Question

Napisz, na czym polega różnica między operacjami pokoju a operacjami wygłaszania pokoju?

Z góry bardzo dziękuję i chciałabym aby to było dość obszerne:D

Answer 1

Główne organizacje na rzecz utrzymania pokoju

Do omawianych w niniejszym referacie organów Organizacji Narodów Zjednoczo-nych zaliczymy Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa. Oczywiście poza wymienio-nymi organami, Organizacja Narodów Zjednoczonych powołała wiele organów pomocni-czych, instytucji, agend, komisji regionalnych i funkcjonalnych.
Zgromadzenie Ogólne jest organem plenarnym i składa się z wszystkich członków or-ganizacji, reprezentowanych przez swoich delegatów (do pięciu), którym towarzyszą zastęp-cy, doradcy i eksperci. Na czele delegacji stoją zazwyczaj ministrowie lub wiceministrowie spraw zagranicznych. Ponadto wykształciła się praktyka, że w każdej sesji Zgromadzenia Ogólnego bierze udział przez kilka dni kilkunastu, lub nawet kilkudziesięciu szefów państw
i rządów lub ich zastępców, którzy wygłaszają przemówienia na posiedzeniu plenarnym .
Zgromadzenie Ogólne może zajmować się wszystkimi sprawami wchodzącymi w za-kres kompetencji ONZ. Jednak w przypadku problemów dotyczących utrzymania pokoju
i bezpieczeństwa na świecie, w związku, z którymi jest wymagane podjęcie akcji, Zgroma-dzenie zobowiązane jest przekazać je Radzie Bezpieczeństwa.
Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania służące rozwojowi współpracy międzynaro-dowej w dziedzinach politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturalnych, oświaty, ochrony zdrowia, a także badania służące przestrzeganiu praw człowieka i podstawowych wolności oraz rozwojowi prawa międzynarodowego i jego kodyfikacji. Zgromadzenie Ogólne sprawuje nadzór nad systemem powiernictwa ONZ oraz obszarami niesamodzielnymi.
Ponadto decyduje o przyjęciu nowych członków, zawieszeniu w prawach członka, wykluczeniu z ONZ. Wybiera członków Rady Gospodarczo-Społecznej, niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, członków Rady Powierniczej oraz na zlecenie Rady Bezpieczeństwa – Sekretarza Generalnego , a wspólnie z Radą Bezpieczeństwa - sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
Zgromadzenie Ogólne uchwala zalecenia dla innych organów ONZ, budżet ONZ, opracowuje sprawozdania finansowe i budżetowe, ustala składki członkowskie dla poszcze-gólnych państw. Sprawuje również nadzór nad pracą Sekretariatu.
Uchwały Zgromadzenia maja charakter zaleceń. Wyjątek stanowią tutaj uchwały do-tyczące wewnętrznego funkcjonowania ONZ, które maja charakter prawnie wiążący.
Zgromadzenie może uchwalać zalecenia pod adresem członków oraz organów ONZ, nie może jednak uchwalać zaleceń dla Rady Bezpieczeństwa w sprawach, które należą do jej wyłącznej kompetencji, jeśli nie wyrazi ona na to zgody.
