Question

Opisz Tempietto, posługując się odpowiednimi nazwami poszczególnych elementów architektonicznych. Powiedz, z jakiej sztuki czerpali wzorce twórcy odrodzenia.

Answer 1

Budowę tej niewielkiej kaplicy zlecił Donato Bramante'mu król Hiszpanii, jako złożenie wotum, skoro w klasztorze rezydowała kongregacja hiszpańska i nawet w dzisiejszych czasach w budynkach otaczających tempietto ma swoją siedzibę tak zwana Accademia di Spagna. Świątynkę zaprojektowano najprawdopodobniej w 1502 r., jednakowoż są pewne wątpliwości wobec braku danych źródłowych, w wyniku czego niektórzy usiłują przesunąć datowanie na czas około 1510 r., bliższy innym ważnym projektom Bramante'go. Tempietto odtwarza częściowo schemat starogreckiego peripterosu okrągłego, z kolistym korpusem mieszczącym cella, otoczonym kolumnadą. Orkągły korpus budowli od zewnątrz zaakcentowany jest głębokimi niszami i rozczłonkowany pilastrami posadowionymi dokładnie na osiach kolumn otaczających zewnętrzny perystyl. Budowlę od zewnątrz otacza kolumnada w porządku toskańskim, złożona z 16 kolumn, ponad którymi biegnie belkowanie, zgodnie z zaleceniami zawartymi w traktacie Witruwiusza w odniesieniu do porządku doryckiego i toskańskiego, z fryzem tryglifowo-metopowym. Okrągły korpus świątynki nakrywa półkulista kopuła, posadowiona na tamburze rozczłonkowanym lizenami, stanowiącymi kontynuację dolnej strefy pilastrów. Zgodnie z zachowanymi projektami budowla miała się znajdować w centrum dziedzińca na rzucie kolistym, którego nigdy nie zrealizowano. Obecny dziedziniec budowli ma rzut poziomy kwadratowy, zgodnie z pierwotnym projektem miał być okrągły, otoczony krużgankiem, którego kolumny, również w liczbie 16, miały znajdować się dokładnie na osiach kolumn tworzących kolumnadę tempietto. Świątynka mieści w podziemiach kolistą kryptę, będącą prawdopodobnie pozostałością po poprzedniej budowli w tym samym miejscu, w którego centrum miano, zgodnie z przekazami wbić krzyż św. Piotra. Tempietto zostało świadomie zaprojektowane według modeli antycznych świątyń okrągłego typu peripteros, opisanego w traktacie o architekturze pióra Witruwiusza. Schemat witruwiański stosowano już w epoce antycznej, w zachowanym materiale zabytkowym z okresu starorzymskiego znajdujemy dowody na to, jeśli wymienić świątynię Westy w Tivoli, świątynię Westy na Forum Romanum, czy światynię Herkulesa Zwycięzcy (za życia Bramante'go uważanej również za świątynię Westy). Tak śmiałe odwołanie do rzymskiego antyku spotykamy w architekturze renesansu jako projekt w pełni zrealizowany po raz pierwszy.