wojtekkasperczyk
Grupy etniczne:Arabowie – 90,3%Kurdowie, Ormianie i inni – 9,7%Wyznania religijne[edytuj | edytuj kod źródłowy]Główne wyznania:islam – 90,3% w tym:sunnicialawici – ok. 14%druzowie – ok. 3%imamiciismailicichrześcijaństwo – 5,1% Osobny artykuł: Chrześcijaństwo w Syrii.prawosławie – 3,1% Osobne artykuły: Prawosławny Patriarchat Antiocheński i Syryjski Kościół Ortodoksyjny.katolicyzm – 1,8% Osobne artykuły: Kościół katolicki obrządku syryjskiego i Wikariat apostolski Aleppo.protestantyzm – 0,2%[5][martwy link]Świadkowie Jehowy – 0,01% Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy w Syrii.Gospodarka[edytuj | edytuj kod źródłowy]Podstawą gospodarki są:wydobycie, przetwórstwo i eksport ropy naftowej,rolnictwo,koczownicza hodowla,przemysł,produkcja nawozów mineralnych,rzemiosło,turystyka.W 2007 roku PKB wyniósł 90,37 mld USD, czyli 4 700 USD na mieszkańca. Bezrobocie wyniosło 9% (2007 r.) realny wzrost gospodarczy 4,3%, Inflacja 12,2% (2007 r.) Dochody budżetowe wynoszą 8,4 mld USD, a wydatki 11,2 mld USD (2007 r.).Wartość eksportu wynosi 11,14 mld USD (2007 r.), a importu 10,5 mld USD (2007 r.).Ludność żyjąca poniżej progu ubóstwa: 11,9% (2006 r.)W rankingach Syria wypada według:wskaźnik rozwoju społecznego 2006 (Human Development Index, HDI) – wskaźnik stosowany przez Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych: Syria zajęła 106 miejsce w grupie krajów średnio rozwiniętych.wskaźnik jakości życia 2007Panowanie osmańskie[edytuj | edytuj kod źródłowy]Po podboju przez Turków Syrię podzielono na wilajety Damaszku, Aleppo i Trypolisu. W 1660 wydzielono wilajet Sydonu. W XVIII wieku paszowie poszczególnych wilajetów zaczęli zdobywać stopniowo coraz większą władzę, tocząc między sobą nieustanne wojny o ziemie. W 1775 pasza Ahmad al-Dżazzar zajął całą południową i centralną Syrię. Po jego śmierci w 1804 roku zapanowała kompletna anarchia. W 1831 Syrię zajęły wojska paszy Egiptu Muhammada Alego, jednak na skutek nacisków europejskich mocarstw Egipt musiał zwrócić SyrięTurcji w 1841. Pod koniec XIX wieku narodził się silny ruch nacjonalistyczny, którego celem stała się niepodległość Wielkiej Syrii, na czele której stanąć miał król. 1 września 1918 Syria została zajęta przez wojska brytyjskie, wspomagane przez arabskich nacjonalistów.Średniowiecze[edytuj | edytuj kod źródłowy]W latach 633-640 Syria została podbita przez Arabów. W 661 roku Damaszek stał się stolicą kalifatu Umajjadów, stając się centrum kulturalnym świata islamu. Po przeniesieniu przezAbbasydów stolicy do Bagdadu w 750 roku Syria znalazła się na obrzeżach muzułmańskiego świata. W 944 władzę w Syrii przejęła lokalna dynastia Hamdanidów. Po jej wygaśnięciu w 1003 Syria znalazła się w sferze wpływów Fatymidów. W 1078 roku Syrię podbili Seldżukidzi.W wyniku I krucjaty znaczna część Syrii znalazła się pod panowaniem krzyżowców. Utworzyli oni Hrabstwo Trypolisu i Księstwo Antiochii. W islamskiej części Syrii po upadku Seldżuków władzę w 1127 przejęła dynastia Zangidów, której udało się odzyskać Damaszek. W 1174 Zangidzi zostali obaleni przez Saladyna, który założył dynastię Ajjubidów. W 1250 Ajjubidów zastąpili mamelucy, którzy do 1291 roku zdobyli wszystkie posiadłości krzyżowców.W 1516 Syrię zdobyli Turcy osmańscy Na mocy traktatu wersalskiego, tureckie posiadłości na Bliskim Wschodzie oddano pod mandat francusko-brytyjski.8 marca 1920 Generalny Kongres Syryjski proklamował niepodległość Wielkiej Syrii. Jej królem został ogłoszony Fajsal I.24 kwietnia 1920 Francja i Wielka Brytania dokonały podziału Bliskiego Wschodu, w wyniku którego terytorium Wielkiej Syrii przypadłoFrancji.[4] 28 lipca 1920 oddziały francuskie wkroczyły do Damaszku, obalając rządy Fajsala.W sierpniu 1920 Francuzi dokonali podziału Wielkiej Syrii. Wydzielono Wielki Liban, większy trzykrotnie od dawnego sandżaku Libanu. Utworzono sandżak Aleksandretty. Pozostałą część Syrii podzielono wedle kryteriów religijnych na 4 państewka: Damaszek, Aleppo, Latakięi Dżabal ad-Duruz. W 1925 Damaszek i Aleppo połączono w jedno państwo nazwane Republiką Syryjską. W 1930 nadano Syrii konstytucję, zaś 1936 podpisano traktat, który zobowiązywał Francję do przyznania Syrii pełnej niepodległości. W 1939 Aleksandrettę przekazano Turcji.W 1940 roku Syria znalazła się pod władzą rządu Vichy. Po wyzwoleniu w 1941 komitet Wolnej Francji ogłosił niepodległość Syrii, która została oficjalnie ogłoszona przez Syrię w 1943. W 1944 do państwa syryjskiego przyłączone zostały Latakia i Dżabal ad-Duruz. W 1945 Syria współtworzyła ONZ.