Zalecenia Zgromadzenia Ogólnego mogą mieć jednak poważne znaczenie moralno-polityczne i stanowić istotny środek nacisku na państwa członkowskie. Zależy to w dużym stopniu od liczby i charakteru państw wypowiadających się za przyjęciem zaleceń tego orga-nu przy równoczesnym zdecydowaniu na ich wykonanie.
W określonych przypadkach członkowie ONZ mogą uznać uchwałę za prawnie obo-wiązująca. Dlatego też uchwały Zgromadzenia mogą stanowić podstawę do kształtowania się norm zwyczajowego prawa międzynarodowego.
Zgromadzenie Ogólne dzieli się na siedem Komisji:
 Komisję Polityczną i Bezpieczeństwa, zajmującą się problematyką polityczną
i bezpieczeństwa, włączając w to regulowanie zbrojeń;
 Specjalną Komisję Polityczną przejmującą część problemów Komisji I;
 Komisję Ekonomiczną i Finansową, zajmującą się problematyką gospodarczą;
 Komisję ds. Społecznych, Humanitarnych i Kulturalnych, zajmującą się problemami so-cjalnymi, humanitarnymi i kulturalnymi;
 Komisję Powierniczą, zajmującą się problematyką dekolonizacyjną, włączając w to spra-wy obszarów niesamodzielnych;
 Komisję Administracyjną i Budżetową, regulującą kwestie administracyjne;
 Komisję Prawną, mającą w swej gestii pozostałe sprawy prawne.
Każda Komisja podejmuje samodzielnie decyzje o kolejności rozpatrywania przeka-zanych jej spraw oraz o posiedzeniach, które powinna odbyć w celu ich rozpatrzenia, uwzględniając jednak datę zamknięcia sesji Zgromadzenia Ogólnego.
Do organów proceduralnych wchodzących w skład Zgromadzenia zaliczane są:
 Komitet Ogólny, w którego gestii pozostaje porządek dzienny sesji, przekazanie odpo-wiednich punktów do właściwych Komisji oraz koordynacja ich prac;
 Komitet Pełnomocnictw, składający się z dziewięciu członków wyznaczonych przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek przewodniczącego, który zajmuje się weryfikacją peł-nomocnictw delegatów na sesje.
 Komitet Doradczy ds. Administracyjnych i Budżetowych;
 Komitet Składek Członkowskich.
Niektóre z organów pomocniczych utworzonych przez Zgromadzenie odgrywają rolę względnie samodzielnych instytucji międzynarodowych lub programów. Określane są one często jako agencje specjalne ONZ. Zgromadzeniu Ogólnemu podlega też bezpośrednio sie-dem Specjalnych Komitetów zajmujących się prawami człowieka.
W ostatniej dekadzie wiele państw członkowskich uważa, że rola i autorytet Zgroma-dzenia Ogólnego NZ maleje. Obecnie Zgromadzenie zajmuje się zbyt wieloma, często po-krywającymi się i nieistotnymi problemami. W rezultacie czas i energia potrzebne do wypra-cowania konsensusu w sprawach ważnych są marnowane na bezużyteczne debaty. W tej sytu-acji konieczne stało się usprawnienie pracy Zgromadzenia i wprowadzenie większej przejrzy-stości ciał pełniących funkcje wspomagające wobec niego. Dobrym początkiem mógłby być wybór Prezydenta Zgromadzenia Ogólnego NZ, oraz przewodniczących komitetów na 3 mie-siące przed rozpoczęciem kolejnej sesji .

Rada Bezpieczeństwa jest centrum strategiczno-zarządzającym ONZ w pełni odpo-wiedzialnym za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Składa się ona
z pięciu członków stałych będących reprezentantami: Chin, Francji, Rosji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych oraz 10 członków niestałych wybieranych na dwa lata przez Zgroma-dzenie Ogólne. Niestałych przedstawicieli organu Zgromadzenie wybiera mając na uwadze wkład poszczególnych państw w realizacje celów Organizacji jak również sprawiedliwy po-dział geograficzny według następującego klucza:
 pięciu członków z Afryki i Azji,
 jeden członek z Europy Wschodniej,
 dwóch członków z Ameryki Łacińskiej,
 dwóch członków z Europy Zachodniej i pozostałych krajów.
Uchwały dotyczące spraw wewnętrznych ONZ, podobnie jak uchwały innych orga-nów, maja charakter wiążący, zaś uchwały podejmowane przez Radę w zakresie pokojowego rozwiązywania sporów mają charakter zaleceń. Zalecenia te mają jednak poważne znaczenie moralno-polityczne. Wyrażają one, bowiem nie tylko opinie większości członków Rady, ale
i zgodne stanowisko wielkich mocarstw - stałych członków Rady, co stanowi konieczny wa-runek przyjęcia danego zalecenia. Natomiast decyzje obowiązujące wszystkich członków ONZ, Rada może podejmować w przypadku stwierdzenia stanu zagrożenia lub naruszenia pokoju lub ataku agresji.
Rada Bezpieczeństwa ponosi odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeń-stwa zbiorowego, zagwarantowanego Kartą NZ oraz jest głównym organem bezpieczeństwa międzynarodowego. Z jednej strony, działa na rzecz zapobiegania wszelkiego rodzaju zagro-żeniom oraz naruszeniom pokoju, z drugiej - podejmuje akcje zmierzające do likwidacji jego naruszania. Posiada kompetencje do pokojowego rozwiązywania sporów w drodze rokowań, badań, pośrednictwa, arbitrażu, pojednania, postępowania prawnego czy odwołania się do organów lub układów regionalnych .
Rada Bezpieczeństwa ma prawo do potępienia aktów użycia siły lub wybuchu konflik-tu zbrojnego i wywołania reakcji w postaci:
 wezwania do przerwania działań zbrojnych i wycofania sił interweniujących;
 zastosowania środków zmniejszania napięcia między wojującymi stronami;
 apelu o rozpoczęcie lub kontynuowanie negocjacji;
 wystosowania wniosku do Sekretarza Generalnego o rozpoczęcie misji lub wyznaczenie specjalnego przedstawiciela, który aktywnie włączy się w proces poszukiwania odpo-wiednich rozwiązań konfliktu.
Dziś ludzkość styka się z odmiennym rodzajem zagrożeń dla pokoju i bezpieczeństwa niż 60 lat temu, gdy powoływano Organizację. W ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci o wie-le więcej ofiar pochłonęły wojny domowe, czystki etniczne i akty ludobójstwa niż konwen-cjonalne konflikty wojenne, zaś światowe podziemie gospodarcze rozprowadza technologie, które służą masowej zagładzie i terroryzmowi destabilizującemu cały system bezpieczeństwa międzynarodowego.
Opracowana pod koniec II wojny światowej struktura i mechanizm decyzyjny Rady Bezpieczeństwa są obecnie, w ocenie wielu państw, anachroniczne i nie odzwierciedlają aktu-alnego układu sił na arenie międzynarodowej. Od dłuższego czasu na forum ONZ prowadzo-na jest debata nad reformą Rady Bezpieczeństwa. Szybko okazało się, że konsensus wypra-cowany przez stałych członków podczas wojny, w okresie pokoju stał się niemożliwy do utrzymania, ze względu na różnice interesów i celów. Zimna wojna i związany z nią dwubie-gunowy podział świata zablokował system bezpieczeństwa zbiorowego wypracowany przez Kartę .
Postulaty zmian idą w dwóch podstawowych kierunkach - zwiększenia liczby stałych członków i rozszerzenia uprawnień Rady Bezpieczeństwa. Krajami, które najczęściej wymie-nia się jako potencjalnych kandydatów na stałych członków Rady są Niemcy, Japonia, Brazy-lia, Indie i Nigeria. Zwiększenie uprawnień Rady dotyczyłoby możliwości szybszego i sku-teczniejszego działania przez oddanie do jej dyspozycji stałego kontyngentu wojsk i zwięk-szenia środków finansowych na jej operacje.
