Proszę o dokładne opisanie pierwszych czterech epok literackich (Antyk, Średniowiecze,Renesans/Odrodzenie, Barok)
Mają być ramy czasowe, głowne wydarzenia, najważniejsze informacje, ważne osoby, twórcy i ich dzieła i ma NIE BYĆ SŁOWO W SŁOWO Z NETA!! bo uznam za spam
Z góry dzięki
magicigor
Średniowiecze V-XV w. 1.Styl Romański a)Budowano swiatynie,zamki,klasztory wieze-wszystkie budowle jako twierdze obronne b)Wieloczlonowe,przysadziste/niskie/budowle c)bud. z kamienia i drewna d)bardzo grube mury e)male okna zakonczone polkoliscie f)drzwi swiatyn zdobione portalem g)sklepienia kolebkowe,krzyzowe h)podzial w kosciele na nawy glowna i boczna(glowna wyzsza od bocznym w kosciolach typu bazylikowego) i)oltarz we wschodniej czesci budynku j)Prezbiterium-czesc dla duchowienstwa na poczatku nawy k)absyda-polkoliste zakonczenie nawy l)transept-nawa poprzeczna w kosciolach budowlanych na planie krzyza lacinskiego m)klasztory(przepisywanie ksiag,biblioteki,szkoly,leczenie okolicznej ludnosci,propagowanie rolnictwa,melioryzacja terenow,wznoszenie mlynow)np.klasztor Benedyktynow w Cluny,zespol sakralny w Pizie n)W Polsce :Rotunda sw.prokopa w Strzelnie,kolegiata w Tumie pod Leczyca,Kosciol sw. Andrzeja w Krakowie.2.Styl Gotycki a)kierowanie mysli ku niebu i Bogu,dlatego budowle strzeliste b)bardzo wysokie,strzeliste budowle,wiele elementow wertykalnych/pionowich/c)budowle z cegly d)budowano koscioly,katedry,zamki,baszty,wieze,mury obrone,ratusze,kamienice mieszczanskie e)witraze w oknach,okna zakonczone ostrym lukiem f)rozety/okragle okna/ g)Maswerki-delikatne rzezbiarskie dekoracje z kamienia h)Sklepienia zebrowe,krzyzowe,krzyzowo-zebrowe i)Luki przyporowe na zewnatrz budowli podtrzymujace sklepienie,filary podtrzymujace sklepienie wewnatrz budowli j)W polsce:Kosciol Mariacki w Krakowie,katedra w Gnieznie,Katedra w Poznaniu,Ratusz we Wroclawiu,katedra na Wawelu,Twierdza Krzyzacka w Malborku.3.Rzezba w Sredniowieczu a)w wiekszosci nierozerwalnie zwiazana z architektura b)plaskorzezby c)portale/plaskorzezby zdobiace drzi wejsciowe swiatyn/ d)Tympanony/polkoliste lub trojkatne gorne czesci portalu/ e)rzezbione kolumny/romanskie/,filary f)Odlewy z brazu - sztuka ludwisarska/dzwony,plaskorzezby,drzwi/ g)drzwi Gnieznienskie/sceny z zycia sw.wojciecha/ h)Oltarz glowny w kosciele Mariackim w krakowie.
