Data Miejsce Wystawiający Postanowienia 1180 Łęczyca Kazimierz II Sprawiedliwy Dla Kościoła: zniesienie ius spolii (prawa księcia do ruchomości po zmarłym biskupie), ograniczenie nadużyć w korzystaniu z podwód (usług transportowych) i stacji w dobrach kościelnych 29 lipca 1210 Borzykowa Leszek Biały, Konrad I mazowiecki, Władysław Odonic Przywilej borzykowski - dla Kościoła: zgoda na wolny wybór biskupa i swobodne obsadzanie urzędów kościelnych; niezależne sądownictwo osób duchownych; ostateczne zniesienie ius spolli; oficjalne wprowadzenie celibatu 1215 Wolbórz Leszek Biały, Konrad I mazowiecki, Władysław Odonic, Kazimierz I opolski Rozszerzenie gwarancji immunitetowych posiadłości kościelnych na ziemie Kazimierza opolskiego; potwierdzenie przywileju borzykowskiego 5 maja 1228 Cienia Władysław III Laskonogi Przywilej z Cieni dla Małopolski: potwierdzenie rozbicia feudalnego; pierwszy znany przywilej ziemski dla rycerstwa polskiego - zachowanie praw słusznych i godnych podług rady biskupów i baronów... wykluczając uciski i nienależne podatki 1290 Wrocław Henryk IV Probus Biskupowi wrocławskiemu: prawo pełnego immunitetu dla dóbr nysko-otmuchowskich. 1 września 1291 Lutomyśl Wacław II Dla Małopolski: urzędy dla miejscowych; żołd dla rycerzy; nienakładanie nowych podatków 1355 Buda Ludwik Węgierski Przywilej budziński – za uznanie za dziedzica tronu: zniesienie stacji; wynagrodzenie za wyprawy zagraniczne 17 września 1374 (1381 dla duchownych) Koszyce Ludwik Węgierski Przywilej koszycki – wzrost pozycji szlachty; decydujący głos szlachty; ustalał minimalny podatek 2 grosze z łana; król zobowiązał się wykupić szlachtę z niewoli; ustalono, że urząd nie będzie obsadzany obcokrajowcami 1387 Wilno Władysław II Jagiełło Dla katolickich bojarów Litwy: gwarancja dziedzicznego posiadania ziemi; zwolnienie z osobistych świadczeń na rzecz władcy 1388 Piotrków Władysław II Jagiełło Potwierdzenie poprzednich; 3 grzywny za kopię w wyprawie zagranicznej 23 lipca 1422 Czerwińsk Władysław II Jagiełło Przywilej czerwiński – za udział w wojnie z Krzyżakami: nietykalność majątkowa bez wyroku sądowego; król nie może bić monety bez zgody rady królewskiej; sądy sądzą wg prawa pisanego; nikt nie będzie równocześnie starostą i urzędnikiem ziemskim (oddzielenie władzy wykonawczej od sądowniczej) 28 października 1423 Warta Władysław II Jagiełło Statut warcki (warecki) – za tron dla potomków: szlachta mogła usuwać "krnąbrnych i nieużytecznych" sołtysów; ograniczenie wychodźstwa chłopów z ziemi; taksy wojewodzińskie – ceny produktów rzemieślniczych ustalane przez wojewodę 4 marca 1430 i 9 stycznia 1433 (25 kwietnia 1425) Jedlnia i Kraków (Brześć Kujawski) Władysław II Jagiełło Przywilej jedlneńsko-krakowski – miał na celu przedłużenie panowania dynastii Jagiellonów w Polsce: nietykalność osobista bez wyroku (neminem captivabimus nisi iure victum); prawa polskie na ziemie ruskie; tylko szlachcic mógł zostać dostojnikiem kościelnym; (pierwotnie król odrzuca przywilej brzeski) 1447 Wilno Kazimierz IV Jagiellończyk Zagwarantowanie niezależności i równouprawnienia Polski i Litwy; zrównanie szlachty litewskiej w prawach ze szlachtą polską 1454 Cerekwica Kazimierz IV Jagiellończyk Przywilej cerekwicki. Za udział szlachty w wojnie trzynastoletniej dla Wielkopolski: niezwoływanie pospolitego ruszenia, nie nakładanie nowych