Question

Napisz kim byli i z czego zasłynęli:

1. Erazm z Roterdamu

2. Rafael Santi

3. Marcin Luter

4. Jan Kalwin

5. Henryk VIII

6. Ignacy Loyola

7. Oliver Cromwell

8. ludwik XIV

9. Karol Gustaw

10. Izaak Newton

11. Wolter

12. Denis Diderot

13. Karol Monteskiusz

14. James Watt

15. Piotr I

16. Katarzyna II

17. Fryderyk II

18. Maria Teresa

19. Józef II

20. Jerzy waszyngton

21. thomas jefferson

22. benjamin franklin

23. Maksymilian Robespier

Answer 1

1. Erazm z Roderdamu- niderlandzki filolog, filozof, pedagog, jeden z czołowych humanistów renesansu (książę humanistów), propagator kultury antycznej, pisarz, myśliciel chrześcijański, katolicki duchowny (oskarżony o herezję). Głosił, że człowiek z natury jest dobry, zło zaś pochodzi z niewiedzy.

 

2.Rafael Santi- włoski malarz i architekt, najmłodszy z trójki genialnych artystów włoskiego renesansu – obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci, znany z licznych przedstawień Madonny.

 

3.Marcin Luter- niemiecki reformator religijny, teolog i inicjator reformacji, mnich augustiański, doktor teologii, współtwórca luteranizmu. Autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów, w których odrzucał możliwość kupienia łaski Bożej.

 

4.Jan Kalwin- teolog i humanista. Twórca jednej z doktryn religijnych - ewangelicyzmu reformowanego, przyjętej przez kościoły ewangelicko-reformowane, prezbiteriańskie i kongregacjonalne, opierającej się na predestynacji, symbolicznej obecności Jezusa Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej i surowych regułach życia.

 

5. cesarz rzymsko-niemiecki Popadł w konflikt z papieżem Grzegorzem VII o inwestyturę. Henryk osłabiony wojną domową w Niemczech i ekskomuniką nałożoną na niego przez papieża, chcąc utrzymać się przy władzy, wraz z małym orszakiem udał się do Włoch w celu przebłagania papieża. Zastał go w zamku Kanossa, gdzie w styczniu 1077 roku ukorzył się przed nim, pokutując 3 dni pod murami zamku w worku i boso. Naciskany przez doradców papież zdjął z Henryka klątwę.

 

6.Ignacy Loyola- święty Kościoła katolickiego, duchowny, teolog, prezbiter i założyciel zakonu jezuitów.

 

7. Oliver Cromwell-
polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii

 

 

8. ludwik XIV- król Francji i Nawarry 1643–1715, syn Ludwika XIII, z dynastii Burbonów.

Gdy zmarł Ludwik XIII, jego syn i następca liczył sobie 4 lata i 2 miesiące. Do czasu osiągnięcia 13 roku życia rządy sprawowali jego matka Anna Austriaczka i Włoch - kardynał Jules Mazarin, wyznaczony na regenta jeszcze przez swego poprzednika, kardynała Armanda Richelieu. Mazarin kontynuował politykę imperialistyczną władzy centralnej. Między innymi rozwiązał parlament paryski. Fronda (bunt) zwolenników parlamentu, występujących zwłaszcza za zwiększeniem udziału mieszczaństwa w życiu politycznym, a przeciwko ustrojowi króla, została bezwzględnie stłumiona przy użyciu wojska.

 

 

9. Karol Gustaw-
król Szwecji w latach 1654-1660, książę Zweibrücken-Kleeburg w latach 1652-1660.

 

 

10. Izaak Newton-
angielski fizyk, matematyk, astronom, filozof, historyk, badacz Biblii i alchemik.

W swoim słynnym dziele Philosophiae naturalis principia mathematica (1687 r.) przedstawił prawo powszechnego ciążenia, a także prawa ruchu leżące u podstaw mechaniki klasycznej. Niezależnie od Gottfrieda Leibniza przyczynił się do rozwoju rachunku różniczkowego i całkowego.

Jako pierwszy wykazał, że te same prawa rządzą ruchem ciał na Ziemi, jak i ruchem ciał niebieskich. Jego dociekania doprowadziły do rewolucji naukowej i przyjęcia teorii heliocentryzmu.

 

 

11. Wolter-
francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, dramaturg i historyk. Tworzył satyry, powieści, dramaty oraz „Listy”.

 

 

12. Denis Diderot-
francuski pisarz, krytyk literatury i sztuki, filozof i encyklopedysta okresu Oświecenia.

Najbardziej znanym dziełem Diderota jest Kubuś Fatalista i jego pan (Jacques le Fataliste et son maître, wyd. 1796), a najbardziej znaną powieścią Zakonnica (La Religieuse, wyd. 1796).

