Polityka mocarstw (wielka Brytania, USA i ZSRR) wobec Polski w czasie II wojny swiatowej.
Zgłoś nadużycie!
W kampanii wrześniowej 1939 r. Wojsko Polskie poniosło ciężkie straty; zginęło i zostało rannych około 220 tys. oficerów i żołnierzy, z tego 20 tys. w walkach z Armią Czerwoną. Polskie władze, które 17 IX 1939 r. przekroczyły granicę Rumunii, zostały tam internowane. Inicjatywę tworzenia polskiego ośrodka władzy na wychodźstwie przejął gen. Władysław Sikorski i jego zwolennicy. Sikorski po przybyciu do Francji został premierem i Naczelnym Wodzem.
Prezydenturę objął Władysław Raczkiewicz. Po upadku Francji rząd wraz z częścią polskiego wojska ewakuował się do Wielkiej Brytanii.
Polska została podzielona między dwóch okupantów. Niemcy część byłych ziem polskich inkorporowali do Rzeszy (Gdańsk, Prusy Wschodnie, Wielkopolska, część Mazowsza), z pozostałych utworzono w październiku 1939 r. Generalne Gubernatorstwo. Na terenach zajętych przez ZSRR w październiku 1939 r. przeprowadzono fikcyjne wybory. W ich wyniku zachodnia Białoruś i zachodnia Ukraina zostały włączone do odpowiednich republik radzieckich. Wkrótce potem dokonano deportacji obywateli polskich z tych terenów; w czterech falach objęły one ok. 1,1 - 1,5 mln Polaków. Na rozkaz Stalina ok. 14,5 tys. polskich jeńców wojennych zostało wiosną 1940 r. zamordowanych w Katyniu, Miednoje i okolicach Charkowa.
Już we wrześniu 1939 r. na okupowanych terenach zaczęły tworzyć się zalążki tajnych organizacji wojskowych. 27 IX 1939 r. powstała Służba Zwycięstwu Polski pod dowództwem gen. Michała Karaszewicza -Tokarzewskiego, która wkrótce przekształciła się w Związek Walki Zbrojnej (od 1942 r. - Armia Krajowa). Zbrojnym ramieniem Stronnictwa Narodowego była Narodowa Organizacja Wojskowa, Stronnictwa Ludowego - Bataliony Chłopskie, PPS - Gwardia Ludowa i Milicja Robotnicza. Na czele cywilnych struktur podziemia stała Delegatura Rządu na Kraj. Główne siły polityczne były skupione najpierw w Głównej Radzie Politycznej, potem w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym. Od stycznia 1942 r. na terenie kraju działała partia komunistyczna - Polska Partia Robotnicza, której realna siła polityczna, uzależniona od poparcia Moskwy, wzrastała w miarę sukcesów ZSRR w wojnie. Jej ramieniem zbrojnym była najpierw Gwardia Ludowa, a potem Armia Ludowa.
Zarówno naciski aliantów jak i wymogi sytuacji politycznej Polski doprowadziły do zawarcia między polskim rządem emigracyjnym a rządem radzieckim układu (30 VII 1941) o nawiązaniu wzajemnych stosunków, na mocy którego powstała Armia Polska w ZSRR pod dowództwem gen. Władysława Andersa. W wyniku jego zabiegów oraz nacisków Churchilla armia ta została ewakuowana z ZSRR w okresie między marcem a sierpniem 1942 r. Wobec planów sowietyzacji Polski decyzja ta była również na rękę Stalinowi. Z tych samych powodów w ZSRR powstały instytucjonalne struktury skupiające polskich komunistów (Centralne Biuro Komunistów Polski i Związek Patriotów Polskich). Zerwanie stosunków polsko-radzieckich w kwietniu 1943 r. pod pretekstem zwrócenia się przez rząd Sikorskiego do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o wyjaśnienie sprawy zamordowania polskich oficerów umożliwiało Stalinowi podjęcie nowych kroków mających w efekcie doprowadzić do zainstalowania w przyszłej Polsce komunistycznego rządu. W tym celu ZPP powierzono zadania stworzenia nowej armii polskiej. Na czele I Dywizji tej armii w maju 1943 r. stanął gen. Zygmunt Berling. W kraju, z inicjatywy komunistów, utworzono w nocy z 31 XII 1943/1 I 1944 Krajową Radę Narodową jako fasadową reprezentację sił politycznych mających ambicje stworzenia przyszłego rządu. Z rozkazu Stalina 21 VII 1944 r. jako namiastka tego rządu został utworzony Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego na czele z lewicowym socjalistą Edwardem Osóbką - Morawskim. 22 lipca 1944 r. PKWN wydał manifest zapowiadający przeprowadzenie radykalnych reform społecznych (z reforma rolną na czele). PKWN zawarł z ZSRR porozumienie o uznaniu zwierzchnictwa administracji wojskowej Armii Czerwonej na zajmowanych terenach Polski.