Na początku lat 90-tych Zgromadzenie Ogólne NZ powołało Grupę Roboczą ds. re-formy Rady. W zakresie metod pracy Rada zmieniła niektóre procedury – oferuje członkom NZ aktualnie w niej niezasiadającym znacznie więcej możliwości uczestniczenia w jej pra-cach. Wzrosła liczba otwartych spotkań z udziałem przedstawicieli tych państw. Poprawiła się także procedura konsultacji z państwami udostępniającymi swoje siły dla operacji NZ. Dzięki temu Rada stała się bardziej przejrzystym organem. Należy jednak dodać, że są to tylko usprawnienia a nie reformy. Jak podkreśla Sekretarz Generalny NZ, żadna reforma Narodów Zjednoczonych nie będzie pełna bez reformy Rady Bezpieczeństwa .
W latach 90-tych, wraz z upadkiem żelaznej kurtyny, wzrosła liczba konfliktów lokal-nych o charakterze wewnątrzpaństwowym. NZ coraz częściej podejmowały operacje pokojo-we. Zapotrzebowanie na nie doprowadziło do poszerzenia ich celów i zadań. W latach 90-tych w ramach operacji pokojowych, oprócz działań mających na celu przywrócenie pokoju
i bezpieczeństwa, udzielano pomocy humanitarnej i kontrolowano przestrzeganie praw czło-wieka, sprawowano kontrolę nad przebiegiem wyborów, ewakuowano ludność z regionów zagrożonych skutkami konfliktów zbrojnych, prowadzono szkolenie miejscowych oddziałów wojska i policji, udzielano pomocy w przywracaniu administracji cywilnej. W drugiej poło-wie lat 90-tych pojawił się nowy typ operacji pokojowych, w których oddziały wojskowe uzyskały prawo stosowania siły. W przypadku ataku ze strony uczestników konfliktu mogły przystąpić do działań odwetowych.
W praktyce operacje pokojowe stały się najczęściej wykorzystywanym narzędziem uśmierzania konfliktów. Jednocześnie coraz większe zapotrzebowanie na nie wymaga okre-ślenia ich funkcji i charakteru oraz miejsca w systemie bezpieczeństwa NZ. Potrzebę tę do-strzegł Sekretarz Generalny NZ, który wskazał na dwa istotne problemy związane z opera-cjami pokojowymi: brak stabilności finansowej i brak zdolności szybkiego reagowania. By operacje pokojowe mogły być skuteczne, oba wspomniane obszary wymagają zmian. Zmiany te może jednak przynieść raczej ściślejsza współpraca państw NZ niż określone reformy .
Ponadto w swoim raporcie Sekretarz Generalny podkreśla, iż wymagana jest zmiana kształtu operacji. Jednak wszelkie reformy w zakresie operacji pokojowych zależą od woli państw członkowskich NZ. Przede wszystkim raport traktuje „Peacekeeping” jako podstawo-we narzędzie dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa. Następnie wskazuje, że obecnie NZ nie mają możliwości prowadzenia operacji wojskowych z użyciem siły i muszą w tym wzglę-dzie polegać na państwach członkowskich NZ działających na podstawie mandatu udzielone-go przez Radę Bezpieczeństwa.
Kolejną kwestią związaną ze skutecznością operacji pokojowych są działania mające na celu stworzenie sztabu szybkiego reagowania, który oceniałby sytuację i przygotowywał wytyczne do działania, wyprzedzająco w stosunku do wprowadzenia oddziałów wojskowych do akcji. Sekretarz Generalny zachęca również do ustanowienia i utrzymywania jednostek szybkiego reagowania. Ponadto, Sekretarz nakłania państwa członkowskie dysponujące wy-wiadem do ustanowienia regularnej praktyki dzielenia się z nim informacjami w celu wspie-rania jego działań zapobiegających konfliktom. Podkreśla także potrzebę skupienia przywód-ców państw – członków organizacji wokół Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza General-nego w przypadku wspólnej operacji, co miałoby zapewnić spójność podejmowanych działań.
W 2000 roku został przedłożony państwom członkowskim raport na temat operacji pokojowych, który powstał podczas Panelu NZ ds. Operacji Pokojowych prowadzonego przez Lakhdara Brahimiego. Raport ten wskazuje, biorąc za przykład akcje w Rwandzie
w 1994 roku i w Srebrenicy w 1995 roku, na brak konsensusu pomiędzy państwami człon-kowskimi do podjęcia właściwej akcji. Postuluje on zwiększenie liczby personelu w Kwaterze Głównej oraz silniejsze polityczne, finansowe i materialne wsparcie ze strony państw człon-kowskich, a szczególnie ze strony państw zasiadających w Radzie Bezpieczeństwa. Państwa członkowskie zareagowały pozytywnie na ten raport i Zgromadzenie Ogólne NZ zaaprobowa-ło 50% wzrost liczby personelu w Departamencie Operacji Pokojowych oraz przyznało około 150 milionów dolarów na wyposażenie Bazy Logistycznej NZ w Brindisi we Włoszech.

