Question

Opisz SZCZEGÓŁOWO jedną z zabytków sztuki romańskiej

Answer 1

Na Ziemi Łódzkiej, przy trasie Kielce-Piotrków Trybunalski, trafimy do Żarnowa. Ta dzisiaj niewielka miejscowość pojawia się w źródłach od XI wieku, a na wczesnośredniowiecznym grodzisku zbudowano w XII wieku kościół św. Mikołaja.

Świątynia ta wzmiankowana była po raz pierwszy w 1191 roku jako kościół parafialny i kaplica grodowa. Oczywiście to, co dzisiaj oglądamy w Żarnowie nosi ślady wielu przebudowań. W XVI wieku do bryły kościoła dobudowano prezbiterium, a w 1903 roku... cały kościół! Kościółek św. Mikołaja stał się tym samym jednym ze skrzydeł transeptu neogotyckiej budowli.

To, co dzisiaj możemy w Żarnowie podziwiać, to zachodnia wieża mieszcząca emporę i fragment północnej ściany z rozglifionymi okienkami.

Dekoracja architektoniczna wnętrza wiązana jest z warsztatem północnowłoskim i przedstawia motywy roślinne i zwierzęce (lwy i gryfy). Empora rozpięta jest na dwóch arkadach podpartych pękatą centralną kolumną, przy ścianach zachowały się mocno nadgryzione zębem czasu półkolumienki wspierające arkady. Pilaster wspierający dawny łuk tęczowy (obecnie otwierający transept do przecięcia naw) ma kapitel zdobiony motywem liści. Na piętro empory prowadzi kręta klatka schodowa w podstawie wieży. Schody dawniej prowadzące jeszcze wyżej, bo na samą wieżę, zachowały się tylko do poziomu empory, dalej otwiera się mroczna studnia - niezwykły widok. Sklepienie klatki schodowej ułożono z lepionych obficie zaprawą płaskich kamieni, w prostej technice opus incertum. Natomiast ściany świątyni zbudowano z dobrze obrobionych ciosów kamiennych (wykorzystując do licowania zewnętrznego kamienie w różnych kolorach).

Zabytek ten jest dobrze oznakowany - przy wjeździe do Żarnowa stoi tabliczka "Szlaku romańskiego" i gdyby nie ona, omal nie przegapilibyśmy tego zabytku, widząc z oddali nieciekawy, neogotycki kościół. Dzięki tej inicjatywie, jaką był kiedyś "Szlak..."(ogromnie szkoda, że już nie funkcjonuje...) daliśmy jednak ostro po hamulcach w drodze powrotnej z Sulejowa.

Bardzo dziękujemy Księdzu Proboszczowi za życzliwość i zaufanie, które umożliwiły nam dokładne zwiedzenie wnętrza żarnowskiego kościoła.

Temat:Żarnów - kościół św. Mikołaja z początku XII w.

Answer 2

Kościół świętego Andrzeja – zabytkowy, w stylu romańskim, kościół rzymskokatolicki na krakowskim Starym Mieście, przy ulicy Grodzkiej 54.
Kościół zbudowano w latach 1079-1098, z fundacji palatyna Sieciecha. Był główną świątynią osady Okół. Znajdował się początkowo pod patronatem benedyktynów z opactwa w Sieciechowie, a potem z Tyńca. Być może początkowo nosił wezwanie św. Idziego. Według Długosza broniła się tutaj ludność Okołu przed Mongołami w 1241. W 1243 Konrad Mazowiecki podczas walk o tron krakowski otoczył kościół fosą i wałem. Ponowny najazd tatarski z 1260 spowodował prawdopodobnie częściowe zniszczenie świątyni.
W 1320 kościół otrzymały klaryski, dotąd mające swoją siedzibę w Grodzisku pod Skałą. Wybudowano wówczas dla nowych lokatorek zabudowania klasztorne z fundacji króla Władysława Łokietka. Kościół kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, nie spowodowało to jednak poważniejszych zmian w wyglądzie zewnętrznym (poza dodaniem barokowych hełmów wież i portalu od strony północnej), ale w XVIII w. dokonano gruntownej barokizacji wnętrza (prace prowadzić tu mieli Baltazar Fontana – dekoracja stiukowa i polichromia, oraz być może Franciszek Placidi – ołtarz).
Kościół św. Andrzeja zachował do dziś pierwotną bryłę romańską. Ma on charakter obronny. Jest dwuwieżową bazyliką typu saskiego, złożoną z krótkiego (jednoprzęsłowego) trójnawowego korpusu, transeptu oraz prezbiterium zamkniętego apsydą. Prezbiterium odgradzało od nawy lektorium. Kamienne mury tworzą głównie naprzemienne warstwy wapienia i piaskowca. Nad nawami wznosiły się empory, które obiegając wnętrza wież kończyły się w bocznych ramionach transeptu. Nawę środkową od bocznych odgradzają filary arkadowe (pochodzące raczej z okresu baroku), związane z lizenami u ścian bocznych, w tęczy i przy ścianach obu wież.
Fasada zachodnia uwieńczona jest dwoma, u podstawy czworokątnymi, wyżej ośmiobocznymi, wieżami z biforiami. Wraz z triforium u szczytu centralnej części fasady okna te kontrastują z ciężką masą części dolnej, w której znaleźć można jedynie otwory strzelnicze (i ślad po zamurowanym pierwotnym portalu). Zewnętrzne ściany prezbiterium i apsydy są oplecione lizenami i zwieńczone fryzem arkadowym, co wzbogaca surową bryłę świątyni. Kontrastuje z romańską bryłą gotyckie oratorium oraz barokowe hełmy wież. Wnętrze posiada obecnie bogaty wystrój barokowy, choć odnaleziono także fragmenty średniowiecznych malowideł. W północnej wieży na wysokości I piętra znajduje się wyryty w kamieniu podpis XII-wiecznego muratora].
W klasztorze klarysek przy kościele przechowywane są najstarsze figurki jasełkowe, pochodzące z początku XIV wieku. Zostały ofiarowane prawdopodobnie przez Elżbietę, siostrę króla Kazimierza Wielkiego].