4.Malarstwo Sredniowieczne a)Freski-malarstwo na swiezym i mokrym tynku/funkcja edukacyjna-“biblia dla ubogich“/ b)obrazy tablicowe na desce c)iluminatorstwo-sztuka zdobienia recznie pisanych ksiag(malarstwo miniaturowe) d)Brak proporcji w postaci ludzkiej,wielkosc postaci uzalezniona od jej pozycji spolecznej(krol duzy,poddany maly) e)Hans Memling“Sad ostateczny“-tryptyk w Kosciele Najswietszej marii Panny w Gdansku f)Jan van Eyck „Adam i Ewa“ 1432 r. Oltarz gandawski w katedrze w Gandawie/Belgia/ g)Giotto di Bondone,prekursor renesansu/realistyczna trojwymiarowosc/,obrazy i freski o tematyce rligijnej w padwie,Florencji,np.“Oplakiwanie“.5.Muzyka sredniowieczna a)Choral gregorianski-jednoglosowy spiew liturgiczny a capella,wykonywany przez mezczyzn,spiewany po lacinie,melizmatyczny,bez rytmu,melodeklamacja,melodie choralu zebrane przez papieza Grzegorza Wielkiego w VI w.n.e w antyfonarzu. b)pierwszy instrument w kosciele-organy c)muzyka swiecka sredniowiecza:wykonywana przez rybaltow,trubadurow,truwenurow,wagantow,minstreli na instrumentach:lirze,harfie,geslach,fujarkach d)“Oj chmielu,chmielu“-najstarszy utwor w calej historii kultury polskiej,piesn weselna,powstala jeszcze przed chrztem Polski,czyli przez 966 r.n.e. e)“gaude mater Polonia“-tj. raduj sie matko polsko,pierwszy hymn dynastii Piastow,skomponowany przez pierwszego znanego z imienia polskiego kompozytora polskiego Wincentego z Kielczy w 1253 roku z okazji kanonizacji biskupa Stanislawa ze Szczepanowa,zamordowanego w 1079 roku z rozkazu Krola Boleslawa Smialego.Pochowanego w Krakowie w kosciele na Skalce;piesn w jezyku lacinskim.f)“Bogurodzica“-hymniczna piesn bojowa rycerstwa polskiego w jezyku polskim,pierwsze odnalezione zapisy pochodza z 1407 roku ale jest proawdopodobnie starsza,autor tekstu i melodii nieznany,choc legeda glosi iz autorem piesni byl Sw Wojciech,muzykolodzy uwazaja ze piesn sklada sie z 3 niezaleznych utworow,ktore ulegly zcaleniu:najwiekszy polski zabytek muzyczny sredniowiecza.
Renesans-Odrodzenie.1.Cechy epoki(XV i XVI wiek) a)ogromny rozwoj miast,rozwoj stanu mieszczanskiego i jego zasobnosci b)powrot do filozofii i sztuki starozytnosci c)czlowiek w centrum zainteresowan d)“Nic co ludzkie nie jest mi obce“-humanizm e)Humanisci-ludzie wszechstronnie uzdolnieni i zainteresowani roznymi dziedzinami nauk f)czas wielkich odkryc geograficznych i astronomicznych(Kopernik,Kolumb,Magellan) g)Przelomowe wynalazki(busola,druk Gutenberga) 2.Sztuka-zasady a)Nowe spojrzenie na artyste jako na osobe obdarzona talentem a nie tylko bedaca rzemieslinikiem b)dzielo sztuki to wytwor geniuszu c)doskonala harmonia i rownowaga wszystkich elementow d)wzorowanie sie na sztuce antyku(starozytnosci) e)Porzadek,umiar,spokoj,odpowiednie proporcje-wszystko jak w starozytnosci.3.Architektura renesansu a)wzor w antykub)dominacja kierunkow poziomych(horyzontalnych) c)elementy architektury renesansu:kolumny,arkady,kolumny d)wznoszono koscioly,palace,ratusze,domy prywatne,podmiejskie wille e)Architekci:-Filippo Brunelleschi-kopula katedry Santa Maria del Fiore we Florencji(Wlochy)-Donato Bramante-Bazylika Sw.Piotra w Rzymie -Rafael Santi-Bazylika