 

    Typologia operacji pokojowych

Rodzaje operacji pokojowych ONZ:

dyplomacja prewencyjna (ang. preventive diplomacy), tworzenie pokoju (ang. peacemaking), utrzymanie pokoju (ang. peacekeeping), budowanie pokoju (ang. peacebuilding).

Dyplomacja prewencyjna (ang. preventive diplomacy) – działania mające na celu:

zapobieganie powstawaniu sporów między stronami, przeciwdziałanie przeradzaniu się istniejących sporów w konflikty zbrojne, ograniczanie zasięgu konfliktów zbrojnych.

Dyplomacja prewencyjna może wymagać prewencyjnego rozmieszczenia sił (ang. preventive deployment), a w pewnych przypadkach również ustanowienia stref zdemilitaryzowanych.

Tworzenie pokoju (ang. peacemaking) - to działania mające doprowadzić do porozumienia walczących stron, przede wszystkim za pomocą środków przewidzianych w rozdziale VI Karty Narodów Zjednoczonych. Działania te w pewnych przypadkach mogą wymagać zastosowania także środków przewidzianych w rozdziale VII, czyli operacji wymuszania pokoju (ang. peace enforcement).

 Utrzymanie pokoju (ang. peacekeeping) – to operacja poszerzająca możliwości zarówno zapobiegania konfliktom, jak i tworzenia pokoju. Polega na rozmieszczeniu sił ONZ w rejonie konfliktu, za zgodą wszystkich zainteresowanych stron, składających się zwykle z komponentu wojskowego, policyjnego i cywilnego.

Budowanie pokoju (ang. peacebuilding) – to wszelkie działania po zakończeniu konfliktu na rzecz utworzenia i wsparcia struktur zmierzających do umocnienia i utrwalenia osiągniętego pokoju w celu uniknięcia ponownego wybuchu konfliktu.

W terminologii NATO – to działania po zakończeniu konfliktu zmierzające do umocnienia i utrwalenia rozwiązań politycznych w celu uniknięcia odnowienia konfliktu.

W terminologii NATO – to ograniczenie, łagodzenie lub zakończenie działań zbrojnych między państwami lub wewnątrzpaństwowych przez bezstronną interwencję strony trzeciej, zorganizowaną i prowadzoną przez społeczność międzynarodową, z użyciem sił zbrojnych i komponentu cywilnego w celu uzupełnienia politycznego procesu rozwiązywania konfliktów oraz przywrócenia i utrzymania pokoju. Prowadzi się je zwykle zgodnie z postanowieniami rozdziału VI Karty Narodów Zjednoczonych.

 

 

W terminologii NATO - to działania dyplomatyczne prowadzone po wybuchu konfliktu w celu doprowadzenia do przerwania walk i zawarcia porozumienia pokojowego. Działania te obejmują misje dobrych usług (ang. good offices), misje mediacyjne i misje rozjemcze, a także sankcje i izolowanie dyplomatyczne

 

W NATO stosuje się pojęcie operacja wspierania pokoju (ang. peace support operations), używane często - w celu odróżnienia od typowych operacji bojowych - jako operacje inne niż wojna (ang. operations other than war — OOTW). Spotyka się również określenie tego typu operacji jako operacje nie wynikające z artykułu V (ang. non-article V operations) w odróżnieniu od operacji militarnych podejmowanych przez NATO w celu obrony terytorialnej integralności Sojuszu i jego państw członkowskich, zgodnie z postanowieniami artykułu V Traktatu Północnoatlantyckiego.

Rodzaje operacji wspierania pokoju:

zapobieganie konfliktom (ang. conflict prevention), tworzenie pokoju (ang. peacemaking), utrzymanie pokoju (ang. peacekeeping), wymuszanie pokoju (ang. peace enforcement), budowanie pokoju (ang. peacebuilding), pomoc humanitarna (ang. humanitarian aid).