Wkroczenie wojsk radzieckich na ziemie polskie postawiło przed rządem na wychodźstwie (po śmierci w katastrofie lotniczej Sikorskiego na jego czele stanął ludowiec Stanisław Mikołajczyk) problem stosunku do wschodniego mocarstwa, z którym nie utrzymywano stosunków dyplomatycznych. Przyjęty jako rozwiązanie plan "Burza" zakładał podejmowanie walk o wybrane cele strategiczne w celu uchwycenia ich przed lub w taktycznej współpracy z oddziałami radzieckimi i manifestowanie ich polskości przez występowanie w roli gospodarzy terenu. W lipcu 1944 r. odziały AK kosztem wielu ofiar przyspieszyły zajęcie Lwowa i Wilna przez Armię Czerwoną. Po ich zajęciu dowódcy i oficerowie odpowiednich zgrupowań AK zostali internowani, a żołnierze, którzy odmówili wcielenia do armii Berlinga, deportowani. Największą akcją zbrojną realizowaną w ramach planu "Burza" było powstanie w Warszawie, które wybuchło 1 VIII 1944 r. Celowo wstrzymana na przedpolach stolicy ofensywa radziecka doprowadziła do masakry powstańców i ludności cywilnej. W rezultacie walk poległo 18 tys. żołnierzy AK i około 180 tys. ludności cywilnej. Warszawa została zrównana z ziemią. W styczniu 1945 r. ruszyła ofensywa radziecka, która doprowadziła do zajęcia całości ziem polskich. Rozpoczął się okres terroru i represji NKWD, wspomaganych przez polski aparat bezpieczeństwa.
BILANS II WOJNY ŚWIATOWEJ
W wyniku eksterminacyjnej polityki okupanta hitlerowskiego zamordowanych zostało 5 384 000 Polaków. W czasie działań wojennych zginęło 644 000 żołnierzy Polskich oraz ludności cywilnej. Okaleczonych Polaków i inwalidów wojennych 590 000. Deportowanych na przymusowe roboty 2 460 000. Liczba wysiedlonych Polaków wynosi 2 478 000.
Polityka Hitlera (tzw. Endlosung) doprowadziła do eksterminacji około 5-6 mln. Żydów (Holocaust). Obok obozów koncentracyjnych, gdzie śmierć zadawano głównie poprzez katorżniczą pracę i głodowe racje żywnościowe, istniały obozy zagłady, przeznaczone do natychmiastowego uśmiercania Żydów.
II wojna światowa trwała 6 lat. Walki toczyły się w Europie, Afryce, Azji, na wyspach Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Spokojnego. Uczestniczyło w niej 61 państw ok. 1 mld 700 mln ludzi. Zmobilizowano ok. 110 mln ludzi. Zginęło ok. 50 mln ludzi, a 35 mln odniosło rany.
DECYZJE WIELKIEJ TRÓJKI W SPRAWIE POLSKIEJ Miejsce Teheran Jałta Poczdam Data 28 XI – i XII 1943r. 4 – 11 II 1945r. 17 VII – 2XIII 1945r. Obecni Roosvelt, Churchil, Stalin Roosvelt, Churchil, Stalin Attlee, Stalin, Truman Decyzje · Wstępnie zaakceptowano żądania Stalina, aby granica między Polską, a ZSRR była wytyczona na linii Curzona;· Zdecydowano o przesunięciu kosztem Niemiec zachodniej i północnej granicy Polski. · Ustalenie zachodniej granicy Polski wzdłuż granicy Polski wzdłuż linii Curzona;· Polska ma otrzymać ziemie na północy i zachodzie;· Na ziemiach Polskich ma powstać Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej z udziałem Polaków z zagranicy. Mają zostać przeprowadzone wolne, demokratyczne wybory. · Ostatecznie ustalono przebieg granic Polski;· Podjęto decyzję o wysiedleniu Niemców z terenów przyznanych Polsce.
