Zaratusztranizm jest jedną z najstarszych żywych religii. Jej początki sięgają czasów, gdy plemiona Ariów żyły na terenie azjatyckich stepów. W XIV w. p.n.e. część z nich, m.in. Persowie, Partowie i Medowie przywędrowały na płaskowyż irański. Opanowały go, a wnastępnych wiekach tworzyły potężne imperia. W latach 546 – 525 Cyrus II dokonał podboju Babilonii, a następnie obszarów dzisiejszej Turcji. Jego następca Kambizes opanował Egipt. Na zajętych terenach władcy starali się zaszczepić nową religię, co z wyjątkiem Egiptu przyniosło efekty.
Choć Zaratusztrianizm był narzucony ludności o nieraz wysokiej kulturze, a w przypadku Babilończyków i Elamitów nieporównywalnie wyższej, to jednak nie napotykał na większy opór wyznawców starych religii. Bardzo trudno jest dzisiaj dokładnie ustalić proces jego rozprzestrzeniania się. Z pewnością w samym Iranie, ze względu na opanowanie go przez Ariów, nie trwało to długo. Inaczej mogło być na terenach podbitych i tylko zarządzanych przez perskich namiestników. Jednym z najbardziej miarodajnych źródeł jest zapis Kirdera, który w III w. jako dostojnik zaratusztriańskiego kościoła towarzyszył Szapurowi I w wyprawach wojennych. Pisze on, że w obcych krajach: Syrii, Kapadocji, Armenii, Gruzji i Albanii napotykał liczne święte ognie i opiekującymi się nimi kapłanów. Inne źródło, to zapiski św. Bazylego, który także potwierdzał obecność licznych wspólnot na obszarze Bizancjum. Można stąd wnioskować, że pod panowaniem Persów na tych terenach, ośrodków zaratusztrian było znacznie więcej.
W 331r. ostatni Achemenida Dariusz III poległ w walce z Aleksandrem Macedońskim. Perskie państwo przestało istnieć. Po rządach Seleucydów, w 170 r. partyjski władca Mitrydates I ponownie koronował się jako szachinszach Persji. Choć ten okres był uważany jako czasy dominacji kultury helleńskiej, a samym władcom odmawiano miana perskiej dynastii, to bezspornym pozostaje fakt, iż Zaratusztrianizm był religią państwową. Mimo oficjalnego greckiego języka właśnie w tym okresie odnawiało się poczucie odrębności politycznej i kulturowej Persów. Koniec tej dynastii datuje się na lata 220 – 224. Jeden z lokalnych władców Ardaszir pokonał szacha Artabana IV, i ogłosił się jego następcą. Tak rozpoczął się okres panowania Sasanidów. Protoplastą tej dynastii był Sasan - zaratusztriański kapłan. Ten fakt w znacznej mierze wpłynął na charakter sprawowania rządów, Ardaszira i jego następców.
Głównymi zasadami Zaratusztrianizmu była wiara w dwa największe bóstwa. Ahura – Mazda (Ormuzd) to pan mądrości i stwórca wszystkich dobrych rzeczy. On też stworzył człowieka. Angra Mainju (Ahriman) był uosobieniem wszelkiego zła. Od początku czasów trwa walka między nimi, aż do ostatecznego pokonania zła. Człowiek powinien brać czynny udział w tej walce poprzez swoje dobre myśli, dobre słowa i dobre uczynki. Wierzono, że po śmierci ludzie dzięki postępowaniu według zasad religii pójdą do raju. Wierzono również w przyjście Saoszjanta, który pomoże ludziom w walce ze złem i przyczyni się do zwycięstwa Ormuzda. Twórcą i jej główną postacią był Zaratusztra. Prorok, któremu Ahura – Mazda objawił prawdę. Przypuszcza się, że żył on w latach między 1400 a 1200 p.n.e. Świętą księgą była Awesta, dla jej potrzeb stworzono specjalny alfabet – awestyjski. Te główne założenia w zasadzie nie zmieniły się na przestrzeni wieków i funkcjonują do dzisiaj. Z uwagi na różnice czasowe, kulturowe jak i etniczne, wiele obrzędów jak i pomniejszych przepisów ulegało zmianom. W późnym okresie achemenidzkim, wielką rolę zaczął odgrywać ogień. Stąd też Zaratusztrian często nazywano czcicielami ognia.
