W jakiej formie możesz napisać pracę pisemną?? Jest ich nie tak wiele: Rozprawka (najczęściej), recenzja, komentarz. Niezależnie od polecenia skierowanego bezpośrednio do Ciebie (przeczytaj je dokładnie), zazwyczaj piszesz pracę w wymienionych formach. Pragnę Ci je przypomnieć, podając przykłady tematów z lat ubiegłych wraz z ich analizą.
ROZPRAWKA, czyli jak to uzasadnisz?
Rozprawka jest formą wypowiedzi pisemnej, w której piszący prezentuje stanowisko wobec określonego zagadnienia i uzasadnia je. Jest to więc wywód argumentacyjny zmierzający do uzasadnienia przyjętej tezy lub rozważenia określonego problemu
Etapy pracy nad rozprawką:
analiza tematu, sformułowanie tezy, jeżeli nie została podana w temacie pracy, lub hipotezy, sformułowanie argumentów/kontrargumentów, dobór przykładów potwierdzających argumenty, sformułowanie końcowego wniosku.
Teza
- to ogólne stwierdzenie zawierające pogląd/sąd na jakiś temat, sformułowane w postaci pewnika, np.:"Sensem życia jest dążenie do szczęścia", "Miłość jest największą wartością w życiu człowieka", "Świat zwycięski dla techniki jest przegrany dla wolności", "Reklama ma wartość artystyczną", "Świat współczesny jest globalną wioską".
Hipoteza
- to ogólne sformułowanie zawierające pogląd nie w pełni uzasadniony; założenie wymagające sprawdzenia; przypuszczenie, np.: "Czy szczęście polega na pogodzeniu się z losem?", "Czy bestseller jest arcydziełem?", "Możliwe jest, że walka zbrojna jest jedyną drogą do uzyskania niepodległości".
Argument
- wypowiedź o charakterze uogólnienia, potwierdzająca tezę.
Kontrargument
- wypowiedź o charakterze uogólnienia, potwierdzająca tezę, obalająca sformułowane wcześniej argumenty. Przykład jest faktem, konkretem potwierdzającym argument (w pracy maturalnej są to najczęściej przytoczone dzieła, bohaterowie, literackie wydarzenia).
Najprostsza kompozycja rozprawki:
Wstęp zawierający tezę - możesz go napisać na końcu, gdy już przemyślisz argumentację. Rozwinięcie składające się z argumentów i przykładów potwierdzających argumenty. Każdy wprowadzony przez Ciebie argument powinien rozpoczynać kolejny akapit pracy. Pamiętaj o starannym komponowaniu każdego akapitu, na który składa się jeden argument i przykład lub przykłady. Każdy akapit powinien być spuentowany, czyli zakończony wyraźnym zamknięciem, konkluzją. Akapity zaznaczamy graficznie - większym wcięciem/marginesem. Zakończenie - potwierdzenie przyjętej we wstępie tezy.
Kompozycja rozprawki nieco bardziej skomplikowana:
Wstęp zawierający hipotezę. Rozwinięcie składające się z argumentów i kontrargumentów, z przykładów potwierdzających argumenty i kontrargumenty. Zakończenie - sprecyzowanie własnego stanowiska po przeanalizowaniu za i przeciw. W zakończeniu możesz sformułować tezę, która będzie wnioskiem wynikającym z rozważań. Kolejne akapity muszą być ze sobą logicznie i formalnie powiązane tak, aby Twój wywód był spójny. Należy wiązać je ze sobą na zasadzie kontynuacji lub opozycji. Przypomnij spójniki i wyrażenia łączące, np.: taki, taki jak, tak właśnie, "to może służyć za...", możemy tu przywołać...", "jako przykład można wymienić..." itp. Pamiętaj, by nie nadużywać schematycznych sformułowań typu: "Innym argumentem jest...", "Następnym argumentem jest...", "Kolejnym argumentem jest..." Praktyczna wskazówka: Charakterystyka bohatera, dzieje jego życia, streszczenie fabuły utworu - nie mogą być argumentami w twojej rozprawce, ale przykładami potwierdzającymi sformułowane przez Ciebie argumenty. Powinieneś w ogóle unikać streszczeń, a z utworu wybierać tylko to, co służy potwierdzeniu argumentu.
Przykładowe tematy i wskazówki, jak je analizować, pisząc rozprawkę: 1. "Nie ma rozwoju bez nawiązania" (T. Burek). Uzasadnij, że istnieje nieustanny dialog między tekstami literackimi różnych epok.
Zauważ, że: Teza została przedstawiona za pomocą cytatu, a więc Ty jej nie formułujesz. Ważne jest tu polecenie: uzasadnij, czyli dobierz odpowiednie argumenty i przykłady - teksty, w których autorzy nawiązują do poprzednich epok. Nie polemizujesz z tezą, bo temat Ci na to nie pozwala. Powinieneś uwzględnić literaturę różnych epok. Pamiętaj, że utwory nawiązują do innych tekstów w różny sposób, np.: poprzez wspólny motyw, aluzję, stylizację, cytat.
2. Wykaż prawdziwość sądu, że przeżycia osobiste pisarza mają wpływ na jego twórczość artystyczną.
Zwróć uwagę na polecenie: wykaż. Nie polemizujesz z tezą: przeżycia osobiste pisarza mają wpływ na jego twórczość artystyczną, ale uzasadniasz ją. W toku argumentacyjnym odwołujesz do utworów mających wyraźnie charakter autobiograficzny, np.: autor jest bohaterem utworu, kreacja podmiotu lirycznego lub narratora zawiera elementy autobiograficzne.
3. Uzasadnij, odwołując się do utworów powstałych po roku 1939, słuszność tezy, iż ludzie mogą być solidarni i mogą angażować się w walkę ze złem.
Nie polemizujesz z tematem, uzasadniasz tezę: ludzie mogą być solidarni i mogą angażować się w walkę ze złem. Zwróć uwagę, że możesz uwzględnić tylko teksty literackie powstałe po 1939 roku, czyli w czasie II wojny światowej i po wojnie oraz współczesne, oczywiście nie tylko te, które omawiałeś na lekcji. Pamiętaj, że zło to nie tylko wojna.
4. "Człowiek sam dla siebie nie może być wystarczającym źródłem nieomylnych kryteriów" - potwierdź lub obal tezę Jana Józefa Szczepańskiego, odwołując się do wybranych utworów literackich i własnych doświadczeń.
Tu masz wybór: możesz potwierdzić tezę lub ją odrzucić. Nie formułuj własnej tezy, lecz wykaż np. dlaczego nie akceptujesz poglądu wyrażonego w słowach Szczepańskiego. Nie musisz odwoływać się do tekstów autora cytatu. W temacie zostało użyte sformułowanie: własne doświadczenia. Są to Twoje przemyślenia i obserwacje.
5. Błądzenie jest rzeczą ludzką. Czy wina i kara wpisane w doświadczenia bohaterów literackich mogą być przestrogą, pouczeniem...? Rozważ problem. Odwołaj się do tekstów należących do różnych rodzajów literackich.
To jest temat, który także pozwala Ci napisać rozprawkę. Sąd rozpoczynający temat jest luźno związany z problemem zawartym w pytaniu. Wielokropek na końcu pytania sugeruje, że jest to myśl nieskończona i możesz ją uzupełnić. Sposób sformułowania pytania zawiera sugestię dotyczącą Twojej odpowiedzi. Powinieneś odwołać się do kreacji bohaterów. Dalsze wymagania stawiane Twojej odpowiedzi zawarte są w poleceniu, w którym pojawia się słowo rozważ. Rozważ oznacza: przemyśl, zbierz argumenty za i przeciw. Polecenie: rozważ sugeruje, byś we wstępie sformułował hipotezę, a w rozwinięciu przedstawił argumenty, kontrargumenty i przykłady. Musisz spełnić jeszcze jeden warunek: bohaterowie, do których kreacji się odwołasz, powinni reprezentować utwory z trzech rodzajów literackich: liryki, epiki i dramatu.
rozprawa musi zawierać teze, a Ty musisz ją udowodnić, podając odpowiednie argumenty.
wtęp - podanie tezy
rozwinięcie - argumenty min 2, z literatury, z własnych doświadczeń
zakończenie - podusmowanie, wnioski.
Jak napisać rozprawkę?
ROZPRAWKA, czyli jak to uzasadnisz?W jakiej formie możesz napisać pracę pisemną?? Jest ich nie tak wiele: Rozprawka (najczęściej), recenzja, komentarz. Niezależnie od polecenia skierowanego bezpośrednio do Ciebie (przeczytaj je dokładnie), zazwyczaj piszesz pracę w wymienionych formach. Pragnę Ci je przypomnieć, podając przykłady tematów z lat ubiegłych wraz z ich analizą.
Rozprawka jest formą wypowiedzi pisemnej, w której piszący prezentuje stanowisko wobec określonego zagadnienia i uzasadnia je. Jest to więc wywód argumentacyjny zmierzający do uzasadnienia przyjętej tezy lub rozważenia określonego problemu
Etapy pracy nad rozprawką:analiza tematu,
Tezasformułowanie tezy, jeżeli nie została podana w temacie pracy, lub hipotezy,
sformułowanie argumentów/kontrargumentów,
dobór przykładów potwierdzających argumenty,
sformułowanie końcowego wniosku.
- to ogólne stwierdzenie zawierające pogląd/sąd na jakiś temat, sformułowane w postaci pewnika, np.:"Sensem życia jest dążenie do szczęścia", "Miłość jest największą wartością w życiu człowieka", "Świat zwycięski dla techniki jest przegrany dla wolności", "Reklama ma wartość artystyczną", "Świat współczesny jest globalną wioską".
Hipoteza- to ogólne sformułowanie zawierające pogląd nie w pełni uzasadniony; założenie wymagające sprawdzenia; przypuszczenie, np.: "Czy szczęście polega na pogodzeniu się z losem?", "Czy bestseller jest arcydziełem?", "Możliwe jest, że walka zbrojna jest jedyną drogą do uzyskania niepodległości".
Argument- wypowiedź o charakterze uogólnienia, potwierdzająca tezę.
Kontrargument- wypowiedź o charakterze uogólnienia, potwierdzająca tezę, obalająca sformułowane wcześniej argumenty.
Najprostsza kompozycja rozprawki:Przykład jest faktem, konkretem potwierdzającym argument (w pracy maturalnej są to najczęściej przytoczone dzieła, bohaterowie, literackie wydarzenia).
Wstęp zawierający tezę - możesz go napisać na końcu, gdy już przemyślisz argumentację.
Kompozycja rozprawki nieco bardziej skomplikowana:Rozwinięcie składające się z argumentów i przykładów potwierdzających argumenty. Każdy wprowadzony przez Ciebie argument powinien rozpoczynać kolejny akapit pracy.
Pamiętaj o starannym komponowaniu każdego akapitu, na który składa się jeden argument i przykład lub przykłady. Każdy akapit powinien być spuentowany, czyli zakończony wyraźnym zamknięciem, konkluzją. Akapity zaznaczamy graficznie - większym wcięciem/marginesem.
Zakończenie - potwierdzenie przyjętej we wstępie tezy.
Wstęp zawierający hipotezę.
Przykładowe tematy i wskazówki, jak je analizować,Rozwinięcie składające się z argumentów i kontrargumentów, z przykładów potwierdzających argumenty i kontrargumenty.
Zakończenie - sprecyzowanie własnego stanowiska po przeanalizowaniu za i przeciw. W zakończeniu możesz sformułować tezę, która będzie wnioskiem wynikającym z rozważań.
Kolejne akapity muszą być ze sobą logicznie i formalnie powiązane tak, aby Twój wywód był spójny. Należy wiązać je ze sobą na zasadzie kontynuacji lub opozycji.
Przypomnij spójniki i wyrażenia łączące, np.: taki, taki jak, tak właśnie, "to może służyć za...", możemy tu przywołać...", "jako przykład można wymienić..." itp.
Pamiętaj, by nie nadużywać schematycznych sformułowań typu: "Innym argumentem jest...", "Następnym argumentem jest...", "Kolejnym argumentem jest..."
