Question

Opisz przebieg wojen Rzeczpospolitej ze Szwecją z XVII wieku. Odpowiedz, na terytorium którego z tych państw toczyły się walki.

Answer 1

Wojny te dziela się na dwa etapy: I 1600-1611(1621 krótki epizod wojny) II 1617-1635, konfliktem była utrata tronu przez Zygmunta III Wazę, na kożyść stryja karola 9 Sudermańskiego. W 1598 na sejmie szwedzkim Rikstak, zygmunt III waza zostaje odsuniety od tronu szwedzkiego, w odpowiedzi waza wciela do estonii (zgodnie z pacta conventa). I w 1600r szwecja wypowiada wojną RP, najeżdza na inflanty i zajmuje je, aż do Dźwiny (polska nie przystosowana do wojny z powodu braku pieniędzy) 1601 armia polski (zamoyski, radziwił-piorun, jan chodkiewicz-przewodzili polskiej armii) odnieśli sukcesy pod kokenhausen. W 1604 bitwa pod Kircholnem dowodzi jej chodkiewicz(3,5 tys. Ludzi) przeciw szwedom (15.000 ludzi) znakomity atak husarii (najlepsza polska jazda) szwedzi boja się i myślą, o pokoju. Polsce jest to na rekę ponieważ nie maja pieniedzy na prowadzenie wojny. W 1611 rozpoczynają się w Polsce Dymitriady, a szwecja skupia się na wojnie z Danią, chcąc walczyć na jednym froncie postanawiają zawrzeć rozejm. W 1615 szwecja i polska zawierają rozej na zasadzie STATUS QVO. Jest to zasada oparta na stanie posiadania. Oba państwa powróciły do stanu sprzed momentu wojny. Polska odzyskała Inflanty a szwecja estonię. W 1621 nastapiło wznowienie wojny. Polska uwikłała się w wojnę z Turcją i nie była w stanie ruszyć z pd. na pn. dlatego atak szwecji na poslke powiódł się. II etap wojny, za czasów nowego króla szwedzkiego wodza, Gustawa II Adolfa, wojna miała charakter zaborczy, celem było zdobycie inflant i ujścia wisły. W 1626 wojska dokonały desantu na Prusach i zajęły prusy książęce oraz królewskie, odcięły także blokadę Gdańsk. Szlachta się wystraszyła i sama się opodatkowała, wystawiła swoja armię na czele której stanął Stanisław koniec Polski i Zygmunt III waza. Wybuchała wojna. W 1627 wybuchły 2 bitwy: 1) pod HAMERSZTYNEM, 2) BITWA MORSKA POD OLIWĄ, 1629, polacy wygrywają, w tym roku rozpoczyna się też bitwa pod CZCIANĄ, która wygrywaja polacy. Gustaw II adolf, ucieka ze łzami w oczach z pola bitwy, aby nie popaść w niewole. Wojna o ujscie wisły była drugorzędnym frontem. 1629 ALTMARKU- stary targ- szwedzi zostali w portach pruskich, zajęli dochody z ceł,a gdańsk miał płacić procent podatku ceł, ponieważ był zablokowany przez szwecję. Adolf z tych dochodów finansował działania militarne na terenie RP. 1632 smierć Gustawa i porazki szwedów w niemczecgh stworzyły wygodna sytuacje dla władysława 4 nowego władcy RP, który rozpoczął budwę floty wojennej, na helu WŁADYSŁAWOWO. Szlachta nie chciaa podjąć nowego wysiłku wojennego i była przeciwna dawaniu pieniedzy na flotę. Sądziła, iż flota pomogłaby władysławowi starac się o tron szwedzki oraz umocnic władzę. 1635 komisarze poslcy, szwedzcy, zawarli we wsi sztumskiej 26 letni rozejm, szwedzi wycofali się z miast pruskich i rezygnowali z ceł, w zamian za to utrzymywali nabytki w inflantach.