ŚWIAT W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
Ekspansjonistyczne dążenia Niemiec hitlerowskich, faszystowskich Włoch i Japonii z jednej strony, a polityka appeasementu Wielkiej Brytanii i Francji z drugiej stanowiły podstawowe przyczyny wybuchu kolejnej wojny światowej. Z polityki mocarstw zachodnich Hitler wyciągnął wnioski o ich bierności wobec jego działań zbrojnych. 24 X 1938 r. Niemcy przedstawiły oficjalnie swe żądania względem Polski (włączenie Gdańska do Rzeszy i przeprowadzenie tzw. korytarza przez Pomorze). Próba zastraszenia Polski zawiodła; ponadto 31 III 1939 r. Wielka Brytania udzieliła jej jednostronnych gwarancji. W tej sytuacji Hitler porozumiał się z ZSRR; pakt Ribbentrop - Mołotow został podpisany w nocy z 23 na 24 VIII 1939 r. w Moskwie. W tajnym protokole dokonano rozgraniczenia stref interesów obu państw wzdłuż północnej granicy Litwy, Pisy, Narwi, Wisły i Sanu. Besarabia miała przypaść ZSRR. Pakt zobowiązywał sygnatariuszy do niestosowania przemocy i nie uczestniczenia w koalicjach skierowanych przeciwko drugiemu partnerowi. Pominięto klauzulę dotyczącą sytuacji, gdy jeden z sygnatariuszy jest agresorem.
1 IX 1939 r. Hitler uderzył na Polskę, rozpoczynając w ten sposób II wojnę światową. Armia polska po ponad miesięcznych zmaganiach uległa przewadze niemieckiej, wspartej od 17 IX przez wojska radzieckie, które wkroczyły na terytorium Rzeczpospolitej. 3 IX wielka Brytania i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę, ale nie podjęły poważniejszych działań zbrojnych (tzw. dziwna wojna). 9 IV 1940 r. armia niemiecka zaatakowała Danię i Norwegię; Dania została opanowana w ciągu jednego dnia, w Norwegii Wehrmacht natrafił na opór 30 -tys. Brytyjsko – fracusko - polskiego korpusu ekspedycyjnego; walki zakończyły się 10 czerwca. 10 V rozpoczęła się wielka ofensywa niemiecka przeciwko Francji, dokonana przez terytoria Belgii i Holandii, co pozwoliło ominąć system francuskich umocnień (linia Maginota). Walki Francuzów wspomaganych przez oddziały brytyjskie trwały 6 tygodni. Brytyjczycy zostali zmuszeni do ewakuacji z plaż Dunkierki. 22 VI 1940 r. zostało podpisane zawieszenie broni, na mocy którego Niemcy okupowali północną i zachodnią Francję, a na południu utworzono kolaboracyjny rząd na czele z marszałkiem Philipem Petainem. Hitlerowi nie udało się dokonać inwazji Wysp Brytyjskich; niepowodzeniem niemieckim zakończyła się powietrzna bitwa o Anglię (8 VIII-31 X 1940). 10 VI 1940 Włochy wypowiedziały wojnę Francji, a 28 X 1940 zaatakowały Grecję. Porażki wojsk włoskich zmusiły Niemcy do udzielenia pomocy swemu sojusznikowi. 6 IV 1941 r. zaatakowały one Grecję i Jugosławię, zajmując je w ciągu trzech tygodni.
Zmagania militarne toczyły się również w Afryce, gdzie 13 IX 1940 r. armia włoska zaatakowała z obszaru Libii Egipt, broniony przez wojska brytyjskie. Początkowe sukcesy Brytyjczyków (opanowanie Cyrenajki i wschodniej Libii) przerodziły się w klęski z chwilą przystąpienia do walki niemieckiego korpusu pancernego (Afrika Korps). Kontrofensywę włosko-niemiecką udało się zatrzymać w Egipcie w bitwie pod El-Alamein (19 X-3 XI 1942). W listopadzie 1942 r. wojska anglo-amerykańskie wylądowały w Maroku i Algierii, na co Niemcy zareagowały wkroczeniem do nie okupowanej części Francji (27 listopada). Dzięki operacji desantowej wojska alianckie zmusiły w maju 1943 wojska niemieckie i włoskie do kapitulacji w Tunezji.
Tymczasem w Europie drugim państwem dokonującym ekspansji terytorialnych był ZSRR. W tzw. wojnie zimowej 1939-1940 Armia Czerwona po wielu niepowodzeniach pokonała Finlandię. 12 III 1940 r. w Moskwie podpisano traktat pokojowy, na mocy którego ZSRR uzyskał m.in. Przesmyk Karelski z miastem Wyborg, część Półwyspu Hanko i Płw. Rybackiego. Latem 1940 r. Moskwa przyłączyła do swego państwa Litwę, Łotwę , Estonię oraz Besarabię i Północną Bukowinę.
