Pismo Święte, chrześcijańska nazwa Biblii. Zbiór ksiąg uznanych za święte przez judaizm, w chrześcijaństwie za natchnione przez Boga. Składa się ze Starego Testamentu i Nowego Testamentu. Obejmują one łącznie 66 (zgodnie z kanonem katolickim - 73) ksiąg kanonicznych (zawierających objawienie Boże) różnych autorów. Obecnie obowiązujący kanon Pisma Świętego jest wyborem obszernej literatury starohebrajskiej i wczesnochrześcijańskiej, powstałym po długim okresie kompilacji, redagowania i uzupełniania przy pomocy różnych źródeł. Nowe tłumaczenia Pisma Świętego na języki nowożytne powstawały zwłaszcza w epoce reformacji, służąc ówczesnym ruchom religijnym, np. luteranizmowi. Pismo Święte jest dziełem o wielkich walorach literacko-artystycznych i historycznych, przynosi informację o historii starożytnego Izraela oraz powstaniu chrześcijaństwa. Do czasów oświeceniasłużyło jako główny i bezdyskusyjny autorytet w sprawach nie tylko wiary i moralności, ale również nauki. Najstarszymi polskimi przekładami Pisma Świętego były psałterze, których pierwsze pełne tłumaczenia powstały w XV w. dla żon króla Władysława Jagiełły: królowej Jadwigi (nie zachował się) i Zofii (tzw. Biblia królowej Zofii lub Biblia szaroszpatacka, od miasta Srospatak na Węgrzech, gdzie odnaleziono uszkodzony rękopis). Nowy Testament w wersji luterańskiej opracowanej przez J. Murzynowskiego ukazał się 1551-1553, a w wersji katolickiej w opracowaniu M. Bielskiego w 1556. Pełne przekłady Pisma Świętego to: tzw. Biblia Szarffenbergowska (1561) dla katolików i tzw. Biblia brzeska albo Biblia Radziwiłłowska dla kalwinów (1563), Biblia nieświeska dla arian (1571-1572), a także ceniony przekład J. Wujka (1593, całość zredagowana po jego śmierci 1599). W XX w. pojawiły się nowe przekłady Pisma Świętego, np. Biblia Tysiąclecia (1965) pod redakcją oo. benedyktynów.
1) Wiadomości ogólne: a) Definicja: BIBLIA-(z greckiego "biblia"-"księgi") jest zbiorem wielu niejednolitych ksiąg. Pismo Święte składa się z dwóch części: Starego oraz Nowego Testamentu.
b) Podział: Słowo "testament" pochodzi z łacińskiego wyrazu "testamentum" oznaczającego przymierze. Biblia dzieli się na Stary i Nowy Testament. Stary Testament słada się z 46 ksiąg, wśród których można wyróżnić kilka typów: -księgi historyczne (np. Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb) -księgi dydaktyczne (np. Hioba, Psalmów, Przypowieści, Eklezjasta) -księgi prorockie (np. Izajasza, Jeremiasza, Jonasza) W skład Nowego Testamentu wchodzi 27 ksiąg, a wśród nich: -4 ewangelie (opisują życie, nauczanie, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa) -Dzieje Apostolskie (opisują działalność apostołów po zmartwychwstaniu Jezusa i wniebowstąpieniu Jezusa) -listy ( zawierają wskazówki dla nowopowstających wspólnot chrześcijańskich) -Apokalipsa św. Jana
c) Języki: Większość ksiąg Starego Testamentu zapisano w języku hebrajskim (oprócz ksiąg Mądrości i obu ksiąg Machabejskich napisanych greką). Grecki był również językiem Nowego Testamentu (tylko Ewangelia św. Mateusza powstała prawdopodobnie po aramejsku).
