Question

Podaj po jednym przykładzie znaków;ikonicznego,symbolicznego,pozajęzykowego i językowego o tym samym znaczeniu.Określ to znaczenie.

Answer 1

Zasady funkcjonowania chwytów typograficznych w tekstach
o charakterze perswazyjnym
Na każdym kroku trafiamy na różne reklamy, ulotki, opakowania, nakłaniające
nas, jawnie lub nie, do określonych działań. Ich nadawcy wykorzystują w tym celu
wszelkie środki języka, w tym pisma oraz typografii. Środki te tworzą tytułowe chwyty typograficzne i służą różnym celom: od komunikacyjnych (dla przekazania informacji), przez estetyczne (gdzie określone środki mają skupić uwagę odbiorcy na tek-
ście i wyróżnić ten tekst od innych), po pragmatyczne (gdzie dany chwyt ma służyć
wywołaniu określonej reakcji). To właśnie omówieniu tych chwytów jako środków
perswazji będzie poświęcony nasz artykuł. Chwyty te zostaną zilustrowane różnymi
przykładami i zanalizowane w różnych perspektywach badawczych. Dominować
będzie jednak perspektywa funkcjonalna, bowiem interesować nas będą szczególnie
warunki skuteczności stosowanych chwytów, zasady budowania chwytów optymalnych, a wnioski z przeprowadzonych analiz posłużą nam do sformułowania podstawowych praw lub reguł rządzących tym, co nazywamy „typografią perswazji”.
1. For ma i tr eś ć ś r odków i chwytów
Forma i treść środków pisma i typografii oraz budowanych z nich chwytów są
ściśle współzależne. Różne formy służą komunikowaniu różnych treści na różne sposoby i mają różne cele w różnych kontekstach.
1.1. Znaczenie środków
Przyjmujemy, że znaki graficzne mogą komunikować odpowiednie treści bądź to
jako formy wyrażania pozbawione znaczenia, odsyłające jedynie do form treści na
mocy ustanowionej konwencji, bądź to jako formy treści, gdzie sama forma (podania
tej treści) ma (lub wyraża) jakieś znaczenie (wówczas to, przedmiotem interpretacji
semantycznej stają się same grafie, Pottier, 1992, s. 30; zob. niżej). W przypadku
pisma, dla zbadania treści pierwszego typu pytamy o to, co jest napisane, zaś dla zbadania treści drugiego typu, pytamy o to, jak to jest napisane. Treści komunikowane za
pomocą znaków graficznych można też sklasyfikować według tradycyjnego podziału

JACEK FLORCZAK ZASADY FUNKCJONOWANIA CHWYTÓW TYPOGRAFICZNYCH... 73
znaków na symbole, ikony i oznaki. Symbole są znakami ustanowionymi na mocy
konwencji: znak « » to symbol pacyfizmu, a znak lub zbiór znaków «uśmiech» to
symboliczna forma wyrażania (zapisu) tego, co znak ikoniczny «J» wyraża już nie
czysto arbitralnie, ale na zasadzie podobieństwa, czy też przeniesienia cech z rzeczywistości pozajęzykowej do poziomu znaków. W oznakach, natomiast, powiązanie
formy ze znaczeniem jest oparte na zasadzie przyległości; oznaka wskazuje na to,
o czym na jej podstawie możemy wnioskować. Koślawe literki (charakter pisma)
w zdaniu « » wskazują na to, że napisało je dziecko. Znaki graficzne
mogą też komunikować znaczenia na dwa inne sposoby: poprzez symbolizowanie
oraz sugerowanie. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z komunikowaniem
treści jawnych, odczytywanych na mocy konwencji zapisu, w drugim, z komunikowaniem treści w pewnym sensie ukrytych, których mamy lub możemy się domyślić.
I tak, na przykład, rosnąca perspektywa czcionki w wyrazie «kraj» lub zastąpienie litery «o» pacyfką w wyrazie «ocean» mają zmienić znaczenia tych wyrazów (według:
Pottier, 1992, s. 31) odpowiednio na:
- ‘kraj na drodze rozwoju’
CEAN - ‘ocean spokojny’
Interpretacja znaczenia danej formy zależy od stopnia jej skonwencjonalizowania.
Środki skonwencjonalizowane (jak np. czcionka pogrubiona, którą uwypuklamy
wybrany fragment tekstu) odczytujemy jednoznacznie w perspektywie semazjologicznej oraz odruchowo się do nich odwołujemy w perspektywie onomazjologicznej
dla wyrażenia przypisywanych im zgodnie z konwencją znaczeń. Formy wpół-skonwencjonalizowane są na drodze do pełnego skonwencjonalizowania. Przykładem są
emotikony (J, K, L, itp.), które z jednej strony można interpretować na różne sposoby, z drugiej zaś, na skutek ich częstego użycia, odczytujemy je coraz „jednoznaczniej”; oraz znaki firmowe, które, wykorzystując odpowiednie wzornictwo literowe,
prędzej czy później zapadają nam w pamięć i kojarzą się z określoną marką. Środki
nieskonwencjonalizowane (niekonwencjonalne) mogą być natomiast odczytywane
różnie przez różnych odbiorców. Przykładem jest tutaj podany wyżej « (‘na
drodze rozwoju’)», którego znaczenia wiele zapytanych przeze mnie osób w ogóle
nie odczytało.
Interpretacja znaczenia danej formy oraz sposób komunikowanych przez nią treści
zależą ściśle od jej interpretantu. Stąd też, na przykład znaki £ oraz ¯, które w interpretancie nauk logicznych symbolizują znaczenia wartości koniecznej i możliwej, są
dla nie logika zwykłymi kwadracikami, podczas gdy buźki J vs L, które w interpretancie języka potocznego sugerują znaczenia radości i smutku, mogą być dla językoznawcy znakami symbolizującymi, na mocy konwencji, którą ustanowił, wypowiedzi
skuteczne i chybione. Może też się zdarzyć, że ktoś, kto nie zna konwencji, do której
odwołuje się dana grafia, odczyta jej znaczenie niezgodnie z intencją autora; jedna
z osób odczytała « CEAN» jako nazwę nowego modelu Mercedesa.