22 VI 1941 Hitler zdecydował się na uderzenie przeciwko swemu dotychczasowemu wschodniemu sojusznikowi. Armia Radziecka, przetrzebiona czystkami, początkowo cofała się. W ciągu kilkunastu tygodni Niemcy dotarli pod Leningrad i Moskwę. Na przedpolach stolicy rozegrała się bitwa, w wyniku której wojska hitlerowskie zostały w grudniu 1941 r. odepchnięte na ok. 200 km. od Moskwy. Sukcesy niemieckie ostatecznie przekreśliła klęska w bitwie stalingradzkiej (14 IX 1942 - 2 II 1943). Generalny odwrót armii niemieckiej rozpoczął się po przegranej w bitwie Kurskiej (lipiec 1943). Ofensywa letnio-jesienna zapoczątkowana w czerwcu 1944 r. doprowadziła do zajęcia przez Armię Czerwoną ziem polskich aż do linii Wisły. Na południu wojska radzieckie wkroczyły do Rumunii, która po obaleniu prohitlerowskiego reżimu Iona Antonescu przystąpiła 25 VIII 1944 r. do wojny przeciwko Niemcom. 9 IX 1944 r. to samo zrobiła Bułgaria. W II połowie 1944 r. Armia Czerwona prowadziła również walki na Węgrzech i w Jugosławii. 12 I 1944 r. wojska radzieckie rozpoczęły ofensywę, która doprowadziła do opanowania reszty ziem polskich, na południu Czechosłowacji, Węgier i części Austrii z Wiedniem. 2 maja zdobyły Berlin.
Wojna na froncie południowym nabrała tempa w chwili rozpoczęcia angloamerykańskiej inwazji na Sycylię (desant 10 VII 1943 r.). W tej sytuacji król Włoch Wiktor Emmanuel III mianował premierem Pietro Badoglio w miejsce Mussoliniego. Niemcy okupowali wówczas Włochy, porwali uwięzionego Il Duce i utworzyli na północy pod jego przywództwem marionetkową Włoską Republikę Socjalną. 3 IX alianci rozpoczęli desant na Półwysep Włoski. Po ciężkich walkach ich wojska dotarły do Neapolu (1 X), a dopiero 4 VI 1944 do Rzymu.
6 VI 1944, po wielu latach negocjacji i przygotowań, alianci zachodni dokonali desantu w Normandii i utworzyli II front w Europie. 25 VIII 1944 wyzwolono - przy udziale wojsk francuskich - Paryż. W marcu 1945 r. sforsowano Ren; 25 IV 1945 r. w Torgau nad Łabą doszło do pierwszego spotkania żołnierzy radzieckich i amerykańskich. 8 maja akt bezwarunkowej kapitulacji podpisał feldmarszałek Wilhelm Keitel.
Działania zbrojne w II wojnie światowej toczyły się również na Dalekim Wschodzie. 7 XII 1941 r. Japończycy zaatakowali flotę amerykańską w Pearl Harbor. Był to początek ofensywy japońskiej przeciwko posiadłościom zamorskim USA, W. Brytanii i Holandii. Japończycy zajęli m.in. Honkong, Singapur, Indonezję, Birmę, Malaje, Filipiny, Guam, Wake. Sukcesy japońskie zostały powstrzymane po klęskach zadanych im przez amerykańską marynarkę wojenną w bitwach na Morzu Koralowym (7-11 V 1942 r.) i pod Midway (3-5 VI 1942 r.). Szczególnie zacięte walki toczyli Amerykanie na Filipinach (o Iwo Jimę i Okinawę - marzec - czerwiec 1945). 9 VIII 1945 r. do walki z Japonią przystąpił ZSRR (ofensywa w Mandżurii, zajęcie płn. Korei). Kapitulacja Japonii nastąpiła po atakach nuklearnych na Hirosimę i Nagasaki w sierpniu 1945 r. i została podpisana 2 IX 1945.
Alianckie zwycięstwa w wojnie zadecydowały o nowym podziale świata. Największym zwycięzcą był ZSRR Stalina, którego wysiłek i ogrom strat wynagrodzono stworzeniem strefy wpływów obejmujących Europę Wschodnią i Środkową. Alianci zachodni pod koniec wojny przestali być wierni zasadom przyjętym na jej początku w tzw. Karcie Atlantyckiej podpisanej 12 VIII 1941 r. i uznającej m.in. prawo każdego narodu do suwerenności i określenia formy rządów, zakazującej aneksji i zobowiązującej do kształtowania granic zgodnie z wolą ludności. Ustalenia konferencji w Teheranie (28 XI-1 XII 1943), Jałcie (4-11 II 1945) i Poczdamie (17 VII-2 VIII 1945) zdecydowały o podziale Niemiec na 4 strefy okupacyjne, przeprowadzeniu tam denazyfikacji, demilitaryzacji, demokratyzacji, decentralizacji (przemysłu) oraz o wypłacie odszkodowań wojennych. Zaakceptowano granice Polski na Bugu i Odrze i Nysie Łużyckiej. Zdecydowano o przesiedleniu ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier oraz uznano odrębność Austrii.
