Oswiecenie„powrotu do kontusza” – ośrodek ten grupował twórców tradycjonalistów niechętnych przemianom, jakie miały miejsce w Polsce w tym okresie. Twórcy ci reprezentowali na ogół nurt sentymentalizmu i rokoka w literaturze polskiej.
Romantyzm
- Sięgaj tam, gdzie wzrok nie sięga, łam, czego rozum nie złamie
- Miej serce i patrzaj w serce
- Sztuka dla sztuki
Pozytywizm
-Praca organiczna– wynikająca z koncepcji państwa jako organizmu, w którym istnieje hierarchia i podział funkcji. Choroba jednego organu (klasy społecznej) powoduje chorobę całego organizmu (poważne zaburzenia funkcjonowania). Pozytywiści wysunęli więc program pracy nad równomiernym rozwojem całego społeczeństwa.
-Praca u podstaw – praca nad ludem i dla ludu. Miała na celu rozwinięcie oświaty i przygotowania do aktywnego i świadomego życia społecznego członków najniższych warstw społecznych. Uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim w 1864r. rozpoczęło masową migrację zubożałej ludności wiejskiej do miast. Ludzie ci nie mieli pojęcia o swoich prawach i przywilejach co wynikało m.in. z minimalnego poziomu wykształcenia. (efektem tego była np. postać Rzepy ze Szkiców Węglem Sienkiewicza);
-Asymilacja Żydów – ponieważ Żydzi stanowili liczną w społeczeństwie polskim grupę społeczną, a także brali udział w powstaniu styczniowym, konieczne było naprawienie błędów, które prowadziły do wzajemnej wrogości. Próbowano więc walczyć ze stereotypem Żyda oraz starano się zmienić stosunek do nich, bo na to zasługiwali. Było to trudne z uwagi na odrębną tradycję, religię i obyczaje. Pozytywiści usiłowali przeciwstawić się narastającej fali antysemityzmu oraz walczyli o równouprawnienie dla wszystkich Żydów. (np. Mendel Gdański Konopnickiej)
-Emancypacja kobiet – panujące po powstaniu styczniowym warunki, przede wszystkim masowy ubytek mężczyzn, zmusiły kobiety do przejęcia nowych obowiązków. Kobieta musiała pełnić rolę głowy rodziny, musiała zarobkować; Postulowano więc wprowadzenie praw dla kobiet: zdobywanie wykształcenia na równi z mężczyznami, możliwość zarobkowania, samodzielne decydowanie o swoim losie, zrównanie z mężczyznami na płaszczyźnie społecznej i ekonomicznej (np.Emancypantki Bolesława Prusa).
Młoda Polska
„sztuka dla sztuki” oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą.
Oswiecenie„powrotu do kontusza” – ośrodek ten grupował twórców tradycjonalistów niechętnych przemianom, jakie miały miejsce w Polsce w tym okresie. Twórcy ci reprezentowali na ogół nurt sentymentalizmu i rokoka w literaturze polskiej.
Romantyzm
- Sięgaj tam, gdzie wzrok nie sięga, łam, czego rozum nie złamie
- Miej serce i patrzaj w serce
- Sztuka dla sztuki
Pozytywizm
-Praca organiczna – wynikająca z koncepcji państwa jako organizmu, w którym istnieje hierarchia i podział funkcji. Choroba jednego organu (klasy społecznej) powoduje chorobę całego organizmu (poważne zaburzenia funkcjonowania). Pozytywiści wysunęli więc program pracy nad równomiernym rozwojem całego społeczeństwa.
-Praca u podstaw – praca nad ludem i dla ludu. Miała na celu rozwinięcie oświaty i przygotowania do aktywnego i świadomego życia społecznego członków najniższych warstw społecznych. Uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim w 1864r. rozpoczęło masową migrację zubożałej ludności wiejskiej do miast. Ludzie ci nie mieli pojęcia o swoich prawach i przywilejach co wynikało m.in. z minimalnego poziomu wykształcenia. (efektem tego była np. postać Rzepy ze Szkiców Węglem Sienkiewicza);
-Asymilacja Żydów – ponieważ Żydzi stanowili liczną w społeczeństwie polskim grupę społeczną, a także brali udział w powstaniu styczniowym, konieczne było naprawienie błędów, które prowadziły do wzajemnej wrogości. Próbowano więc walczyć ze stereotypem Żyda oraz starano się zmienić stosunek do nich, bo na to zasługiwali. Było to trudne z uwagi na odrębną tradycję, religię i obyczaje. Pozytywiści usiłowali przeciwstawić się narastającej fali antysemityzmu oraz walczyli o równouprawnienie dla wszystkich Żydów. (np. Mendel Gdański Konopnickiej)
-Emancypacja kobiet – panujące po powstaniu styczniowym warunki, przede wszystkim masowy ubytek mężczyzn, zmusiły kobiety do przejęcia nowych obowiązków. Kobieta musiała pełnić rolę głowy rodziny, musiała zarobkować; Postulowano więc wprowadzenie praw dla kobiet: zdobywanie wykształcenia na równi z mężczyznami, możliwość zarobkowania, samodzielne decydowanie o swoim losie, zrównanie z mężczyznami na płaszczyźnie społecznej i ekonomicznej (np.Emancypantki Bolesława Prusa).
Młoda Polska
„sztuka dla sztuki” oznaczające rezygnację z obywatelskich powinności piśmiennictwa, a położenie nacisku na indywidualizm i jednostkowe przeżycie. Jednocześnie niektórzy twórcy kontynuowali problematykę wyzwoleńczą.