Sw.Piotra w Rzymie -Michal Aniol Buonarotti-kopula bazyliki Sw.Piotra w rzymie f)Budowle 1)katedra Santa Maria del Fiore we Florencji,budowana od XIII do XV wieku,z podwojna kopula(kopula w kopule),zaprojektowal ja florencki zlotnik Filippo Brunelleschi,ktory zostal za to uwieziony przez zazdrosnych cech architektow;na szczycie kopuly znajduje sie mala wiezyczka w formie latarni 2)Bazylika Sw Piotra w rzymie,zaprojektowana przez Donato Bramante,Rafaela Santi i Michala Aniola Buonarottiego,ktory byl tworca kopuly 3)Kaplica Zygmuntowska na Wawelu-krolewskie mauzoleum,budowane przy katedrze Wawelskiej przez Zygmunta Starego;kopula symbolizujaca Niebo,wykonana z odpowiednio cietych kamieni ulozonych bez zaprawy;na zewnatrz kopule pokrywa dach ze zlotych lusek.4)Wawel-zamek krolewski;arkadowe kruzganki,kasetony na sufitach(charakterystyczne dla odrodzenia),fryzy pod sufitem(pasy malowidel tuz pod sufitem),arrasy(tkaniny ukazujace sceny biblijne,dworskie,mysliwskie) 5)kamienice mieszczanskie,ratusze:attyki(niskie,dokoracyjne scianki w gornej czesci budowli) 6)Zamek Krzyzacki w Malborku 7)Żuraw w Gdansku(dzwig portowy) 4.Rzezba Renesansu a)Realistycza:postacie ludzkie,pomniki konne,wzorowana na antyku b)material:marmur,braz c)Michal Anio Buonarotti-“pieta“,“Mojzesz“,“Dawid“,“Jency“ d)Donatello-“Dawid“ e)Pieta-z j. wloskiego „milosierdzie’,rzezba przedstawiajaca Matke Boza,oplakujaca martwego Jezusa i trzymajaca JEgo cialo zdjete z krzyza na kolanach 5.Malarstwo Renesansu a)Wzor na antyku b)tematyka mitologiczna i religijna
c)zwrocenie uwagi na perspektywe(trojwymiarowa perspektywe zblizenia) d)Perspektywa powietrzna-zauwazenie utraty intensywnosci i wyrazistosci kolorow znajdujacych sie w pewnej odleglosci,z powodu warstwy powietrza e)korzystanie z wiedzy na temat anatomii(zdobytej w czasie nielegalnych seksji zwlok przeprowadzonych min.przez Leonarda Da Vinci) f)swiatlocien w obrazach-zawsze okreslone zrodlo swiatla dajace cien g)Giotto Bondone-prekursor renesansu h)Leonardo Da Vinci-genialny wynalazca,mysliciel,badacz,malarz,grafik,medyk,konstruktor,architekt,-studium proporcji ludzkiego ciala,Mona Lisa,Dama z gronostajem,Ostatnia Wieczerza,projekt machiny latajacej,czolgu,lodzi podwodnej i)Michal Aniol Buonarotti-freski w kaplicy Sykstynskiej na Watykanie j)Rafael Santi-jako malarz tworca dziel-zlonienie do grobu,Madonna,Szkoly atenskie.5.Muzyka renesansu:a)rozwoj muzyki instrumentalnej b)rozwoj lutnictwa,rzemiosla zajmujacego sie wyrobem instrumentow:lutni,skrzypiec c)najwieksze rodziny lutnicze:Stradivari,Amati,Guarnieri,Marcin Groblicz z Krakowa d)nowe formy muzyki instrumentalnej:preludium,ricercar,toccata,fantazja,suita e)Formy muzyki woklano-instrumentalnej:msza,motet f)Muzyka w Polsce:renesans to „zloty wiek“muzyki polskiej;nadworna kapela Rorantystow na Wwawelu;Waclaw z Szamotul „juz sie zmierzcha“,mikolaj gomolka,tworca 150 psalmow do tekstow J.kochanowskiego zebranych w spiewniku pt.“Melodie na psalterz polski“;Jan z Lublina-Tabulatury tancow polskich z XVI wieku.g)tworcy muzyki w Europie(Niderlandy,Wlochy):Wilhelm Dufay,Jan Ockegenem,Josquin de Press,Giovanni Perluigi da Palestrina,Orlando di Lasso.