Prezydenturę objął Władysław Raczkiewicz. Po upadku Francji rząd wraz z częścią polskiego wojska ewakuował się do Wielkiej Brytanii.
Polska została podzielona między dwóch okupantów. Niemcy część byłych ziem polskich inkorporowali do Rzeszy (Gdańsk, Prusy Wschodnie, Wielkopolska, część Mazowsza), z pozostałych utworzono w październiku 1939 r. Generalne Gubernatorstwo. Na terenach zajętych przez ZSRR w październiku 1939 r. przeprowadzono fikcyjne wybory. W ich wyniku zachodnia Białoruś i zachodnia Ukraina zostały włączone do odpowiednich republik radzieckich. Wkrótce potem dokonano deportacji obywateli polskich z tych terenów; w czterech falach objęły one ok. 1,1 - 1,5 mln Polaków. Na rozkaz Stalina ok. 14,5 tys. polskich jeńców wojennych zostało wiosną 1940 r. zamordowanych w Katyniu, Miednoje i okolicach Charkowa.
Już we wrześniu 1939 r. na okupowanych terenach zaczęły tworzyć się zalążki tajnych organizacji wojskowych. 27 IX 1939 r. powstała Służba Zwycięstwu Polski pod dowództwem gen. Michała Karaszewicza -Tokarzewskiego, która wkrótce przekształciła się w Związek Walki Zbrojnej (od 1942 r. - Armia Krajowa). Zbrojnym ramieniem Stronnictwa Narodowego była Narodowa Organizacja Wojskowa, Stronnictwa Ludowego - Bataliony Chłopskie, PPS - Gwardia Ludowa i Milicja Robotnicza. Na czele cywilnych struktur podziemia stała Delegatura Rządu na Kraj. Główne siły polityczne były skupione najpierw w Głównej Radzie Politycznej, potem w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym. Od stycznia 1942 r. na terenie kraju działała partia komunistyczna - Polska Partia Robotnicza, której realna siła polityczna, uzależniona od poparcia Moskwy, wzrastała w miarę sukcesów ZSRR w wojnie. Jej ramieniem zbrojnym była najpierw Gwardia Ludowa, a potem Armia Ludowa.
Zarówno naciski aliantów jak i wymogi sytuacji politycznej Polski doprowadziły do zawarcia między polskim rządem emigracyjnym a rządem radzieckim układu (30 VII 1941) o nawiązaniu wzajemnych stosunków, na mocy którego powstała Armia Polska w ZSRR pod dowództwem gen. Władysława Andersa. W wyniku jego zabiegów oraz nacisków Churchilla armia ta została ewakuowana z ZSRR w okresie między marcem a sierpniem 1942 r. Wobec planów sowietyzacji Polski decyzja ta była również na rękę Stalinowi. Z tych samych powodów w ZSRR powstały instytucjonalne struktury skupiające polskich komunistów (Centralne Biuro Komunistów Polski i Związek Patriotów Polskich). Zerwanie stosunków polsko-radzieckich w kwietniu 1943 r. pod pretekstem zwrócenia się przez rząd Sikorskiego do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o wyjaśnienie sprawy zamordowania polskich oficerów umożliwiało Stalinowi podjęcie nowych kroków mających w efekcie doprowadzić do zainstalowania w przyszłej Polsce komunistycznego rządu. W tym celu ZPP powierzono zadania stworzenia nowej armii polskiej. Na czele I Dywizji tej armii w maju 1943 r. stanął gen. Zygmunt Berling. W kraju, z inicjatywy komunistów, utworzono w nocy z 31 XII 1943/1 I 1944 Krajową Radę Narodową jako fasadową reprezentację sił politycznych mających ambicje stworzenia przyszłego rządu. Z rozkazu Stalina 21 VII 1944 r. jako namiastka tego rządu został utworzony Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego na czele z lewicowym socjalistą Edwardem Osóbką - Morawskim. 22 lipca 1944 r. PKWN wydał manifest zapowiadający przeprowadzenie radykalnych reform społecznych (z reforma rolną na czele). PKWN zawarł z ZSRR porozumienie o uznaniu zwierzchnictwa administracji wojskowej Armii Czerwonej na zajmowanych terenach Polski.
