Nurt życia politycznego Nazwa ugrupowania Data powstania Przywódcyh hasła programowe i cele
konserwatywny Konserwatyści krakowscy 1869r. Michał Bobrzyński
-Walka o polskie interesy narodowe w ramach istniejących układów politycznych.
- Przeciwstawienie się działalności konspiracyjnej i próbom powstańczym.
-Poszanowanie dla tradycji i religii.
-Zachowanie pozycji społecznej ziemiaństwa, arystokracji i duchowieństwa
-Niechętny stosunek do demokratyzacji życia publicznego
socjalistyczno-
rewolucyjny„Wielki Proletariat”
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL)
1882r. (przestała działać w 1886r.)
1893r.
Ludwik Waryński
Róża Luksemburg, Feliks Dzierżyński
-Przygotowanie i przeprowadzenie rewolucji proletariackiej.
-Budowa socjalistycznego społeczeństwa (zniesienie prywatnej własności środków produkcji)
-Ścisła współpraca ruchów rewolucyjnych różnych państw i narodów (internacjonalizm).
-Odrzucenie programu niepodległościowego (zwycięstwo światowej rewolucji rozwiąże wszelkie problemy narodowościowe).
socjalistyczno-
niepodległościowy
Polska Partia Socjalistyczna (PPS)
Polska Partia Socjalno – Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego (PPSD)
1892
1893
Bolesław Limanowski, Józef Piłsudski
Ignacy Daszyński
-Połączenie walki o niepodległość z realizacją socjalistycznego programu społecznego
-Budowa demokratycznego państwa polskiego i stopniowe wprowadzenie reform socjalistycznych, takich jak: nacjonalizacja (przejście na włość państwa) przemysłu i bogactw naturalnych; zrównanie praw politycznych wszystkich obywateli, w tym kobiet; objęcie bezpłatnym nauczaniem, opieką zdrowotną i społeczną wszystkich obywateli.
nacjonalistyczny
Narodowa Demokracja (endecja)
1893
Roman Dmowski
-Walka o wewnętrzną spoistość narodu oraz przeciwstawienie się obcym wpływom i wynarodowieniu.
-W sprzyjających okolicznościach odbudowa niepodległej Polski.
-Solidarne współdziałanie wszystkich warstw społecznych w interesie narodu.
-Kształtowanie świadomości narodowej warstw ludowych (robotników i chłopów)
chrześcijańsko-
demokratyczny
Chrześcijańska Demokracja (chadecja)
Pierwsze lata XX w.
Wojciech Korfanty
-Uznanie nauki Kościoła za podstawę organizacji współżycia społecznego.
-Solidarne współdziałanie wszystkich warstw społecznych w interesie narodu.
-Kształtowanie świadomości narodowej warstw ludowych (robotników i chłopów)
ludowy
Stronnictwo Ludowe – Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) „Piast”
1895
Wincenty Witos
-Odbudowa niepodległego państwa polskiego, w którym zostaną rozwiązane podstawowe problemy wsi.
-Równouprawnienie chłopów w życiu politycznym – wprowadzenie demokratycznej ordynacji wyborczej.
-Zwiększenie możliwości awansu społecznego mieszkańców wsi.
-Ułatwienie przejmowania przez chłopów ziemi z majątków wielkiej własności (tzw. reforma rolna).
Nurt życia politycznego Nazwa ugrupowania Data powstania Przywódcyh hasła programowe i cele
konserwatywny Konserwatyści krakowscy 1869r. Michał Bobrzyński
-Walka o polskie interesy narodowe w ramach istniejących układów politycznych.
- Przeciwstawienie się działalności konspiracyjnej i próbom powstańczym.
-Poszanowanie dla tradycji i religii.
-Zachowanie pozycji społecznej ziemiaństwa, arystokracji i duchowieństwa
-Niechętny stosunek do demokratyzacji życia publicznego
socjalistyczno-
rewolucyjny„Wielki Proletariat”
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL)
1882r. (przestała działać w 1886r.)
1893r.
Ludwik Waryński
Róża Luksemburg, Feliks Dzierżyński
-Przygotowanie i przeprowadzenie rewolucji proletariackiej.
-Budowa socjalistycznego społeczeństwa (zniesienie prywatnej własności środków produkcji)
-Ścisła współpraca ruchów rewolucyjnych różnych państw i narodów (internacjonalizm).
-Odrzucenie programu niepodległościowego (zwycięstwo światowej rewolucji rozwiąże wszelkie problemy narodowościowe).
socjalistyczno-
niepodległościowy
Polska Partia Socjalistyczna (PPS)
Polska Partia Socjalno – Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego (PPSD)
1892
1893
Bolesław Limanowski, Józef Piłsudski
Ignacy Daszyński
-Połączenie walki o niepodległość z realizacją socjalistycznego programu społecznego
-Budowa demokratycznego państwa polskiego i stopniowe wprowadzenie reform socjalistycznych, takich jak: nacjonalizacja (przejście na włość państwa) przemysłu i bogactw naturalnych; zrównanie praw politycznych wszystkich obywateli, w tym kobiet; objęcie bezpłatnym nauczaniem, opieką zdrowotną i społeczną wszystkich obywateli.
nacjonalistyczny
Narodowa Demokracja (endecja)
1893
Roman Dmowski
-Walka o wewnętrzną spoistość narodu oraz przeciwstawienie się obcym wpływom i wynarodowieniu.
-W sprzyjających okolicznościach odbudowa niepodległej Polski.
-Solidarne współdziałanie wszystkich warstw społecznych w interesie narodu.
-Kształtowanie świadomości narodowej warstw ludowych (robotników i chłopów)
chrześcijańsko-
demokratyczny
Chrześcijańska Demokracja (chadecja)
Pierwsze lata XX w.
Wojciech Korfanty
-Uznanie nauki Kościoła za podstawę organizacji współżycia społecznego.
-Solidarne współdziałanie wszystkich warstw społecznych w interesie narodu.
-Kształtowanie świadomości narodowej warstw ludowych (robotników i chłopów)
ludowy
Stronnictwo Ludowe – Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) „Piast”
1895
Wincenty Witos
-Odbudowa niepodległego państwa polskiego, w którym zostaną rozwiązane podstawowe problemy wsi.
-Równouprawnienie chłopów w życiu politycznym – wprowadzenie demokratycznej ordynacji wyborczej.
-Zwiększenie możliwości awansu społecznego mieszkańców wsi.
-Ułatwienie przejmowania przez chłopów ziemi z majątków wielkiej własności (tzw. reforma rolna).