Question

Poprosze o notatke z histori do tematu: Formy ustrojowe panstw we wspolczensym swiecie. mam to na jutro bardzo prosze o szybka odpowiedz

Answer 1

Rozróżnienia istniejących obecnie form państwowych można dokonać według dwóch zasadniczych kryteriów: struktury organów państwowych oraz organizacji terytorialnej. Przy czym trzeba podkreślić, że oba te kryteria mają charakter głównie formalny, a więc nie mówią nic lub niewiele o treści życia politycznego w danym państwie (o treści decyduje bowiem ustrój, a w drugiej kolejności system polityczny).

Ze względu na pierwsze kryterium wyróżniamy monarchie i republiki. Cechą konstytutywną monarchii jest dziedziczność funkcji głowy państwa. Monarcha (król, cesarz, sułtan, książę) obejmuje tron zgodnie z obowiązującą tradycją dziedziczenia i zasiada na nim dożywotnio. Monarchią o wyjątkowym charakterze jest Malezja: w tym azjatyckim państwie król wybierany jest co pięć lat przez Zgromadzenie Władców, składające się z dziewięciu sułtanów i czterech gubernatorów, zarządzających poszczególnymi prowincjami kraju. W republice wszystkie organy władzy mają - bezpośrednio bądź pośrednio - mandat od narodu. W dzisiejszych państwach demokratycznych podział na monarchie i republiki nie ma merytorycznego znaczenia. Władza monarchy w Wielkiej Brytanii, Holandii, Belgii czy krajach skandynawskich ma charakter ściśle reprezentacyjny i w żadnym stopniu nie kłóci się z procedurami demokratycznymi. Monarchia jest symbolem ciągłości tradycji i wdzięcznym tematem dla pism bulwarowych, nie wpływa natomiast na treść życia politycznego. Z drugiej strony w krajach Afryki czy Azji mamy do czynienia z wieloma republikami, które są bardzo odległe od ideałów demokracji.

Ze względu na organizację terytorialną państwa dzielimy na unitarne, federacje i konfederacje. Państwo unitarne to takie, w którym istnieje jednolity system organów państwowych, zaś prawo stanowione jest tylko na szczeblu centralnym i jest wspólne dla całego państwa. Żaden z obszarów państwa nie ma specjalnych, autonomicznych uprawnień. Państwa unitarne stanowią większość nie tylko w Europie, ale i na świecie.

Federacja jest inaczej nazywana państwem związkowym. Składa się ona z autonomicznych jednostek (stany, landy, kantony, prowincje), które przekazują część swoich uprawnień na rzecz władz federalnych (obrona, polityka finansowa, polityka zagraniczna). We wszystkich innych dziedzinach, nie przekazanych federacji, władze lokalne zachowują pełną samodzielność decyzyjną. Zarówno więc federacja jako całość, jak też poszczególne jej części składowe, posiadają osobowość prawną. Najbardziej znanymi państwami federacyjnymi są Stany Zjednoczone, Niemcy, Szwajcaria, Austria, Belgia, Brazylia. W miarę postępów integracji na naszym kontynencie również Unia Europejska stopniowo przybiera coraz więcej cech federacji, przy zachowaniu suwerenności narodowej poszczególnych jej członków.

Konfederacja jest związkiem państw. Nie posiada żadnych władz nadrzędnych, wspólne decyzje zapadają na konferencjach międzypaństwowych, przy czym obowiązuje zasada jednomyślności. Współczesnym przykładem konfederacji jest Wspólnota Niepodległych Państw, skupiająca dwanaście byłych republik radzieckich. W przeszłości ta forma występowała częściej: konfederacją była Szwajcaria w latach 1291-1741 i 1815-1848 (ślad po tym fakcie pozostał do dziś w oficjalnej nazwie Szwajcarii), Związek Niemiecki w latach 1815-1866 oraz Stany Zjednoczone w pierwszym okresie swojej państwowości (1776-1787).