Question

Napisz wszystko na temat literatury rumunii

Answer 1

Literatura rumuńska:

Najstarsze teksty pisane w języku rumuńskim pochodzą z XVI wieku. Z czasów wcześniejszych znane są zapisy pojedynczych słów, nazw osobowych i miejscowych, wplatane do tekstów pisanych w innych językach. Literatura rumuńska początkowo pozostawała pod wpływem kultury bizantyjskiej. Najstarsze jej zabytki pisane są w języku cerkiewnosłowiańskim. Pierwsze teksty w języku rumuńskim (nazywanym wówczas językiem wołoskim lub mołdawskim) pojawiły się w okresie reformacji (m.in. przekłady ksiąg religijnych). Najstarszy zachowany tekst w języku rumuńskim pochodzi z 1521 roku i jest nim list Neacşu- bojara z Długopola (rum. Dlăgopole, dziś Câmpulung) adresowany do braszowskiego starosty. Jest to zwarty tekst rumuński, pisany cyrylicą i zawierający pewne elementy (formuły wstępu i zakończenia) w języku cerkiewnosłowiańskim, który pełnił w księstwach rumuńskich funkcję języka literackiego i liturgicznego.

W XVII - XVIII wieku w Mołdawii rozwijało się piśmiennictwo religijne i historiografia. Europejską sławę zyskał Dymitr Kantemir, hospodar Mołdawii, naukowiec, humanista i pisarz, autor wielu dzieł z zakresu filozofii, historii, geografii, etnografii, muzykologii, filologii i literatury pięknej. W tym czasie, przede wszystkim na bazie literatury mołdawskiej, zaczął się kształtować rumuński język literacki. Wśród kronikarzy w Księstwie Wołoskim wyróżniał się w tym okresie m.in. R. Popescu.

Na przełomie XVIII i XIX wieku w Siedmiogrodzie, znajdującym się podówczas w granicach Imperium Habsburgów, działali pisarze, reprezentujący tzw. szkołę siedmiogrodzką. Pisarze ci próbowali w naukowy sposób udowadniać tezę o rzymskim pochodzeniu Rumunów i ich języka, a także o kontynuacji osiedlenia romańskiego w Siedmiogrodzie od czasów starożytnych do im współczesnych. W pracach przedstawicieli szkoły pojawiły się również postulaty politycznej, ekonomicznej i kulturowej emancypacji Rumunów. Wiek XIX przyniósł wielkie ożywienie kultury. W literaturze rumuńskiej znalazły odbicie wyzwoleńcze i społeczne dążenia narodu, powstawały towarzystwa kulturalne, czasopisma oraz zawodowy teatr rumuński. W pierwszej połowie 1840 roku ukazywało się założone przez Mihaila Kogălniceanu pierwsze rumuńskie pismo literacko-społeczne, Dacia literară. Na łamach pisma pojawiały się postulaty rozwoju oryginalnej rodzimej literatury, inspirowanej folklorem, rumuńską historią i aktualnymi problemami społecznymi. Równolegle podkreślano potrzebę rozwijania języka narodowego. Autorzy pisma stawiali sobie cel wspieranie rodzimej, ambitnej literatury, czemu służyć miała rzeczowa krytyka nowych publikacji książkowych, sformułowana w haśle Będziemy krytykować książki, a nie ich autorów. Były to jednocześnie pierwsze kroki rozwoju rumuńskiej krytyki literackiej.

W drugiej połowie XIX wieku tworzyli m.in. Alexandru Odobescu, Bogdan Petriceicu Hasdeu (także filolog i historyk), Ion Creangă oraz najwybitniejszy poeta rumuński Mihai Eminescu, jeden z głównych przedstawicieli europejskiej liryki romantycznej. W 1863 powstało stowarzyszenie literatury Junimea, a od roku 1867 ukazywał się jego organ "Convorbiri Literare".

Na przełomie XIX i XX wieku literaturę realistyczną o akcentach ostrej krytyki społecznej reprezentowali dramatopisarz Ion Luca Caragiale oraz prozaicy: Ioan Slavici, Duiliu Zamfirescu, Barbu Ştefănescu Delavrancea, Alexandru Vlahuţă (także poeta). W poezji wyróżniali się: George Coşbuc, Octavian Goga , Carmen Silva oraz symboliści: Ion Minulescu i George Bacovia.

Okres po zakończeniu I wojny światowej był dla literatury rumuńskiej szczególnie owocny. Intensywnie rozwijała się wówczas powieść, początkowo inspirowana w znacznej mierze przez wydarzenia wojenne oraz związane z nią przemiany społeczne. Ukazały się w tym czasie powieści Liviu Rebreanu (1885-1944) Răscoala oraz Las wisielców oraz Camil Petrescu Ostatnia noc miłości, pierwsza noc wojny. Do wyróżniających się osobowości literackich tego czasu zaliczany jest również prozaik i historyk George Călinescu (1899-1965). Debiutowali podówczas także poeci Tudor Arghezi (1880-1967), Lucian Blaga (1895-1961) oraz Ion Barbu (1985-1961), swą karierę rozpoczynał także pisarz i religioznawca Mircea Eliade (1907-1986).

W powojennej literaturze rumuńskiej dominuje poezja, m.in. twórcy: Maria Banuş, Nina Cassian, Nicolae Labiş, Nichita Stănescu, Marin Sorescu, Ana Blandiana, Ştefan Augustin Doinaş, Mircea Dinescu. Prozę reprezentują: Lucia Demetrius, Zaharia Stancu, Mihail Sadoveanu. W krytyce literackiej na czoło wysuwają się: Nicolae Manolescu, Mircea Zaciu, Eugen Simion. Spośród rumuńskich emigrantów światową sławę zdobyli tworzący we Francji: Tristan Tzara, Eugen Ionescu, Emil Cioran.

 

liczę na naj;D