W 1946 ostatnie wojskowe oddziały francuskie i brytyjskie opuściły Syrię. Ogłoszono republikę, na czele której stanął Szukri al-Kuwatli. W 1947 odbyły się pierwsze wybory do parlamentu.W 1948 wojska syryjskie wzięły udział w I wojnie z Izraelem. Armia nie odniosła większych sukcesów, a jedynym „zwycięstwem” było zajęcie pasa ziemi nad Jeziorem Galilejskim.W marcu 1949 miał miejsce zamach stanu, po którym władzę przejął generał Husni al-Za'im. Zaczął wprowadzanie w życie projektów budowlanych (szkoły, szpitale, drogi, tama na Eufracie, budowa portu w Latakii), wzywał kobiety do zaprzestania noszenia kwefów i opracował projekt świeckiej konstytucji. Nie rządził długo, albowiem w sierpniu tego samego roku został obalony w wyniku kolejnego zamachu stanu, dokonanego przez pułkownika Samiego al-Hinawiego. W tym samym roku odbyły się wybory parlamentarne, w których wzięły udział kobiety. W grudniu 1949 miał miejsce trzeci z kolei zamach stanu, na czele którego stanął pułkownik Adib asz-Sziszakli.W 1954 Sziszakli został obalony, a władzę na krótko objął Haszim al-Atassi. Przywrócono zatem cywilne rządy w Syrii. We wrześniu 1955 odbyły się wybory parlamentarne, a prezydentem został ponownie Szukri al-Kuwatli. Za jego rządów Syria zaczęła zbliżać się do krajów socjalistycznych. W 1957 otrzymała pomoc od Związku Radzieckiego, co miało trwać przez następne 12 lat. Syria sprzeciwiła się powstaniu Paktu Bagdadzkiego.22 lutego 1958 Syria wraz z Egiptem połączyły się w Zjednoczoną Republikę Arabską. Prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser mianował rząd ZRA, w którym było wielu Syryjczyków. Dokonano wtedy reformy rolnej, w wyniku której znacjonalizowano ziemię i rozdano ją chłopom. W lipcu 1961 znacjonalizowano wszystkie banki prywatne. 28 września 1961 władzę w Syrii przejęli oficerowie, którymi kierował Karim an-Nahlawi. Syria odłączyła się od ZRA. Prezydentem został wybrany Nazim al-Kudsi. Będąc przeciwnikiem socjalizmu, zwrócił część ziemi i fabryk poprzednim właścicielom. Kudsi został obalony 28 marca 1962 przez Karima am-Nahlawiego, który go aresztował. Nahlawi nie porządził długo, ponieważ kolejny zamach stanu, dokonany przez Abd al-Karima Zahr ad-Dina, przywrócił do władzy Kudsiego.8 marca 1963 partia Baas, a ściślej jej zbrojne skrzydło Rada Dowództwa Rewolucji (RDD), dokonała zamachu stanu i przejęła władzę. Na czele państwa stanął Luaj al-Atassi. W lipcu tego samego roku Atassiego zastąpił Amin Hafez. W 1964 ogłoszono tymczasową konstytucję, na mocy której jedyną legalną partią w Syrii stała się partia Baas. Hafez ogłosił kolejny program socjalistyczny, w wyniku którego znacjonalizowano prywatne przedsiębiorstwa, a także prywatne szkoły i uniwersytety oraz kościoły. 