunowych?
– W XVIII i XIX wieku Polacy, kiedy zabrakło Polski, setki, tysiące polskich zesłańców i katorżników przemierzały Syberię – od Archangielska aż po Cieśninę Beringa. Góry, doliny, rzeki i wyspy uzyskiwały polskie nazwy. Wśród znanych badaczy Arktyki należy wymienić m.in. Augusta Cywolkę, Aleksandra Czekanowskiego, Konstantego Wołłowicza. Polaków nie zabrakło i na półkuli zachodniej. Daniel Strejc w XVII wieku badał Islandię, a Fryderyk Schwalka – Kanadę. Wiele wypraw kończyło się, niestety, tragicznie. Natomiast liczne przeszły do historii badań geograficznych, geologicznych, meteorologicznych czy oceanologicznych. Na przełomie XIX i XX wieku Leon Hryniewiecki i Kazimierz Grochowski badali Wyspy Komandorskie, Morze Ochockie i Półwysep Czukocki. Prawie w tym samym czasie Nową Ziemię badali: Leopold Niemirowski i wspominany już Leon Hryniewiecki, a Roman Gajda prowadził badania północnej Kanady i Grenlandii. Polacy brali też udział w badaniach na półkuli południowej. W XVIII wieku w wyprawie Cooka dookoła świata uczestniczyli dwaj gdańszczanie – ojciec i syn Forsterowie. Patagonię, aż po Cieśninę Magellana, badał w roku 1850 Józef Warszewicz oraz Stanisław Kłobukowski, w latach 1895-98.

Answer 2

Odpowiedź lodowców arktycznych na globalne ocieplenie, zmiany systemu arktycznego Ziemi Północno-Wschodniej oraz uwarunkowania klimatu na Zachodnim Spitsbergenie – to zaaprobowane już i dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego tematy badań Polaków w ramach zainaugurowanego w marcu IV Międzynarodowego Roku Polarnego. To prestiżowy program badawczy z udziałem naukowców z 63 krajów, w którym ważną rolę odgrywają też Polacy. Badania koncentrują się wokół zmian klimatycznych, procesów geologicznych i środowiska biologicznego.

ISTOTNA ROLA POLSKICH POLARNIKÓW

Jak informuje członek Narodowego Komitetu ds. IV MRP prof. Jacek Jania z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w sumie Polacy będą uczestniczyć w 55 projektach w ramach Roku Polarnego, wchodzących w skład sześciu dużych bloków tematycznych całego przedsięwzięcia.

„Polscy badacze uczestniczą w ok. 20 proc. spośród 220 projektów Międzynarodowego Roku Polarnego. W kilku są ich koordynatorami międzynarodowymi, w kilkunastu wchodzą w skład wąskich grup sterujących. Porównując się z krajami przeznaczającymi zdecydowanie więcej środków na naukę możemy być dumni z udziału w tak wielu projektach. Dowodzi to istotnego wkładu intelektualnego Polski w problematykę badawczą MRP” – podkreśla prof. Jacek Jania.

CIEKAWE PROJEKTY

Trzy projekty uzyskały dofinansowanie z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW). W pierwszym z nich pt. „Dynamiczna odpowiedź lodowców arktycznych na globalne ocieplenie” biorą udział zespoły naukowe z 12 krajów. Polskę reprezentować będzie 6 ośrodków naukowych. Naukowcy spróbują odpowiedzieć na pytanie, czy ocieplenie klimatu powoduje szybszy ruch lodowców uchodzących do morza, a tym samym ich szybsze obłamywanie się. Wytypowano lodowce „wzorcowe” do badań szczegółowych - od południowej Alaski, przez południową Grenlandię, Islandię i Spitsbergen do Arktyki Rosyjskiej.

W drugim projekcie: „Zmiany i zmienność systemu Arktycznego Ziemi Północno-Wschodniej” biorą udział zespoły z 5 państw, w tym 3 ośrodki naukowe z Polski. Ziemia Północno-Wschodnia to niezamieszkana norweska wyspa, pokryta głównie lodowcami i – w niewielkiej części – tundrą. Naukowcy będą badać zmiany systemu środowiska polarnego w 50 lat po poprzednich szerszych badaniach. Strona polska zapewni transport ludzi i sprzętu statkiem „Horyzont II”, wykonanie aktualnych map obszaru badań, studia zmienności pokrywy śnieżnej na lodowcach oraz na tundrze, badania ewolucji wieloletniej zmarzliny oraz rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń opadów.

Trzeci projekt nosi nazwę „Fundamentalne uwarunkowania klimatów lokalnych jako podstawa zróżnicowania i dynamiki ekosystemów na obszarze Zachodniego Spitsbergenu”. To zagadnienie będą badać naukowcy z 4 krajów, w tym z 6 polskich ośrodków. Ich zadaniem będzie określenie cech klimatu w różnych częściach Spitsbergenu, zarówno w obszarach zlodowaconych, jak i wolnych od lodu. Badane będą przede wszystkim zmienność temperatury powietrza i jej wpływ na funkcjonowanie ekosystemów.

Polscy naukowcy ubiegają się w MNiSW o finansowanie kolejnych projektów, w tym wielu z zakresu nauk biologicznych oraz geologii i tektoniki obszarów polarnych. Mają nadzieję na wsparcie projektów MRP w kwocie do 10 mln zł w czasie jego trwania.

DWA LATA BADAŃ

Międzynarodowy Rok Polarny potrwa właściwie dwa lata - od 1 marca 2007 r. do 1 marca 2009. To wynik przemienności pór roku - na półkuli północnej trwa właśnie zima, a na południowej - lato. Badania powinny tymczasem objąć sytuację podczas obu pór roku na obu półkulach. Pozwoli na to właśnie dwuletni cykl badawczy.

I Międzynarodowy Rok Polarny odbył się w latach 1882-1883, II - w latach 1932-1933. Kolejny, Międzynarodowy Rok Geofizyczny, odbył się w latach 1957-1958. Obecny zorganizowano w jego 50. rocznicę.

Jak podkreśla prof. Jania, badania prowadzone w pięćdziesięcioletnich odstępach czasu, na bardzo szeroką skalę, tymi samymi metodami badawczymi, dają jasny obraz tego, co się zmienia w bardzo wrażliwych, polarnych obszarach Ziemi.

Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce