Question

Napisz opis pod Arsenałem ?

Answer 1

Akcja pod Arsenałem (26 marca 1943) – jedna z najważniejszych akcji zbrojnych Grup Szturmowych Szarych Szeregów (pod kryptonimem "Meksyk II"), w trakcie której uwolniono harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" oraz 25 innych więźniów politycznych, przewożonych z siedziby gestapo przy Alei Szucha na Pawiak. Miała ona miejsce pod warszawskim Arsenałem (skrzyżowanie ulic Bielańskiej i Długiej). Akcją dowodzili: całością Stanisław Broniewski "Orsza", a bezpośrednio Tadeusz Zawadzki "Zośka". W akcji został ciężko ranny Aleksy Dawidowski "Alek". Operacja opisana została dokładnie w książkach Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego oraz Akcja pod Arsenałem Stanisława Broniewskiego. W nocy z 18 na 19 marca 1943 gestapo aresztowało komendanta Hufca Praga, Henryka Ostrowskiego ps. "Heniek". W jego mieszkaniu znaleziono liczne materiały świadczące o jego działalności oraz prawdopodobnie notatki Jana Bytnara "Rudego". "Heniek" został poddany torturom. Z tego co obecnie wiadomo, nie zdradził niczego Niemcom, a wszystkie informacje jakie mieli, uzyskali z jego notatek. "Rudemu", aby wydobyć od niego zeznania, Niemcy mówili, że "Heniek" załamał się. Aleksander Kamiński, autor Kamieni na szaniec, nie miał dostępu do tych informacji i dlatego opisał w nich "Heńka" jako zdrajcę. W wyniku śmiałego ataku uwolniono 25 więźniów, w tym "Rudego" i "Heńka", oraz 6 kobiet. Dwóch akowców zostało ciężko rannych (jak się okazało - śmiertelnie), a jeden schwytany i później rozstrzelany. Naziści stracili 4 zabitych (załoga spalonej więźniarki gestapo i policjant niemiecki z ulicy) i 9 rannych. "Rudego" przeniesiono do oczekującego samochodu, który odjechał z miejsca akcji. "Orsza" Stanisław Broniewski, dowódca akcji, od maja 1943 Naczelnik "Szarych Szeregów"
Grupa "Atak"
"Zośka" Tadeusz Zawadzki, dowódca grupy,
"Anoda" Jan Rodowicz, d-ca sekcji,
"Bolec" Tadeusz Chojko,
"Heniek" Henryk Kupis,
"Stasiek" Stanisław Pomykalski,
"Maciek" Sławomir Bittner, d-ca sekcji,
"Kołczan" Eugeniusz Koecher,
"Sem" Wiesław Krajewski,
"Słoń" Jerzy Gawin, d-ca sekcji,
"Buzdygan" Tadeusz Krzyżewicz, 2 IV 1943 zmarł z ran odniesionych w akcji pod Arsenałem
"Cielak" Tadeusz Szajnoch,
"Alek" Aleksy Dawidowski, d-ca sekcji, 30 III 1943 zmarł z powodu ran odniesionych w akcji,
"Hubert" Hubert Lenk, ujęty w czasie akcji, rozstrzelany 7 V 1943 w ruinach getta,
"Mirski" Jerzy Zapadko

Grupa "Ubezpieczenie"
"Giewont" Władysław Cieplak, d-ca grupy,
"Kuba" Konrad Okolski, d-ca sekcji,
"Kadłubek" Witold Bartnicki,
"Jur" Andrzej Wolski,
"Katoda" Józef Saski, d-ca sekcji,
"Kopeć" Stanisław Jastrzębski,
"Rawicz" Żelisław Olech,
"Tytus" Tytus Trzciński, d-ca sekcji,
"Felek" Feliks Pendelski,
"Ziutek" Józef Pleszczyński,
"Pająk" Jerzy Tabor,
"Kapsiut" Kazimierz Łodziński,
"Jeremi" Jerzy Zborowski, kierowca wozu,
"Jurek TK" Jerzy Pepłowski, ubezpieczenie wozu.

Tylko jedenastu uczestników akcji dożyło końca II wojny światowej. Dowódca grupy, Tadeusz Zawadzki, zginął 20 sierpnia 1943 w czasie rozbicia strażnicy granicznej w miejscowości Sieczychy. Odbity "Rudy" zmarł 30 marca 1943 (tego samego dnia co Aleksy Dawidowski) na skutek obrażeń zadanych przez gestapowców w czasie przesłuchania. Obaj oprawcy "Rudego" zostali później zabici przez Szare Szeregi. W odwecie za "Akcję pod Arsenałem", 27 marca 1943 r. na dziedzińcu Pawiaka rozstrzelano 140 więźniów - Polaków i Żydów.