d) Najstarsze przekłady: - Septuaginta - pierwsze greckie tłumaczenie, zwane 70, powstało w II lub III w.p.n.e. Według legendy tłumaczyło ją 70 osób przez 70 dni w ośrodku aleksandryjskim. -Vulgota - tłumaczenie łacińskie (z IV i V w.p.n.e.), tłumaczenie św.Hieronima, stało się podstawą późniejszych tłumaczeń. Polskie tłumaczenia Biblii: -XV w.- Biblia królowej Zofii -1593 r.- Biblia Jakuba Wujka - najsłynniejsze tłumaczenie polskie -fragmenty Biblii-Psałterze- tłumaczenie Księgi Psalmów (np. Psałterz Floriański) -przekłady innowiercze (protestanckie), np. Biblia Brzeska, Biblia Gdańska
e) Gatunki biblijne: -pieśń -hymn -psalm -modlitwa -ewangelia -kazanie -apokalipsa
f) Styl biblijny: - jego funkcją jest przekazywanie nauki bożej, toteż charakteryzuje się formą nakazu, apelu, upomnienia, czyli zdaniami rozkazującymi i apostrofami - występują w nim symbole - styl patetyczny i podniosły - działa na emocje - dużo zdań wykrzyknikowych i pytań retorycznych odwołujących się do naszego sumienia i moralności - proroctwa i przepowiednie
g) Autorzy: Większość autorów jest anonimowa, niekiedy autorstwo łączono z problematyką, zatem: - księgi prawne przypisywane są prorokowi Mojżeszowi - księgi tzw. mądrościowe - królowi Salomonowi - hymny i psalmy - królowi Dawidowi
h) Stylizacja biblijna - paralelne konstrukcje składniowe, dzielone na wersety - równoległe występowanie podobnych zdań, fragmentów zdań i poszczególnych słów we fragmentach tekstu - w efekcie rytmizacja; powtarzalność sekwencji słownych - prostota sładniowa - niewiele zdań wielokrotnie złożonych, dominacja składni współrzędnej, wypowiedzeń złożonych dwukrotnie, częste rozpoczynanie zdań spójnikami - używanie imiesłowowych równoważników zdań z imiesłowem zakończonym na -łszy, -wszy, skrótowe i dynamiczne pokazanie następstwa wydarzeń, usprawnienie narracji - słownictwo i szyk naśladujące XVI-wieczne tłumaczenie Biblii Jakuba Wujka, leksyka jest zwarta i dosadna, konkretna, archaizująca, łączy wzniosłość z potocznością - powtarzanie spójników łączących zdania i ich części oraz rozpoczynających kolejny werset, czego efektem jest spójność i zwarcie tekstu - przydawka dzierżawcza (mój, twój) po wyrazie określanym, np. brat mój, żona twoja - wyraziste obrazowanie - znaczeniowa symbolika, elementy wizjonerskie, rozbudowane analogie - poslugiwanie się przypowieściami, sentencjami i maksymami- wypowiedź nabiera tonacji uroczystej i podniosłej. Kanon ksiąg biblijnych został ustalony na Soborze Trydenckim w 1564 r. Stary Testament składa się z 46 ksiąg. Pierwsze 5 ksiąg to Pięcioksiąg Mojżesza, tzw. Tora (podstawa judaizmu), w jej skład wchodzą - Księga Rodzaju - Księga Wyjścia - Księga Kapłańska - Księga Liczb - Księga Powtórzonego Prawa Nowy Testament składa się z 27 ksiąg: - 21 listów apostolskich - 4 Ewangelie (św. Jana, Mateusza, Łukasza, Jana) - Apokalipsa św. Jana - Dzieje Apostolskie
Pismo Święte, chrześcijańska nazwa Biblii. Zbiór ksiąg uznanych za święte przez judaizm, w chrześcijaństwie za natchnione przez Boga. Składa się ze Starego Testamentu i Nowego Testamentu. Obejmują one łącznie 66 (zgodnie z kanonem katolickim - 73) ksiąg kanonicznych (zawierających objawienie Boże) różnych autorów.
Obecnie obowiązujący kanon Pisma Świętego jest wyborem obszernej literatury starohebrajskiej i wczesnochrześcijańskiej, powstałym po długim okresie kompilacji, redagowania i uzupełniania przy pomocy różnych źródeł.
Nowe tłumaczenia Pisma Świętego na języki nowożytne powstawały zwłaszcza w epoce reformacji, służąc ówczesnym ruchom religijnym, np. luteranizmowi. Pismo Święte jest dziełem o wielkich walorach literacko-artystycznych i historycznych, przynosi informację o historii starożytnego Izraela oraz powstaniu chrześcijaństwa. Do czasów oświeceniasłużyło jako główny i bezdyskusyjny autorytet w sprawach nie tylko wiary i moralności, ale również nauki.
Najstarszymi polskimi przekładami Pisma Świętego były psałterze, których pierwsze pełne tłumaczenia powstały w XV w. dla żon króla Władysława Jagiełły: królowej Jadwigi (nie zachował się) i Zofii (tzw. Biblia królowej Zofii lub Biblia szaroszpatacka, od miasta Srospatak na Węgrzech, gdzie odnaleziono uszkodzony rękopis). Nowy Testament w wersji luterańskiej opracowanej przez J. Murzynowskiego ukazał się 1551-1553, a w wersji katolickiej w opracowaniu M. Bielskiego w 1556.
Pełne przekłady Pisma Świętego to: tzw. Biblia Szarffenbergowska (1561) dla katolików i tzw. Biblia brzeska albo Biblia Radziwiłłowska dla kalwinów (1563), Biblia nieświeska dla arian (1571-1572), a także ceniony przekład J. Wujka (1593, całość zredagowana po jego śmierci 1599). W XX w. pojawiły się nowe przekłady Pisma Świętego, np. Biblia Tysiąclecia (1965) pod redakcją oo. benedyktynów.