Zapobieganie konfliktom (ang. conflict prevention) – działania różnego rodzaju, zwłaszcza w ramach określonych postanowieniami rozdziału VI Karty Narodów Zjednoczonych, obejmujące misje dyplomatyczne, konsultacje, ostrzeganie, inspekcje, monitorowanie i obserwację oraz prewencyjne rozwinięcie sił w celu zapobieżenia konfliktowi zbrojnemu.

Tworzenie pokoju (ang. peacemaking) - to działania mające doprowadzić do porozumienia walczących stron, przede wszystkim za pomocą środków przewidzianych w rozdziale VI Karty Narodów Zjednoczonych. Działania te w pewnych przypadkach mogą wymagać zastosowania także środków przewidzianych w rozdziale VII, czyli operacji wymuszania pokoju (ang. peace enforcement).

W terminologii NATO - to działania dyplomatyczne prowadzone po wybuchu konfliktu w celu doprowadzenia do przerwania walk i zawarcia porozumienia pokojowego. Działania te obejmują misje dobrych usług (ang. good offices), misje mediacyjne i misje rozjemcze, a także sankcje i izolowanie dyplomatyczne.

Utrzymanie pokoju (ang. peacekeeping) – to operacja poszerzająca możliwości zarówno zapobiegania konfliktom, jak i tworzenia pokoju. Polega na rozmieszczeniu sił ONZ w rejonie konfliktu, za zgodą wszystkich zainteresowanych stron, składających się zwykle z komponentu wojskowego, policyjnego i cywilnego.

W terminologii NATO – to ograniczenie, łagodzenie lub zakończenie działań zbrojnych między państwami lub wewnątrzpaństwowych przez bezstronną interwencję strony trzeciej, zorganizowaną i prowadzoną przez społeczność międzynarodową, z użyciem sił zbrojnych i komponentu cywilnego w celu uzupełnienia politycznego procesu rozwiązywania konfliktów oraz przywrócenia i utrzymania pokoju. Prowadzi się je zwykle zgodnie z postanowieniami rozdziału VI Karty Narodów Zjednoczonych.

Wymuszanie pokoju (ang. peace enforcement) – to działania zgodne z postanowieniami rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych, polegające na wykorzystaniu środków militarnych do przywrócenia pokoju w rejonie konfliktu lub państwie, w którym konflikt występuje.

Operacje tego rodzaju mogą być prowadzone w przypadku konfliktu międzypaństwowego i wewnętrznego, zwłaszcza w celach humanitarnych lub gdy przestały działać instytucje państwowe lub gdy bezpieczeństwo ludności regionu, państwa jest poważnie zagrożone.

Wymuszanie pokoju może odbywać sie zarówno wobec państw, w których agresor zagrażający suwerenności danego państwa został określony, jak i w przypadku jego nie określenia.

Rozdział VII Karty Narodów Zjednoczonych ściśle odwołuje się w przypadku kwestii wymuszania pokoju do użycia sił zbrojnych w celu przywrócenia porządku i ładu wewnątrz danego państwa.

Budowanie pokoju (ang. peacebuilding) – to wszelkie działania po zakończeniu konfliktu na rzecz utworzenia i wsparcia struktur zmierzających do umocnienia i utrwalenia osiągniętego pokoju w celu uniknięcia ponownego wybuchu konfliktu.

Pomoc humanitarna (ang. humanitarian aid) – to działania prowadzone w celu udzielenia pomocy ludności w trudnej sytuacji, zwłaszcza gdy odpowiedzialne władze nie mogą albo nie chcą takiej pomocy udzielić.

Pomoc humanitarna może być prowadzona w ramach operacji wspierania pokoju lub jako oddzielne zadanie.

W terminologii NATO – to działania po zakończeniu konfliktu zmierzające do umocnienia i utrwalenia rozwiązań politycznych w celu uniknięcia odnowienia konfliktu.