23 lutego 1966 dwaj członkowie RDD, Hafiz al-Assad i Salah Dżadid, dokonali puczu, zmuszając Hafiza do rezygnacji. Prezydentem został Nur ad-Din al-Atassi, który ogłosił kolejną tymczasową konstytucję. Została ona zastąpiona następną w 1969.W 1967 wybuchła wojna sześciodniowa, w której Syria brała udział. Wojska syryjskie poniosły klęskę, a Syria straciła kontrolę nad wzgórzami Golan.W 1970 Assad przejął władzę. W 1971 został wybrany prezydentem. W 1973 uchwalono stałą już konstytucję. W październiku tego samego roku wybuchła wojna Jom Kippur. Syria częściowo odzyskała wtedy wzgórza Golan. W 1976 Syria wysłała swoje wojska do Libanu, które później otrzymały mandat Ligi Arabskiej.Jak każda władza autorytarna, także Assad miał swoich krytyków, ale szybko się z nimi rozprawiano. Poważne wyzwanie rzuciło władzy Bractwo Muzułmańskie, odrzucające laickie podstawy rządów partii Baas i sprzeciwiające się rządom alawitów, których uważało za odszczepieńców. Na przełomie lat 70. i 80. Bractwo prowadziło zbrojną walkę z władzami Syrii. W lutym 1982 wywołało bunt i ogłosiło Hamę wolnym miastem. Władze odpowiedziały wysłaniem wojska, którym dowodził Rifaat al-Assad, brat prezydenta. W wyniku tej interwencji miasto zostało zniszczone, a co najmniej kilkanaście tysięcy osób poniosło śmierć.W 1984 Assad przeszedł zawał i był hospitalizowany. Wykorzystał to jego brat, który chciał przejąć władzę. Mimo złego stanu zdrowia Assad utrzymał władzę, a Rifaat został wygnany.Hafiz al-Assad zmarł w 2000. Władzę po nim objął jego młodszy syn, Baszar al-Assad. W styczniu 2011 rozpoczęły się protesty przeciw jego rządom, które przerodziły się w wojnę domową.
Na mocy traktatu wersalskiego, tureckie posiadłości na Bliskim Wschodzie oddano pod mandat francusko-brytyjski.8 marca 1920 Generalny Kongres Syryjski proklamował niepodległość Wielkiej Syrii. Jej królem został ogłoszony Fajsal I.24 kwietnia 1920 Francja i Wielka Brytania dokonały podziału Bliskiego Wschodu, w wyniku którego terytorium Wielkiej Syrii przypadłoFrancji.[4] 28 lipca 1920 oddziały francuskie wkroczyły do Damaszku, obalając rządy Fajsala.W sierpniu 1920 Francuzi dokonali podziału Wielkiej Syrii. Wydzielono Wielki Liban, większy trzykrotnie od dawnego sandżaku Libanu. Utworzono sandżak Aleksandretty. Pozostałą część Syrii podzielono wedle kryteriów religijnych na 4 państewka: Damaszek, Aleppo, Latakięi Dżabal ad-Duruz. W 1925 Damaszek i Aleppo połączono w jedno państwo nazwane Republiką Syryjską. W 1930 nadano Syrii konstytucję, zaś 1936 podpisano traktat, który zobowiązywał Francję do przyznania Syrii pełnej niepodległości. W 1939 Aleksandrettę przekazano Turcji.W 1940 roku Syria znalazła się pod władzą rządu Vichy. Po wyzwoleniu w 1941 komitet Wolnej Francji ogłosił niepodległość Syrii, która została oficjalnie ogłoszona przez Syrię w 1943. W 1944 do państwa syryjskiego przyłączone zostały Latakia i Dżabal ad-Duruz. W 1945 Syria współtworzyła ONZ.
