blanka15
Parafia węgrowska została erygowana w 1414 roku przez biskupa Piotra Pełkę. Powstała z części parafii liwskiej i należała do diecezji łuckiej. W czasie reformacji kościół katolicki został zajęty przez protestantów i dopiero w 1597 roku odzyskali go katolicy. Spłonął on w 1685 roku. Obecny kościół murowany, w stylu barokowym p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, św. św. Piotra, Pawła i Andrzeja - apostołów, wzniósł w latach 1701 - 1709 Jan Bonawentura Krasiński, wojewoda płocki. Konsekrował go w 1711 roku Aleksander Wyhowski, biskup łucki. Tegoż roku fundator kościoła znacznie powiększył uposażenie beneficjalne, a biskup Wyhowski podniósł beneficjum do godności prepozytury w ustanowił mensionarię. Polichromię kościoła wykonał M.A. Palloni w latach 1706 - 1708. Staraniem ś.p. księdza Edwarda Domańskiego kościół był niejednokrotnie już odnawiany z zewnątrz i prowadzono prace konserwatorskie wewnątrz. Świątynię tę biskup Władysław Jędruszuk 24 grudnia 1992 roku podniósł do rangi kolegiaty i ustanowił przy nim Kolegiacką Kapitułę Węgrowską. Biskup Antoni Dydycz dekretem z dnia 28 lutego 1996 roku potwierdził istniejący kult Matki Bożej i ogłosił maryjnym sanktuarium diecezjalnym. W dniu 4 kwietnia 1997 roku Papież Jan Paweł II ustanowił tę świątynię Bazyliką Mniejszą. Uroczystego ogłoszenia tego tytułu w dniu 13 maja 1999 roku dokonali: ksiądz Kardynał Józef Glemp - Prymas Polski oraz ks. Biskup Antoni Dydycz - Ordynariusz Drohiczyński. Przy kościele tym w XVIII i XIX w. funkcjonowało Seminarium Duchowne Księży Komunistów (Bartoszków). Ufundował je Jan Bonawentura Krasiński, wojewoda płocki.