4.Malarstwo Sredniowieczne a)Freski-malarstwo na swiezym i mokrym tynku/funkcja edukacyjna-“biblia dla ubogich“/ b)obrazy tablicowe na desce c)iluminatorstwo-sztuka zdobienia recznie pisanych ksiag(malarstwo miniaturowe) d)Brak proporcji w postaci ludzkiej,wielkosc postaci uzalezniona od jej pozycji spolecznej(krol duzy,poddany maly) e)Hans Memling“Sad ostateczny“-tryptyk w Kosciele Najswietszej marii Panny w Gdansku f)Jan van Eyck „Adam i Ewa“ 1432 r. Oltarz gandawski w katedrze w Gandawie/Belgia/ g)Giotto di Bondone,prekursor renesansu/realistyczna trojwymiarowosc/,obrazy i freski o tematyce rligijnej w padwie,Florencji,np.“Oplakiwanie“.5.Muzyka sredniowieczna a)Choral gregorianski-jednoglosowy spiew liturgiczny a capella,wykonywany przez mezczyzn,spiewany po lacinie,melizmatyczny,bez rytmu,melodeklamacja,melodie choralu zebrane przez papieza Grzegorza Wielkiego w VI w.n.e w antyfonarzu. b)pierwszy instrument w kosciele-organy c)muzyka swiecka sredniowiecza:wykonywana przez rybaltow,trubadurow,truwenurow,wagantow,minstreli na instrumentach:lirze,harfie,geslach,fujarkach d)“Oj chmielu,chmielu“-najstarszy utwor w calej historii kultury polskiej,piesn weselna,powstala jeszcze przed chrztem Polski,czyli przez 966 r.n.e. e)“gaude mater Polonia“-tj. raduj sie matko polsko,pierwszy hymn dynastii Piastow,skomponowany przez pierwszego znanego z imienia polskiego kompozytora polskiego Wincentego z Kielczy w 1253 roku z okazji kanonizacji biskupa Stanislawa ze Szczepanowa,zamordowanego w 1079 roku z rozkazu Krola Boleslawa Smialego.Pochowanego w Krakowie w kosciele na Skalce;piesn w jezyku lacinskim.f)“Bogurodzica“-hymniczna piesn bojowa rycerstwa polskiego w jezyku polskim,pierwsze odnalezione zapisy pochodza z 1407 roku ale jest proawdopodobnie starsza,autor tekstu i melodii nieznany,choc legeda glosi iz autorem piesni byl Sw Wojciech,muzykolodzy uwazaja ze piesn sklada sie z 3 niezaleznych utworow,ktore ulegly zcaleniu:najwiekszy polski zabytek muzyczny sredniowiecza.
Renesans-Odrodzenie.1.Cechy epoki(XV i XVI wiek) a)ogromny rozwoj miast,rozwoj stanu mieszczanskiego i jego zasobnosci b)powrot do filozofii i sztuki starozytnosci c)czlowiek w centrum zainteresowan d)“Nic co ludzkie nie jest mi obce“-humanizm e)Humanisci-ludzie wszechstronnie uzdolnieni i zainteresowani roznymi dziedzinami nauk f)czas wielkich odkryc geograficznych i astronomicznych(Kopernik,Kolumb,Magellan) g)Przelomowe wynalazki(busola,druk Gutenberga) 2.Sztuka-zasady a)Nowe spojrzenie na artyste jako na osobe obdarzona talentem a nie tylko bedaca rzemieslinikiem b)dzielo sztuki to wytwor geniuszu c)doskonala harmonia i rownowaga wszystkich elementow d)wzorowanie sie na sztuce antyku(starozytnosci) e)Porzadek,umiar,spokoj,odpowiednie proporcje-wszystko jak w starozytnosci.3.Architektura renesansu a)wzor w antykub)dominacja kierunkow poziomych(horyzontalnych) c)elementy architektury renesansu:kolumny,arkady,kolumny d)wznoszono koscioly,palace,ratusze,domy prywatne,podmiejskie wille e)Architekci:-Filippo Brunelleschi-kopula katedry Santa Maria del Fiore we Florencji(Wlochy)-Donato Bramante-Bazylika Sw.Piotra w Rzymie -Rafael Santi-Bazylika Sw.Piotra w Rzymie -Michal Aniol Buonarotti-kopula bazyliki Sw.Piotra w rzymie f)Budowle 1)katedra Santa Maria del Fiore we Florencji,budowana od XIII do XV wieku,z podwojna kopula(kopula w kopule),zaprojektowal ja florencki zlotnik Filippo Brunelleschi,ktory zostal za to uwieziony przez zazdrosnych cech architektow;na szczycie kopuly znajduje sie mala wiezyczka w formie latarni 2)Bazylika Sw Piotra w rzymie,zaprojektowana przez Donato Bramante,Rafaela Santi i Michala Aniola Buonarottiego,ktory byl tworca kopuly 3)Kaplica Zygmuntowska na Wawelu-krolewskie mauzoleum,budowane przy katedrze Wawelskiej przez Zygmunta Starego;kopula symbolizujaca Niebo,wykonana z odpowiednio cietych kamieni ulozonych bez zaprawy;na zewnatrz kopule pokrywa dach ze zlotych lusek.4)Wawel-zamek krolewski;arkadowe kruzganki,kasetony na sufitach(charakterystyczne dla odrodzenia),fryzy pod sufitem(pasy malowidel tuz pod sufitem),arrasy(tkaniny ukazujace sceny biblijne,dworskie,mysliwskie) 5)kamienice mieszczanskie,ratusze:attyki(niskie,dokoracyjne scianki w gornej czesci budowli) 6)Zamek Krzyzacki w Malborku 7)Żuraw w Gdansku(dzwig portowy) 4.Rzezba Renesansu a)Realistycza:postacie ludzkie,pomniki konne,wzorowana na antyku b)material:marmur,braz c)Michal Anio Buonarotti-“pieta“,“Mojzesz“,“Dawid“,“Jency“ d)Donatello-“Dawid“ e)Pieta-z j. wloskiego „milosierdzie’,rzezba przedstawiajaca Matke Boza,oplakujaca martwego Jezusa i trzymajaca JEgo cialo zdjete z krzyza na kolanach 5.Malarstwo Renesansu a)Wzor na antyku b)tematyka mitologiczna i religijna
c)zwrocenie uwagi na perspektywe(trojwymiarowa perspektywe zblizenia) d)Perspektywa powietrzna-zauwazenie utraty intensywnosci i wyrazistosci kolorow znajdujacych sie w pewnej odleglosci,z powodu warstwy powietrza e)korzystanie z wiedzy na temat anatomii(zdobytej w czasie nielegalnych seksji zwlok przeprowadzonych min.przez Leonarda Da Vinci) f)swiatlocien w obrazach-zawsze okreslone zrodlo swiatla dajace cien g)Giotto Bondone-prekursor renesansu h)Leonardo Da Vinci-genialny wynalazca,mysliciel,badacz,malarz,grafik,medyk,konstruktor,architekt,-studium proporcji ludzkiego ciala,Mona Lisa,Dama z gronostajem,Ostatnia Wieczerza,projekt machiny latajacej,czolgu,lodzi podwodnej i)Michal Aniol Buonarotti-freski w kaplicy Sykstynskiej na Watykanie j)Rafael Santi-jako malarz tworca dziel-zlonienie do grobu,Madonna,Szkoly atenskie.5.Muzyka renesansu:a)rozwoj muzyki instrumentalnej b)rozwoj lutnictwa,rzemiosla zajmujacego sie wyrobem instrumentow:lutni,skrzypiec c)najwieksze rodziny lutnicze:Stradivari,Amati,Guarnieri,Marcin Groblicz z Krakowa d)nowe formy muzyki instrumentalnej:preludium,ricercar,toccata,fantazja,suita e)Formy muzyki woklano-instrumentalnej:msza,motet f)Muzyka w Polsce:renesans to „zloty wiek“muzyki polskiej;nadworna kapela Rorantystow na Wwawelu;Waclaw z Szamotul „juz sie zmierzcha“,mikolaj gomolka,tworca 150 psalmow do tekstow J.kochanowskiego zebranych w spiewniku pt.“Melodie na psalterz polski“;Jan z Lublina-Tabulatury tancow polskich z XVI wieku.g)tworcy muzyki w Europie(Niderlandy,Wlochy):Wilhelm Dufay,Jan Ockegenem,Josquin de Press,Giovanni Perluigi da Palestrina,Orlando di Lasso.
/Liczę na naj pozdrawiam :) /