W 1946 ostatnie wojskowe oddziały francuskie i brytyjskie opuściły Syrię. Ogłoszono republikę, na czele której stanął Szukri al-Kuwatli. W 1947 odbyły się pierwsze wybory do parlamentu.W 1948 wojska syryjskie wzięły udział w I wojnie z Izraelem. Armia nie odniosła większych sukcesów, a jedynym „zwycięstwem” było zajęcie pasa ziemi nad Jeziorem Galilejskim.W marcu 1949 miał miejsce zamach stanu, po którym władzę przejął generał Husni al-Za'im. Zaczął wprowadzanie w życie projektów budowlanych (szkoły, szpitale, drogi, tama na Eufracie, budowa portu w Latakii), wzywał kobiety do zaprzestania noszenia kwefów i opracował projekt świeckiej konstytucji. Nie rządził długo, albowiem w sierpniu tego samego roku został obalony w wyniku kolejnego zamachu stanu, dokonanego przez pułkownika Samiego al-Hinawiego. W tym samym roku odbyły się wybory parlamentarne, w których wzięły udział kobiety. W grudniu 1949 miał miejsce trzeci z kolei zamach stanu, na czele którego stanął pułkownik Adib asz-Sziszakli.W 1954 Sziszakli został obalony, a władzę na krótko objął Haszim al-Atassi. Przywrócono zatem cywilne rządy w Syrii. We wrześniu 1955 odbyły się wybory parlamentarne, a prezydentem został ponownie Szukri al-Kuwatli. Za jego rządów Syria zaczęła zbliżać się do krajów socjalistycznych. W 1957 otrzymała pomoc od Związku Radzieckiego, co miało trwać przez następne 12 lat. Syria sprzeciwiła się powstaniu Paktu Bagdadzkiego.22 lutego 1958 Syria wraz z Egiptem połączyły się w Zjednoczoną Republikę Arabską. Prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser mianował rząd ZRA, w którym było wielu Syryjczyków. Dokonano wtedy reformy rolnej, w wyniku której znacjonalizowano ziemię i rozdano ją chłopom. W lipcu 1961 znacjonalizowano wszystkie banki prywatne. 28 września 1961 władzę w Syrii przejęli oficerowie, którymi kierował Karim an-Nahlawi. Syria odłączyła się od ZRA. Prezydentem został wybrany Nazim al-Kudsi. Będąc przeciwnikiem socjalizmu, zwrócił część ziemi i fabryk poprzednim właścicielom. Kudsi został obalony 28 marca 1962 przez Karima am-Nahlawiego, który go aresztował. Nahlawi nie porządził długo, ponieważ kolejny zamach stanu, dokonany przez Abd al-Karima Zahr ad-Dina, przywrócił do władzy Kudsiego.8 marca 1963 partia Baas, a ściślej jej zbrojne skrzydło Rada Dowództwa Rewolucji (RDD), dokonała zamachu stanu i przejęła władzę. Na czele państwa stanął Luaj al-Atassi. W lipcu tego samego roku Atassiego zastąpił Amin Hafez. W 1964 ogłoszono tymczasową konstytucję, na mocy której jedyną legalną partią w Syrii stała się partia Baas. Hafez ogłosił kolejny program socjalistyczny, w wyniku którego znacjonalizowano prywatne przedsiębiorstwa, a także prywatne szkoły i uniwersytety oraz kościoły. 23 lutego 1966 dwaj członkowie RDD, Hafiz al-Assad i Salah Dżadid, dokonali puczu, zmuszając Hafiza do rezygnacji. Prezydentem został Nur ad-Din al-Atassi, który ogłosił kolejną tymczasową konstytucję. Została ona zastąpiona następną w 1969.W 1967 wybuchła wojna sześciodniowa, w której Syria brała udział. Wojska syryjskie poniosły klęskę, a Syria straciła kontrolę nad wzgórzami Golan.W 1970 Assad przejął władzę. W 1971 został wybrany prezydentem. W 1973 uchwalono stałą już konstytucję. W październiku tego samego roku wybuchła wojna Jom Kippur. Syria częściowo odzyskała wtedy wzgórza Golan. W 1976 Syria wysłała swoje wojska do Libanu, które później otrzymały mandat Ligi Arabskiej.Jak każda władza autorytarna, także Assad miał swoich krytyków, ale szybko się z nimi rozprawiano. Poważne wyzwanie rzuciło władzy Bractwo Muzułmańskie, odrzucające laickie podstawy rządów partii Baas i sprzeciwiające się rządom alawitów, których uważało za odszczepieńców. Na przełomie lat 70. i 80. Bractwo prowadziło zbrojną walkę z władzami Syrii. W lutym 1982 wywołało bunt i ogłosiło Hamę wolnym miastem. Władze odpowiedziały wysłaniem wojska, którym dowodził Rifaat al-Assad, brat prezydenta. W wyniku tej interwencji miasto zostało zniszczone, a co najmniej kilkanaście tysięcy osób poniosło śmierć.W 1984 Assad przeszedł zawał i był hospitalizowany. Wykorzystał to jego brat, który chciał przejąć władzę. Mimo złego stanu zdrowia Assad utrzymał władzę, a Rifaat został wygnany.Hafiz al-Assad zmarł w 2000. Władzę po nim objął jego młodszy syn, Baszar al-Assad. W styczniu 2011 rozpoczęły się protesty przeciw jego rządom, które przerodziły się w wojnę domową.