Question

Porównaj wychowanie dzieci w Atenach i w Sparcie .

Answer 1

System wychowawczy, obowiązujący w Sparcie wg tradycji, od czasów Likurga. Podlegały mu formalnie przede wszystkim dzieci płci męskiej w wieku od 7 do 20 lat, czyli w okresie agoge. Ponieważ w Sparcie praktycznie nie było czegoś, co dziś nazwalibyśmy życiem prywatnym, wychowanie spartańskie trwało przez całe życie. Kolejne jego etapy, jedynie przygotowywały do pełnienia nowych funkcji w państwie i zawsze był ktoś stojący wyżej, kto obserwował, kontrolował lub nakazywał. Przepisy państwowe oraz obyczaje regulowały każdy szczegół życia i za każde odstępstwo wymierzały surowe kary. Mówiąc o wychowaniu spartańskim, zwykle pomija się ten jego aspekt, mając jedynie na myśli olbrzymi patriotyzm i poświęcenie dla własnego państwa, współobywateli oraz skuteczność i bohaterstwo w boju.

Inaczej wyglądało wychowanie w Atenach. Tutaj oprócz sprawności fizycznej liczyła się wiedza, rozwój umysłowy, moralny i estetyczny czyli kalokagatia. O życiu lub śmierci noworodka decydował ojciec. Jeśli ojciec uznał dziecko podnosił je z ziemi po czym następowały rytuały mające na celu poświęcenie dziecka bóstwom. Jeśli zaś wyrzekał się swego potomka wyrzucano dziecko na śmietnik. Rodzice mieli większą dowolność jeśli chodzi o wychowanie potomstwa niż w Sparcie. Ich obowiązkiem wobec państwa było wychowanie dziecka na człowieka wszechstronnie wykształconego umiejącego współżyć z innymi obywatelami. Do siódmego roku życia dziećmi zajmowała się matka. Później chłopcy dostawali się pod opiekę niewolnika zwanego pedagogiem. Ponadto synowie wolnych obywateli uczęszczali do szkół. W zajęciach lekcyjnych brało udział co najwyżej kilku uczniów. Uczono czytania , pisania, rachunków, a po kilku latach także greckiej historii i literatury, często także przemawiania, śpiewu oraz gry na jakimś instrumencie . Nauczycieli uczący nazywano gramatystami i kitarzystami. Gdy chłopiec ukończył dwunasty roku życia zmieniał się kierunek jego wychowania. Przechodził pod ,,skrzydła’’ paidotribesa- nauczyciela wychowania fizycznego. Wykonywane pod jego kierunkiem ćwiczenia miały na celu przygotowanie młodego Ateńczyka do udziału w olimpiadzie oraz zapewnienie mu odpowiedniej sprawności fizycznej. Trenowano głównie dyscypliny olimpijskie takie jak: biegi, skoki, zapasy, rzut dyskiem oraz oszczepem. Zwycięzcy organizowanych co cztery lata Olimpiad cieszyli się powszechnym szacunkiem, stawał się wręcz bohaterem. Wszystkie lekcje w jakich uczestniczyli chłopcy ateńscy odbywały się na tzw. palasterze, na świeżym powietrzu, w miejscach otoczonych kolumnadą. Dalsze kształcenie można było kontynuować w gimnazjonach, które w epoce hellenistycznej były zasadniczym typem średnich szkół publicznych. Uwieńczeniem cyklu kształcenia było dwu lub trzyletnie przysposobienie wojskowe, podczas którego uczono podstaw musztry i walki w zwartym szyku- falandze oraz przysposobienie obywatelskie w efebiach państwowych wprowadzonych po 338 r.p.n.e . W Atenach kształtował się także typ szkół wyższych, których zaczątkiem były szkoły filozoficzne. Do najsłynniejszych należały szkoła założona przez Platona, oraz szkoła stworzona przez jego ucznia Arystotelesa. Platon nauczał w gaju poświęconym greckiemu herosowi Akademosowi. Ukazywał istniejące ponad światem i na świecie idee, dzielił świat na idealny i zmysłowy- nasz świat. Arystoteles gromadził swoich uczniów w ogrodach Lykejonu. Filozof ten, dzięki swoim teoriom politycznym, naukowym i etycznym wywarł ogromny wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej. Dziewczęta ateńskie, w przeciwieństwie do chłopców nie uczęszczały do szkół, te pochodzące z bogatszych rodów mogły popierać w domu, pod kierunkiem prywatnej nauczycielki lekcje pisania, czytania oraz gry na instrumentach. W domu, pod okiem matki uczyły się podstawowych czynności domowych, przygotowując się w ten sposób do roli żony i matki. Wcześnie, bo ok.14 roku życia wychodziły za mąż za kandydata wybranego przez ojca.

Wychowanie ateńskie i spartańskie bardzo się od siebie różniło. Każde z nich realizowało inne cele. Dla Spartan najważniejszym celem było stworzenie nieugiętego hoplity, dla Ateńczyków człowieka wszechstronnie wykształconego. Spartański system wychowania i życia sprawił, że polis stopniowo odcinało się od reszty świata greckiego, Ateńczykom natomiast udało się wnieść ogromny wkład w kulturę.