Wkroczenie wojsk radzieckich na ziemie polskie postawiło przed rządem na wychodźstwie (po śmierci w katastrofie lotniczej Sikorskiego na jego czele stanął ludowiec Stanisław Mikołajczyk) problem stosunku do wschodniego mocarstwa, z którym nie utrzymywano stosunków dyplomatycznych. Przyjęty jako rozwiązanie plan "Burza" zakładał podejmowanie walk o wybrane cele strategiczne w celu uchwycenia ich przed lub w taktycznej współpracy z oddziałami radzieckimi i manifestowanie ich polskości przez występowanie w roli gospodarzy terenu. W lipcu 1944 r. odziały AK kosztem wielu ofiar przyspieszyły zajęcie Lwowa i Wilna przez Armię Czerwoną. Po ich zajęciu dowódcy i oficerowie odpowiednich zgrupowań AK zostali internowani, a żołnierze, którzy odmówili wcielenia do armii Berlinga, deportowani. Największą akcją zbrojną realizowaną w ramach planu "Burza" było powstanie w Warszawie, które wybuchło 1 VIII 1944 r. Celowo wstrzymana na przedpolach stolicy ofensywa radziecka doprowadziła do masakry powstańców i ludności cywilnej. W rezultacie walk poległo 18 tys. żołnierzy AK i około 180 tys. ludności cywilnej. Warszawa została zrównana z ziemią. W styczniu 1945 r. ruszyła ofensywa radziecka, która doprowadziła do zajęcia całości ziem polskich. Rozpoczął się okres terroru i represji NKWD, wspomaganych przez polski aparat bezpieczeństwa.
BILANS II WOJNY ŚWIATOWEJ
W wyniku eksterminacyjnej polityki okupanta hitlerowskiego zamordowanych zostało 5 384 000 Polaków. W czasie działań wojennych zginęło 644 000 żołnierzy Polskich oraz ludności cywilnej. Okaleczonych Polaków i inwalidów wojennych 590 000. Deportowanych na przymusowe roboty 2 460 000. Liczba wysiedlonych Polaków wynosi 2 478 000.
Polityka Hitlera (tzw. Endlosung) doprowadziła do eksterminacji około 5-6 mln. Żydów (Holocaust). Obok obozów koncentracyjnych, gdzie śmierć zadawano głównie poprzez katorżniczą pracę i głodowe racje żywnościowe, istniały obozy zagłady, przeznaczone do natychmiastowego uśmiercania Żydów.
II wojna światowa trwała 6 lat. Walki toczyły się w Europie, Afryce, Azji, na wyspach Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Spokojnego. Uczestniczyło w niej 61 państw ok. 1 mld 700 mln ludzi. Zmobilizowano ok. 110 mln ludzi. Zginęło ok. 50 mln ludzi, a 35 mln odniosło rany.
DECYZJE WIELKIEJ TRÓJKI W SPRAWIE POLSKIEJ
Miejsce Teheran Jałta Poczdam
Data 28 XI – i XII 1943r. 4 – 11 II 1945r. 17 VII – 2XIII 1945r.
Obecni Roosvelt, Churchil, Stalin Roosvelt, Churchil, Stalin Attlee, Stalin, Truman
Decyzje · Wstępnie zaakceptowano żądania Stalina, aby granica między Polską, a ZSRR była wytyczona na linii Curzona;· Zdecydowano o przesunięciu kosztem Niemiec zachodniej i północnej granicy Polski. · Ustalenie zachodniej granicy Polski wzdłuż granicy Polski wzdłuż linii Curzona;· Polska ma otrzymać ziemie na północy i zachodzie;· Na ziemiach Polskich ma powstać Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej z udziałem Polaków z zagranicy. Mają zostać przeprowadzone wolne, demokratyczne wybory. · Ostatecznie ustalono przebieg granic Polski;· Podjęto decyzję o wysiedleniu Niemców z terenów przyznanych Polsce.
ŚWIAT W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
Ekspansjonistyczne dążenia Niemiec hitlerowskich, faszystowskich Włoch i Japonii z jednej strony, a polityka appeasementu Wielkiej Brytanii i Francji z drugiej stanowiły podstawowe przyczyny wybuchu kolejnej wojny światowej. Z polityki mocarstw zachodnich Hitler wyciągnął wnioski o ich bierności wobec jego działań zbrojnych. 24 X 1938 r. Niemcy przedstawiły oficjalnie swe żądania względem Polski (włączenie Gdańska do Rzeszy i przeprowadzenie tzw. korytarza przez Pomorze). Próba zastraszenia Polski zawiodła; ponadto 31 III 1939 r. Wielka Brytania udzieliła jej jednostronnych gwarancji. W tej sytuacji Hitler porozumiał się z ZSRR; pakt Ribbentrop - Mołotow został podpisany w nocy z 23 na 24 VIII 1939 r. w Moskwie. W tajnym protokole dokonano rozgraniczenia stref interesów obu państw wzdłuż północnej granicy Litwy, Pisy, Narwi, Wisły i Sanu. Besarabia miała przypaść ZSRR. Pakt zobowiązywał sygnatariuszy do niestosowania przemocy i nie uczestniczenia w koalicjach skierowanych przeciwko drugiemu partnerowi. Pominięto klauzulę dotyczącą sytuacji, gdy jeden z sygnatariuszy jest agresorem.