1) Wiadomości ogólne:
a) Definicja:
BIBLIA-(z greckiego "biblia"-"księgi") jest zbiorem wielu niejednolitych ksiąg. Pismo Święte składa się z dwóch części: Starego oraz Nowego Testamentu.
b) Podział:
Słowo "testament" pochodzi z łacińskiego wyrazu "testamentum" oznaczającego przymierze. Biblia dzieli się na Stary i Nowy Testament. Stary Testament słada się z 46 ksiąg, wśród których można wyróżnić kilka typów:
-księgi historyczne (np. Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb)
-księgi dydaktyczne (np. Hioba, Psalmów, Przypowieści, Eklezjasta)
-księgi prorockie (np. Izajasza, Jeremiasza, Jonasza)
W skład Nowego Testamentu wchodzi 27 ksiąg, a wśród nich:
-4 ewangelie (opisują życie, nauczanie, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa)
-Dzieje Apostolskie (opisują działalność apostołów po zmartwychwstaniu Jezusa i wniebowstąpieniu Jezusa)
-listy ( zawierają wskazówki dla nowopowstających wspólnot chrześcijańskich)
-Apokalipsa św. Jana
c) Języki:
Większość ksiąg Starego Testamentu zapisano w języku hebrajskim (oprócz ksiąg Mądrości i obu ksiąg Machabejskich napisanych greką). Grecki był również językiem Nowego Testamentu (tylko Ewangelia św. Mateusza powstała prawdopodobnie po aramejsku).
d) Najstarsze przekłady:
- Septuaginta - pierwsze greckie tłumaczenie, zwane 70, powstało w II lub III w.p.n.e. Według legendy tłumaczyło ją 70 osób przez 70 dni w ośrodku aleksandryjskim.
-Vulgota - tłumaczenie łacińskie (z IV i V w.p.n.e.), tłumaczenie św.Hieronima, stało się podstawą późniejszych tłumaczeń.
Polskie tłumaczenia Biblii:
-XV w.- Biblia królowej Zofii
-1593 r.- Biblia Jakuba Wujka - najsłynniejsze tłumaczenie polskie
-fragmenty Biblii-Psałterze- tłumaczenie Księgi Psalmów (np. Psałterz Floriański)
-przekłady innowiercze (protestanckie), np. Biblia Brzeska, Biblia Gdańska
e) Gatunki biblijne:
-pieśń
-hymn
-psalm
-modlitwa
-ewangelia
-kazanie
-apokalipsa
f) Styl biblijny:
- jego funkcją jest przekazywanie nauki bożej, toteż charakteryzuje się formą nakazu, apelu, upomnienia, czyli zdaniami rozkazującymi i apostrofami
- występują w nim symbole
- styl patetyczny i podniosły
- działa na emocje
- dużo zdań wykrzyknikowych i pytań retorycznych odwołujących się do naszego sumienia i moralności
- proroctwa i przepowiednie
g) Autorzy:
Większość autorów jest anonimowa, niekiedy autorstwo łączono z problematyką, zatem:
- księgi prawne przypisywane są prorokowi Mojżeszowi
- księgi tzw. mądrościowe - królowi Salomonowi
- hymny i psalmy - królowi Dawidowi
h) Stylizacja biblijna
- paralelne konstrukcje składniowe, dzielone na wersety - równoległe występowanie podobnych zdań, fragmentów zdań i poszczególnych słów we fragmentach tekstu - w efekcie rytmizacja; powtarzalność sekwencji słownych
- prostota sładniowa - niewiele zdań wielokrotnie złożonych, dominacja składni współrzędnej, wypowiedzeń złożonych dwukrotnie, częste rozpoczynanie zdań spójnikami
- używanie imiesłowowych równoważników zdań z imiesłowem zakończonym na -łszy, -wszy, skrótowe i dynamiczne pokazanie następstwa wydarzeń, usprawnienie narracji
- słownictwo i szyk naśladujące XVI-wieczne tłumaczenie Biblii Jakuba Wujka, leksyka jest zwarta i dosadna, konkretna, archaizująca, łączy wzniosłość z potocznością
- powtarzanie spójników łączących zdania i ich części oraz rozpoczynających kolejny werset, czego efektem jest spójność i zwarcie tekstu
- przydawka dzierżawcza (mój, twój) po wyrazie określanym, np. brat mój, żona twoja
- wyraziste obrazowanie - znaczeniowa symbolika, elementy wizjonerskie, rozbudowane analogie
- poslugiwanie się przypowieściami, sentencjami i maksymami- wypowiedź nabiera tonacji uroczystej i podniosłej.
Kanon ksiąg biblijnych został ustalony na Soborze Trydenckim w 1564 r. Stary Testament składa się z 46 ksiąg. Pierwsze 5 ksiąg to Pięcioksiąg Mojżesza, tzw. Tora (podstawa judaizmu), w jej skład wchodzą
- Księga Rodzaju
- Księga Wyjścia
- Księga Kapłańska
- Księga Liczb
- Księga Powtórzonego Prawa
Nowy Testament składa się z 27 ksiąg:
- 21 listów apostolskich
- 4 Ewangelie (św. Jana, Mateusza, Łukasza, Jana)
- Apokalipsa św. Jana
- Dzieje Apostolskie