podatków i nowych praw bez zgody sejmików; zaostrzenie kar za ucieczkę ze wsi; usankcjonowanie pragmatyki stanowych sądów ziemskich; anulowany 1454 Nieszawa Kazimierz IV Jagiellończyk Łącznie z poprzednim to przywileje cerekwicko-nieszawskie – za udział szlachty w wojnie trzynastoletniej, dla Wielkopolski (12 listopada) i Małopolski (11-12 listopada): niezwoływanie pospolitego ruszenia, nienakładanie nowych podatków i nowych praw bez zgody sejmików; zaostrzenie kar za ucieczkę ze wsi 1456 Korczyn Kazimierz IV Jagiellończyk Możni danej ziemi mają głos w sprawie losów tej ziemi. 27 lutego 1493 Piotrków Jan I Olbracht Zaostrzenie kar wobec przestępców; zakaz ingerencji kościelnej w sądy świeckie; dwuizbowy sejm; chłop mógł opuścić wieś dopiero po uregulowaniu wszystkich powinności względem pana; potwierdzenie wcześniejszych przywilejów 26 maja 1496 Piotrków Jan I Olbracht Przywilej piotrkowski z 1496 – za udział szlachty w wyprawie na Mołdawię: brak ceł na towary dla siebie lub w swoich dobrach wytworzone; tylko jeden chłop mógł opuścić wieś w ciągu roku; zakaz kupowania ziemi przez mieszczan; taksy wojewodzińskie na towary miejskie 25 października 1501 Mielnik Aleksander Jagiellończyk Przywilej mielnicki – cała władza w ręce senatorów, król jedynie przewodniczącym senatu; niewykonanie poleceń senatu przez króla zwalniało z wierności mu 1504 Piotrków Aleksander Jagiellończyk Kontrola senatu i sejmu nad nadawaniem dóbr koronnych; określenie organizacji i kompetencji najwyższych urzędów koronnych i dworskich, tzw. ministeriów (marszałków, podskarbich i kanclerzy); zakaz łączenia w jednym ręku dwóch (lub więcej) urzędów 1505 Radom Aleksander Jagiellończyk Konstytucja nihil novi (nic nowego) – nowe prawa tylko za zgodą senatu i izby poselskiej; anulowanie przywileju z 1501; gwarancja wolnego wyboru urzędników sądowych; niepociąganie spraw świeckich pod trybunały duchowne; zakaz stanowienia ceł prywatnych 1518 Toruń Zygmunt I Stary Król zrzekł się sądzenia sporów między panami świeckimi i duchownymi a ich poddanymi 1520 Bydgoszcz Zygmunt I Stary Wobec wojny z zakonem: pańszczyzna min. jeden dzień w tygodniu; swoboda żeglugi na Wiśle; ograniczenie praw sądów miejskich gdy sprawcą był szlachcic 1538 Zygmunt I Stary Zakaz usuwania szlachty z urzędów przez króla
Data Miejsce Wystawiający Postanowienia
1180 Łęczyca Kazimierz II Sprawiedliwy Dla Kościoła: zniesienie ius spolii (prawa księcia do ruchomości po zmarłym biskupie), ograniczenie nadużyć w korzystaniu z podwód (usług transportowych) i stacji w dobrach kościelnych
29 lipca 1210 Borzykowa Leszek Biały, Konrad I mazowiecki, Władysław Odonic Przywilej borzykowski - dla Kościoła: zgoda na wolny wybór biskupa i swobodne obsadzanie urzędów kościelnych; niezależne sądownictwo osób duchownych; ostateczne zniesienie ius spolli; oficjalne wprowadzenie celibatu
1215 Wolbórz Leszek Biały, Konrad I mazowiecki, Władysław Odonic, Kazimierz I opolski Rozszerzenie gwarancji immunitetowych posiadłości kościelnych na ziemie Kazimierza opolskiego; potwierdzenie przywileju borzykowskiego
5 maja 1228 Cienia Władysław III Laskonogi Przywilej z Cieni dla Małopolski: potwierdzenie rozbicia feudalnego; pierwszy znany przywilej ziemski dla rycerstwa polskiego - zachowanie praw słusznych i godnych podług rady biskupów i baronów... wykluczając uciski i nienależne podatki