1 IX 1939 r. Hitler uderzył na Polskę, rozpoczynając w ten sposób II wojnę światową. Armia polska po ponad miesięcznych zmaganiach uległa przewadze niemieckiej, wspartej od 17 IX przez wojska radzieckie, które wkroczyły na terytorium Rzeczpospolitej. 3 IX wielka Brytania i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę, ale nie podjęły poważniejszych działań zbrojnych (tzw. dziwna wojna). 9 IV 1940 r. armia niemiecka zaatakowała Danię i Norwegię; Dania została opanowana w ciągu jednego dnia, w Norwegii Wehrmacht natrafił na opór 30 -tys. Brytyjsko – fracusko - polskiego korpusu ekspedycyjnego; walki zakończyły się 10 czerwca. 10 V rozpoczęła się wielka ofensywa niemiecka przeciwko Francji, dokonana przez terytoria Belgii i Holandii, co pozwoliło ominąć system francuskich umocnień (linia Maginota). Walki Francuzów wspomaganych przez oddziały brytyjskie trwały 6 tygodni. Brytyjczycy zostali zmuszeni do ewakuacji z plaż Dunkierki. 22 VI 1940 r. zostało podpisane zawieszenie broni, na mocy którego Niemcy okupowali północną i zachodnią Francję, a na południu utworzono kolaboracyjny rząd na czele z marszałkiem Philipem Petainem. Hitlerowi nie udało się dokonać inwazji Wysp Brytyjskich; niepowodzeniem niemieckim zakończyła się powietrzna bitwa o Anglię (8 VIII-31 X 1940). 10 VI 1940 Włochy wypowiedziały wojnę Francji, a 28 X 1940 zaatakowały Grecję. Porażki wojsk włoskich zmusiły Niemcy do udzielenia pomocy swemu sojusznikowi. 6 IV 1941 r. zaatakowały one Grecję i Jugosławię, zajmując je w ciągu trzech tygodni.
Zmagania militarne toczyły się również w Afryce, gdzie 13 IX 1940 r. armia włoska zaatakowała z obszaru Libii Egipt, broniony przez wojska brytyjskie. Początkowe sukcesy Brytyjczyków (opanowanie Cyrenajki i wschodniej Libii) przerodziły się w klęski z chwilą przystąpienia do walki niemieckiego korpusu pancernego (Afrika Korps). Kontrofensywę włosko-niemiecką udało się zatrzymać w Egipcie w bitwie pod El-Alamein (19 X-3 XI 1942). W listopadzie 1942 r. wojska anglo-amerykańskie wylądowały w Maroku i Algierii, na co Niemcy zareagowały wkroczeniem do nie okupowanej części Francji (27 listopada). Dzięki operacji desantowej wojska alianckie zmusiły w maju 1943 wojska niemieckie i włoskie do kapitulacji w Tunezji.
Tymczasem w Europie drugim państwem dokonującym ekspansji terytorialnych był ZSRR. W tzw. wojnie zimowej 1939-1940 Armia Czerwona po wielu niepowodzeniach pokonała Finlandię. 12 III 1940 r. w Moskwie podpisano traktat pokojowy, na mocy którego ZSRR uzyskał m.in. Przesmyk Karelski z miastem Wyborg, część Półwyspu Hanko i Płw. Rybackiego. Latem 1940 r. Moskwa przyłączyła do swego państwa Litwę, Łotwę , Estonię oraz Besarabię i Północną Bukowinę.
