Question

Polskie powstania narodowo wyzwoleńcze w XIX wieku

(listopoadowe,krakowskie,styczniowe)

1.przebieg

2.skutki

3.przyczyny

Answer 1

Powstanie listopadowe:

Przyczyny:

niezadowolenie Polaków z rządów wielkiego ksiecia Konstantego ,tłumienie

przez carskie władze przejawów opozycji  w prasie i sejmie ,łamanie przez carat  konstytucji Królestwa ,ucisk podatkowy ,zapowiedz wykorzystania armii Królestwa Polskiego do stłumienia rewolucji we Francji i Belgii,działalność sprzysiężenia podchorążych p.Wysockiego

 

Przebieg:

-29-30 XI 1830 r. - noc listopadowa : wystąpienie członków spisku podchorążych  w Szkole Podchorążych ,nieudany atak na Belweder (S.Goszczyński ) w celu zabicia księcia Konstantego

- I 1831 r. ogłoszenie detronizacji cara Mikołaja I

- II 1831 r.-zwycięstwa powstańców pod Stoczkiem (gen. J.Dwernicki ) i nierozstrzygnięte starcie pod Grochowem (gen.Chłopicki )

- III 1831 r. -zwycięstwo pod Dębem Wielkim (gen.I.Prądzyński )

- IV 1831 r. -zwycięstwo pod Iganiami (gen.J.Prądzyński )

- V 1831  r. -klęska wojsk polskich pod Ostrołęką (gen. J.Skrzynecki ,gen.J Bem)

- 8 IX 1831 r. - kapitulacja Warszawy

Skutki :

Liczne aresztowania i zsyłanie powstańców na Syberię , zniesienie konstytucji  z 1815 r., likwidacja autonomii Królestwa Polskiego ,nasilenie

polityki rusyfikacyjnej ,emigracja znacznej częsci uczestnikó powstania

 

Powstanie krakowskie i rabacja galicyjska

 

Przyczyny :

Rozwój ruchu spiskowego w Galicji ,wzrost ciężarów feudalnych ,antyszlachecka propaganda austriacka  prowadzona we wsiach galicyjskich .

Przebieg :

- II 1846 r.-powstanie Rządu Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej (J.Tyssowski,L.Gorzkowski i A.Grzegorzewski )oraz wydanie manifestu znoszacego róznice przywileje stanowe i powinności chłopskie ,zapowiedz  nadania ziemi bezrolnym chłopom,wezwanie wszystkich Polaków do walki o niepodległość ,dyktatorem powstania ogłasza sie J .Tyssowski

II 1846 r. początek inspirowanego przez Austrię antyszlacheckiego powstanai chłopskiego (Jakub Szela ),od kul austriackich ginie Edward Dembowski podczas procesji religijnej mającej nawiązać kontakt z podburzonymi chłopami

III 1846 r. - dyktator Tyssowski składa władzę i wraz z oddziałem ewakuuje się do Prus

Skutki:

- wcielenie Wolnego Miasta Krakowa do Austrii,aresztowania i konfiskaty

majątków powstania ,germanizacja ,zniszczenie wielu dworów szlacheckich przez chłopów i wymordowanie rodzin wielu powstańców ,pogłębienie  niechęci między szlachtą i chłopstwem

 

Powstanie styczniowe :

 

Przyczyny:

osłabienie Rosji po wojnie krymskiej,nadzieje powstańców na sukces po zjednoczeniu Włoch ,ostre represje władz wobec uczestników patriotycznych manifestacji ,zapowiedz branki (pobór do wojska ),która miała na celu rozbicie obozu politycznego planujacego powstanie (''czerwonych'') i udaremnienie powstania

Przebieg :

- I 1863 r. powstanie Tymczasowego Rządu Narodowego ,wydanie manifestu wzywającego narody polski ,litewski i białoruski do walk z zaborcą ,zniesienie różnic stanowych oraz uwłaszczenie ,dyktatorem powstania zostaje Ludwik Mierosławski

- II 1836 r. początek walk i pierwsze porażki powstańców (Miechów, Małogoszcz )

- III 1863 r. -dyktatorem  powstania zostaje Langiewicz

- III-VIII 1863 r. -liczne potyczki partyzanckie z Rosjanami -sukcesy (Chrobrze ,Grochowiska ,Stoczek) i porażki (Krzykawka) powstańców

- V 1836 r.przekształcenie TRN w Rzad Narodowy

- X 1836 - IV 1864 -okres dyktatury Romualda Traugutta (straconego przez Rosjan w  VIII 1864 r. )

- IV 1864 r. -ostatnie walki powstańczego oddziału ks.Stanisława Brzóski

Skutki :

-liczne aresztowania , konfiskaty majątków i zesłania powstańców na Syberię ( około 38 tys. Polaków) , terror na Litwie wprowadzony przez gubernatora Michaiła Murawiowa , zwanego "Wieszatielem", zamina nazwy Królestwa na Kraj Przywiślański , rusyfikacja szkolnictwa i administracji ,uwłaszczenie chłopów przez carat (iii 1864 r . ) na warunkach korzystniejszych niż w pozostałych zaborach .