1290 Wrocław Henryk IV Probus Biskupowi wrocławskiemu: prawo pełnego immunitetu dla dóbr nysko-otmuchowskich.
1 września 1291 Lutomyśl Wacław II Dla Małopolski: urzędy dla miejscowych; żołd dla rycerzy; nienakładanie nowych podatków
1355 Buda Ludwik Węgierski Przywilej budziński – za uznanie za dziedzica tronu: zniesienie stacji; wynagrodzenie za wyprawy zagraniczne
17 września 1374
(1381 dla duchownych) Koszyce Ludwik Węgierski Przywilej koszycki – wzrost pozycji szlachty; decydujący głos szlachty; ustalał minimalny podatek 2 grosze z łana; król zobowiązał się wykupić szlachtę z niewoli; ustalono, że urząd nie będzie obsadzany obcokrajowcami
1387 Wilno Władysław II Jagiełło Dla katolickich bojarów Litwy: gwarancja dziedzicznego posiadania ziemi; zwolnienie z osobistych świadczeń na rzecz władcy
1388 Piotrków Władysław II Jagiełło Potwierdzenie poprzednich; 3 grzywny za kopię w wyprawie zagranicznej
23 lipca 1422 Czerwińsk Władysław II Jagiełło Przywilej czerwiński – za udział w wojnie z Krzyżakami: nietykalność majątkowa bez wyroku sądowego; król nie może bić monety bez zgody rady królewskiej; sądy sądzą wg prawa pisanego; nikt nie będzie równocześnie starostą i urzędnikiem ziemskim (oddzielenie władzy wykonawczej od sądowniczej)
28 października 1423 Warta Władysław II Jagiełło Statut warcki (warecki) – za tron dla potomków: szlachta mogła usuwać "krnąbrnych i nieużytecznych" sołtysów; ograniczenie wychodźstwa chłopów z ziemi; taksy wojewodzińskie – ceny produktów rzemieślniczych ustalane przez wojewodę
4 marca 1430 i 9 stycznia 1433
(25 kwietnia 1425) Jedlnia i Kraków
(Brześć Kujawski) Władysław II Jagiełło Przywilej jedlneńsko-krakowski – miał na celu przedłużenie panowania dynastii Jagiellonów w Polsce: nietykalność osobista bez wyroku (neminem captivabimus nisi iure victum); prawa polskie na ziemie ruskie; tylko szlachcic mógł zostać dostojnikiem kościelnym; (pierwotnie król odrzuca przywilej brzeski)
1447 Wilno Kazimierz IV Jagiellończyk Zagwarantowanie niezależności i równouprawnienia Polski i Litwy; zrównanie szlachty litewskiej w prawach ze szlachtą polską
1454 Cerekwica Kazimierz IV Jagiellończyk Przywilej cerekwicki. Za udział szlachty w wojnie trzynastoletniej dla Wielkopolski: niezwoływanie pospolitego ruszenia, nie nakładanie nowych podatków i nowych praw bez zgody sejmików; zaostrzenie kar za ucieczkę ze wsi; usankcjonowanie pragmatyki stanowych sądów ziemskich; anulowany
1454 Nieszawa Kazimierz IV Jagiellończyk Łącznie z poprzednim to przywileje cerekwicko-nieszawskie – za udział szlachty w wojnie trzynastoletniej, dla Wielkopolski (12 listopada) i Małopolski (11-12 listopada): niezwoływanie pospolitego ruszenia, nienakładanie nowych podatków i nowych praw bez zgody sejmików; zaostrzenie kar za ucieczkę ze wsi
1456 Korczyn Kazimierz IV Jagiellończyk Możni danej ziemi mają głos w sprawie losów tej ziemi.
27 lutego 1493 Piotrków Jan I Olbracht Zaostrzenie kar wobec przestępców; zakaz ingerencji kościelnej w sądy świeckie; dwuizbowy sejm; chłop mógł opuścić wieś dopiero po uregulowaniu wszystkich powinności względem pana; potwierdzenie wcześniejszych przywilejów
26 maja 1496 Piotrków Jan I Olbracht Przywilej piotrkowski z 1496 – za udział szlachty w wyprawie na Mołdawię: brak ceł na towary dla siebie lub w swoich dobrach wytworzone; tylko jeden chłop mógł opuścić wieś w ciągu roku; zakaz kupowania ziemi przez mieszczan; taksy wojewodzińskie na towary miejskie
25 października 1501 Mielnik Aleksander Jagiellończyk Przywilej mielnicki – cała władza w ręce senatorów, król jedynie przewodniczącym senatu; niewykonanie poleceń senatu przez króla zwalniało z wierności mu
1504 Piotrków Aleksander Jagiellończyk Kontrola senatu i sejmu nad nadawaniem dóbr koronnych; określenie organizacji i kompetencji najwyższych urzędów koronnych i dworskich, tzw. ministeriów (marszałków, podskarbich i kanclerzy); zakaz łączenia w jednym ręku dwóch (lub więcej) urzędów
1505 Radom Aleksander Jagiellończyk Konstytucja nihil novi (nic nowego) – nowe prawa tylko za zgodą senatu i izby poselskiej; anulowanie przywileju z 1501; gwarancja wolnego wyboru urzędników sądowych; niepociąganie spraw świeckich pod trybunały duchowne; zakaz stanowienia ceł prywatnych
1518 Toruń Zygmunt I Stary Król zrzekł się sądzenia sporów między panami świeckimi i duchownymi a ich poddanymi
1520 Bydgoszcz Zygmunt I Stary Wobec wojny z zakonem: pańszczyzna min. jeden dzień w tygodniu; swoboda żeglugi na Wiśle; ograniczenie praw sądów miejskich gdy sprawcą był szlachcic
1538 Zygmunt I Stary Zakaz usuwania szlachty z urzędów przez króla