Question

Napisz, referat o oświeceniu w Polsce.

- na 1,5 strony

- Proszę nie kopiować wszystkiego z wikipedii lub podobnych stron!

- daje ocziwiście naj.

Answer 1

W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru katolickiego w tym ruchu. Pierwsze pokolenie ludzi oświecenia stanowili głównie duchowni, zaś w całokształcie epoki księża stanowili aż 40% spośród czołowych postaci oświecenia w Polsce. Zjawisko to bywa nazywane oświeceniem katolickim.

Idee oświeceniowe przyświecały wielu wybitnym osiemnastowiecznym prominentom i luminarzom ówczesnej kultury. Dzięki nim nastąpił gwałtowny rozwój szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i kulturalnego. Dzięki działalności m.in. Stanisława Kostki Potockiego i Ignacego Potockiego Polska jako pierwszy kraj w Europie otrzymała nowoczesną konstytucję. Zaistniały wtedy również próby budowania państwa na zasadach oświeceniowych, które zostały jednak przerwane przez rozbiory.

Answer 2

Oswiecenie było bodaj pierwszą w nowożytnych dziejach formą kulturowa całkowice "świadomą" swego istnienia. Ówcześni ludzie mowili często o swych czasach jako o "wieku rozumu" (Anglia), 'wieku filozofów" (we Francji) czy "wieku oświeconym". Ten ostatni termin powstał w Niemczech i szybko ropowszechnił się w calej Europie, nadając z czasem nazwę całemu całemu okresowi literackiemu. Oświecenie miało bowiem zasięg ogólnoeuropejski, mimo oczywistych odrębności narodowych. Przyniosło Europie i światu wiele przełomomowych wydarzeń. We Francji zaowocowało Wielką Rewolucją i Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Niedawne kolonie angielskie w Ameryce Połnocnej wywalczyły wolnosć, tworząc Stany Zjednoczone, a w Polsce myśl oświecenia zainspirowała wielki ruch reform, zwieńczony Konstytucją 3 Maja.

 

Oświecenie było okresem wielkich filozofów, encyklopedystów i uczonych dokonujacych przełomowych odkryć i ustaleń w dziedzinie fizyki, biologii, medycyny czy ekonomii; było okresem tworzenia powszechnych systemów oświatowych i elitarnych towarzyst naukowych.

Oswiecenie nie było jednorodne pod wzgledem filozoficznym czy swiatopoglądowym. W polskich warunkach mogło to wynikac z faktu, że jego współtwórcami byli zarówno arystokraci, jak tez szlachta i emancypujacy się mieszczanie.

 

Główne idee i wartości Oswiecenia.

 

Mozna wyodrębnić zasadnicze idee i postawy znamienne dla oświecenia. Najważniejszą jest krytycyzm, odnoszący się głównie do tradycyjnych instytuji politycznych i społecznych, do Kościoła i form zycia religijnego, do ustaleń nauki. Krytycyzm znalazł wsparcie w racjonaliźmie, za ktorego twórcę uchodzi Kartezjusz. Przywiązywał on szczegolną wagę do roli rozumu w poznawaniu prawdy.

 

W literaturze polskiego oswiecenia rozwinęły się trzy prady literackie: klasycyzm, sentymentalizm i rokoko. Główne przesłanki myslowe epoki znalazły najgłębsze odzwierciedlenie w nurtach klasycznym i sentymentalnym. Oswieceniowy klasycyzm, nawiązując do tradycji, kładł nacisk na zagadnienia społeczne, sentymentalizm - na indywidualną sytuację człowieka. Klasycyzm wyznaczał poezji cele utylitarne, stawiał przed nia zadania dydaktyczno-moralizatorskie, wyrastające z przekonania o ogromnej roli słowa jako narzędzia oddziaływania na społeczeństwo.Wazną i charakterystyczną cechą dla sytuaji polskiej cechą klasycyzmu było traktowanie jego założeń jako programu działalności literackiejzaangażowanej w spoleczno-kulturowe przemiany kraju.

Sentymentalizm nakładał na literaturę obowiązek ukazywanie wewnętrznego życia człowieka oraz kształtowania autentycznych, odrzucających pozory więzi międzyludzkich, co równiez prowadzilo do moralizatorstwa. Najmniejszy udział w tworzeniu dorobku piśmienniczego epoki miało rokoko, charakterystyczne dla twórczości wytwornej i subtelnej, nijako rozrywkowej. Styl ten był znamienny dla komedii, wolnych od dydaktyzmu, opre i drobnych wierszy.

Odwółując się do tradycji antycznej, klasycyzm preferował znane od dawna gatunki literackie, takie jak bajka, oda, poemat heroikomiczny czy komedi. Nowy w kulturze sentymentalizm często gustował w tradycyjnej sielance.

Klasycyzm , odwołując się do literatury starozytnej, dażył do jasnosci, harmonii i eleganckiej prostoty środków wyrazu. Nurt sentymentalny ze względu na swą tematykę i podstawowe założenia ideowe również dążyl do prostoty.

 

Geneza polskiego oświecenia.

Genezę oświecenia wiąże sie z kryzysem społecznym i intelektuaklnym feudalizmu. W polsce kryzys dotyczył sarmatyzmu oraz jego politycznych i kulturalnych skutków. Nalezy do nich zaliczyć zarówno szlachecki republikanizm i parlamentaryzm.

Na Zachodzie walczono o wolność, w Polsce- o ograniczenie nadużyć wolności.

Granice chronologiczne.

Mozna wyodrębić 3 faze polskiego oświecenia:

a) wczesną- od lat czterdziestych XVIII w, do 1764r. (elekcja Stanisława Augusta)

b) dojrzałą(zwaną tez czasami stanisławowskimi) - lata 1764-1795 (trzeci rozbiór Polski)

c) schyłkową (zwaną późnym oswieceniem lub oświeceniem postanisławowski) - lata 1795-1822 (poczatek romantyzmu).

 

 

Myslę, że tyle wystarczy.