22 VI 1941 Hitler zdecydował się na uderzenie przeciwko swemu dotychczasowemu wschodniemu sojusznikowi. Armia Radziecka, przetrzebiona czystkami, początkowo cofała się. W ciągu kilkunastu tygodni Niemcy dotarli pod Leningrad i Moskwę. Na przedpolach stolicy rozegrała się bitwa, w wyniku której wojska hitlerowskie zostały w grudniu 1941 r. odepchnięte na ok. 200 km. od Moskwy. Sukcesy niemieckie ostatecznie przekreśliła klęska w bitwie stalingradzkiej (14 IX 1942 - 2 II 1943). Generalny odwrót armii niemieckiej rozpoczął się po przegranej w bitwie Kurskiej (lipiec 1943). Ofensywa letnio-jesienna zapoczątkowana w czerwcu 1944 r. doprowadziła do zajęcia przez Armię Czerwoną ziem polskich aż do linii Wisły. Na południu wojska radzieckie wkroczyły do Rumunii, która po obaleniu prohitlerowskiego reżimu Iona Antonescu przystąpiła 25 VIII 1944 r. do wojny przeciwko Niemcom. 9 IX 1944 r. to samo zrobiła Bułgaria. W II połowie 1944 r. Armia Czerwona prowadziła również walki na Węgrzech i w Jugosławii. 12 I 1944 r. wojska radzieckie rozpoczęły ofensywę, która doprowadziła do opanowania reszty ziem polskich, na południu Czechosłowacji, Węgier i części Austrii z Wiedniem. 2 maja zdobyły Berlin.
Wojna na froncie południowym nabrała tempa w chwili rozpoczęcia angloamerykańskiej inwazji na Sycylię (desant 10 VII 1943 r.). W tej sytuacji król Włoch Wiktor Emmanuel III mianował premierem Pietro Badoglio w miejsce Mussoliniego. Niemcy okupowali wówczas Włochy, porwali uwięzionego Il Duce i utworzyli na północy pod jego przywództwem marionetkową Włoską Republikę Socjalną. 3 IX alianci rozpoczęli desant na Półwysep Włoski. Po ciężkich walkach ich wojska dotarły do Neapolu (1 X), a dopiero 4 VI 1944 do Rzymu.
6 VI 1944, po wielu latach negocjacji i przygotowań, alianci zachodni dokonali desantu w Normandii i utworzyli II front w Europie. 25 VIII 1944 wyzwolono - przy udziale wojsk francuskich - Paryż. W marcu 1945 r. sforsowano Ren; 25 IV 1945 r. w Torgau nad Łabą doszło do pierwszego spotkania żołnierzy radzieckich i amerykańskich. 8 maja akt bezwarunkowej kapitulacji podpisał feldmarszałek Wilhelm Keitel.
Działania zbrojne w II wojnie światowej toczyły się również na Dalekim Wschodzie. 7 XII 1941 r. Japończycy zaatakowali flotę amerykańską w Pearl Harbor. Był to początek ofensywy japońskiej przeciwko posiadłościom zamorskim USA, W. Brytanii i Holandii. Japończycy zajęli m.in. Honkong, Singapur, Indonezję, Birmę, Malaje, Filipiny, Guam, Wake. Sukcesy japońskie zostały powstrzymane po klęskach zadanych im przez amerykańską marynarkę wojenną w bitwach na Morzu Koralowym (7-11 V 1942 r.) i pod Midway (3-5 VI 1942 r.). Szczególnie zacięte walki toczyli Amerykanie na Filipinach (o Iwo Jimę i Okinawę - marzec - czerwiec 1945). 9 VIII 1945 r. do walki z Japonią przystąpił ZSRR (ofensywa w Mandżurii, zajęcie płn. Korei). Kapitulacja Japonii nastąpiła po atakach nuklearnych na Hirosimę i Nagasaki w sierpniu 1945 r. i została podpisana 2 IX 1945.
Alianckie zwycięstwa w wojnie zadecydowały o nowym podziale świata. Największym zwycięzcą był ZSRR Stalina, którego wysiłek i ogrom strat wynagrodzono stworzeniem strefy wpływów obejmujących Europę Wschodnią i Środkową. Alianci zachodni pod koniec wojny przestali być wierni zasadom przyjętym na jej początku w tzw. Karcie Atlantyckiej podpisanej 12 VIII 1941 r. i uznającej m.in. prawo każdego narodu do suwerenności i określenia formy rządów, zakazującej aneksji i zobowiązującej do kształtowania granic zgodnie z wolą ludności. Ustalenia konferencji w Teheranie (28 XI-1 XII 1943), Jałcie (4-11 II 1945) i Poczdamie (17 VII-2 VIII 1945) zdecydowały o podziale Niemiec na 4 strefy okupacyjne, przeprowadzeniu tam denazyfikacji, demilitaryzacji, demokratyzacji, decentralizacji (przemysłu) oraz o wypłacie odszkodowań wojennych. Zaakceptowano granice Polski na Bugu i Odrze i Nysie Łużyckiej. Zdecydowano o przesiedleniu ludności niemieckiej z Polski, Czechosłowacji i Węgier oraz uznano odrębność Austrii.