Praktyczna wskazówka: Charakterystyka bohatera, dzieje jego życia, streszczenie fabuły utworu - nie mogą być argumentami w twojej rozprawce, ale przykładami potwierdzającymi sformułowane przez Ciebie argumenty. Powinieneś w ogóle unikać streszczeń, a z utworu wybierać tylko to, co służy potwierdzeniu argumentu.
pisząc rozprawkę: 1. "Nie ma rozwoju bez nawiązania" (T. Burek). Uzasadnij, że istnieje nieustanny dialog między tekstami literackimi różnych epok.
Zauważ, że:
2. Wykaż prawdziwość sądu, że przeżycia osobiste pisarza mają wpływ na jego twórczość artystyczną.Teza została przedstawiona za pomocą cytatu, a więc Ty jej nie formułujesz.
Ważne jest tu polecenie: uzasadnij, czyli dobierz odpowiednie argumenty i przykłady - teksty, w których autorzy nawiązują do poprzednich epok.
Nie polemizujesz z tezą, bo temat Ci na to nie pozwala.
Powinieneś uwzględnić literaturę różnych epok.
Pamiętaj, że utwory nawiązują do innych tekstów w różny sposób, np.: poprzez wspólny motyw, aluzję, stylizację, cytat.
Zwróć uwagę na polecenie: wykaż.
3. Uzasadnij, odwołując się do utworów powstałych po roku 1939, słuszność tezy, iż ludzie mogą być solidarni i mogą angażować się w walkę ze złem.Nie polemizujesz z tezą: przeżycia osobiste pisarza mają wpływ na jego twórczość artystyczną, ale uzasadniasz ją.
W toku argumentacyjnym odwołujesz do utworów mających wyraźnie charakter autobiograficzny, np.: autor jest bohaterem utworu, kreacja podmiotu lirycznego lub narratora zawiera elementy autobiograficzne.
Nie polemizujesz z tematem, uzasadniasz tezę: ludzie mogą być solidarni i mogą angażować się w walkę ze złem.
4. "Człowiek sam dla siebie nie może być wystarczającym źródłem nieomylnych kryteriów" - potwierdź lub obal tezę Jana Józefa Szczepańskiego, odwołując się do wybranych utworów literackich i własnych doświadczeń.Zwróć uwagę, że możesz uwzględnić tylko teksty literackie powstałe po 1939 roku, czyli w czasie II wojny światowej i po wojnie oraz współczesne, oczywiście nie tylko te, które omawiałeś na lekcji.
Pamiętaj, że zło to nie tylko wojna.
Tu masz wybór: możesz potwierdzić tezę lub ją odrzucić.
5. Błądzenie jest rzeczą ludzką. Czy wina i kara wpisane w doświadczenia bohaterów literackich mogą być przestrogą, pouczeniem...? Rozważ problem. Odwołaj się do tekstów należących do różnych rodzajów literackich.Nie formułuj własnej tezy, lecz wykaż np. dlaczego nie akceptujesz poglądu wyrażonego w słowach Szczepańskiego.
Nie musisz odwoływać się do tekstów autora cytatu.
W temacie zostało użyte sformułowanie: własne doświadczenia. Są to Twoje przemyślenia i obserwacje.
To jest temat, który także pozwala Ci napisać rozprawkę.
Sąd rozpoczynający temat jest luźno związany z problemem zawartym w pytaniu.
Wielokropek na końcu pytania sugeruje, że jest to myśl nieskończona i możesz ją uzupełnić.
Sposób sformułowania pytania zawiera sugestię dotyczącą Twojej odpowiedzi. Powinieneś odwołać się do kreacji bohaterów.
Dalsze wymagania stawiane Twojej odpowiedzi zawarte są w poleceniu, w którym pojawia się słowo rozważ.
Rozważ oznacza: przemyśl, zbierz argumenty za i przeciw.
Polecenie: rozważ sugeruje, byś we wstępie sformułował hipotezę, a w rozwinięciu przedstawił argumenty, kontrargumenty i przykłady.
Musisz spełnić jeszcze jeden warunek: bohaterowie, do których kreacji się odwołasz, powinni reprezentować utwory z trzech rodzajów literackich: liryki, epiki i dramatu.