Dzieje Zurwanizmu w Sasanidzkiej Persji
Zaratusztranizm jest jedną z najstarszych żywych religii. Jej początki sięgają czasów, gdy plemiona Ariów żyły na terenie azjatyckich stepów. W XIV w. p.n.e. część z nich, m.in. Persowie, Partowie i Medowie przywędrowały na płaskowyż irański. Opanowały go, a wnastępnych wiekach tworzyły potężne imperia. W latach 546 – 525 Cyrus II dokonał podboju Babilonii, a następnie obszarów dzisiejszej Turcji. Jego następca Kambizes opanował Egipt. Na zajętych terenach władcy starali się zaszczepić nową religię, co z wyjątkiem Egiptu przyniosło efekty.
Choć Zaratusztrianizm był narzucony ludności o nieraz wysokiej kulturze, a w przypadku Babilończyków i Elamitów nieporównywalnie wyższej, to jednak nie napotykał na większy opór wyznawców starych religii. Bardzo trudno jest dzisiaj dokładnie ustalić proces jego rozprzestrzeniania się. Z pewnością w samym Iranie, ze względu na opanowanie go przez Ariów, nie trwało to długo. Inaczej mogło być na terenach podbitych i tylko zarządzanych przez perskich namiestników. Jednym z najbardziej miarodajnych źródeł jest zapis Kirdera, który w III w. jako dostojnik zaratusztriańskiego kościoła towarzyszył Szapurowi I w wyprawach wojennych. Pisze on, że w obcych krajach: Syrii, Kapadocji, Armenii, Gruzji i Albanii napotykał liczne święte ognie i opiekującymi się nimi kapłanów. Inne źródło, to zapiski św. Bazylego, który także potwierdzał obecność licznych wspólnot na obszarze Bizancjum. Można stąd wnioskować, że pod panowaniem Persów na tych terenach, ośrodków zaratusztrian było znacznie więcej.
W 331r. ostatni Achemenida Dariusz III poległ w walce z Aleksandrem Macedońskim. Perskie państwo przestało istnieć. Po rządach Seleucydów, w 170 r. partyjski władca Mitrydates I ponownie koronował się jako szachinszach Persji. Choć ten okres był uważany jako czasy dominacji kultury helleńskiej, a samym władcom odmawiano miana perskiej dynastii, to bezspornym pozostaje fakt, iż Zaratusztrianizm był religią państwową. Mimo oficjalnego greckiego języka właśnie w tym okresie odnawiało się poczucie odrębności politycznej i kulturowej Persów. Koniec tej dynastii datuje się na lata 220 – 224. Jeden z lokalnych władców Ardaszir pokonał szacha Artabana IV, i ogłosił się jego następcą. Tak rozpoczął się okres panowania Sasanidów. Protoplastą tej dynastii był Sasan - zaratusztriański kapłan. Ten fakt w znacznej mierze wpłynął na charakter sprawowania rządów, Ardaszira i jego następców.
Głównymi zasadami Zaratusztrianizmu była wiara w dwa największe bóstwa. Ahura – Mazda (Ormuzd) to pan mądrości i stwórca wszystkich dobrych rzeczy. On też stworzył człowieka. Angra Mainju (Ahriman) był uosobieniem wszelkiego zła. Od początku czasów trwa walka między nimi, aż do ostatecznego pokonania zła. Człowiek powinien brać czynny udział w tej walce poprzez swoje dobre myśli, dobre słowa i dobre uczynki. Wierzono, że po śmierci ludzie dzięki postępowaniu według zasad religii pójdą do raju. Wierzono również w przyjście Saoszjanta, który pomoże ludziom w walce ze złem i przyczyni się do zwycięstwa Ormuzda. Twórcą i jej główną postacią był Zaratusztra. Prorok, któremu Ahura – Mazda objawił prawdę. Przypuszcza się, że żył on w latach między 1400 a 1200 p.n.e. Świętą księgą była Awesta, dla jej potrzeb stworzono specjalny alfabet – awestyjski. Te główne założenia w zasadzie nie zmieniły się na przestrzeni wieków i funkcjonują do dzisiaj. Z uwagi na różnice czasowe, kulturowe jak i etniczne, wiele obrzędów jak i pomniejszych przepisów ulegało zmianom. W późnym okresie achemenidzkim, wielką rolę zaczął odgrywać ogień. Stąd też Zaratusztrian często nazywano czcicielami ognia.