 

 

 

 

14. James Watt-
brytyjski (szkocki) inżynier i wynalazca, twórca kilku kluczowych ulepszeń konstrukcji maszyny parowej, dzięki którym maszyny te zapoczątkowały rewolucję przemysłową.

 

 

 

16. Katarzyna II-
żona wielkiego księcia, później cesarza rosyjskiego Piotra III, a po dokonaniu zamachu stanu samodzielna cesarzowa Rosji w latach 1762-1796. Podziwiana przez zachodnich filozofów za mądrość, umiłowanie wiedzy i sprzyjanie oświeceniu, nazywana przez nich „Semiramidą Północy”, w rzeczywistości rządziła niezwykle twardą ręką.

 

 

 

 

 

20. Jerzy waszyngton-
amerykański generał i polityk, wódz naczelny Armii Kontynentalnej (1775-1784), deputowany do Kongresu Kontynentalnego, pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1789-1797), mason[2]. Uważany za ojca narodu amerykańskiego.

 

 

21. thomas jefferson-
amerykański prawnik, działacz niepodległościowy, archeolog, architekt, trzeci prezydent USA

 

 

22. benjamin franklin-
drukarz, uczony, filozof, wolnomularz i polityk amerykański., Był jednym z "ojców założycieli USA". Współtworzył Deklarację Niepodległości

 

 

23. Maksymilian Robespier-
francuski adwokat i mówca, członek Stanów Generalnych i Konstytuanty, jeden z czołowych przywódców rewolucji francuskiej.

Answer 2

1. Erazm z Rotterdamu (1467-1536), holenderski filolog i filozof, jeden z czołowych humanistów odrodzenia. 

-  jeden z czołowych humanistów renesansu

- głosił, że człowiek z natury jest dobry, zło zaś pochodzi z niewiedzy

Związany z doktrynami:

- republikanizm – krytykował szlachectwo bez cnoty, snobizm i godności duchowe bez pobożności oraz wiedzy, jak również demoralizację kleru. Krytykował również instytucjęmonarchii dziedzicznej.

- pacyfizm – uważał, że wojna jest sprzeczna z filozofią świata i występuje przeciwko naturze człowieka, który jest stworzony do życia w pokoju. Wojna niszczy prawa moralne, zasady religijne i wartości kulturalne. Dzielił wojny na sprawiedliwe – obronne i niesprawiedliwe – łupieżcze.

 

2.  Rafael Santi (1483 - 1520)

- jeden z czołowych przedstawicieli renesansu

- słynny i wibitny malarz i architekt pochodzenia włoskiego

- znany z licznych przedstawień Madonny

 

3. Marcin Luter (1483 - 1546)

- niemiecki reformator religijny

- autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów, w których odrzucał możliwość kupienia łaski Bożej - 31 X 1517 Luter przybił je na drzwiach katedry w Wittenberdze. Datę tę uważa się za początek reformacji na zachodzie Europy.

Do głównych założeń i osiągnięć Lutra należały:
a)powrót do kościoła w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, 
b) autorytetem czynił Pismo Święte, przekreślając tradycję, 
c) Biblię komentować mogli wszyscy wierni, 
d) zbawienie wiernych zależy od ich wiary, 
e) zredukował liczbę sakramentów do dwóch: chrzest i komunia, 
f) głosił likwidację zakonów, 
g) był za zniesieniem celibatów, 
h) odebranie majątków ziemskich posiadanych przez kościół, 
i) decydujący głos w kościele miał król lub książę, 
j) głosił bezpośredni kontakt człowieka z Bogiem, 
k) przełożył Biblię na język niemiecki i wprowadził ją do liturgii, 
Oddano majątek kościoła w ręce wiernych. W początkowej fazie tworzył Luter autonomiczne grupy ludzi, które łączyła jedna wiara, a dopiero po powstaniu chłopskim zdecydował się na stworzenie spójnej organizacji, która to jednak nie miała na celu nakładać obciążeń materialnych na wiernych, a jedynie łączyć wszystkich we wspólnej wierze.

 

4. Jan Kalwin

- genewski reformator

- twórca kalwinizmu

- twórca jednej z doktryn religijnych - ewangelicyzmu reformowanego, opierającej się na predestynacji, symbolicznej obecności Jezusa Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej i surowych regułach życia

- stworzył "prezbiterialny" system rządów

 

5. Henryk VIII

- król Anglii (od 21 kwietnia 1509 do końca życia)

- W 1521 otrzymał od papieża tytuł "obrońcy wiary" za zwalczanie poglądów Lutra.

- Wobec nieudzielenia przez papieża zgody na rozwód z Katarzyną Aragońską stał się przeciwnikiem papieża.

- Jako władca absolutny dążył do uwolnienia Kościoła anglikańskiego spod władzy papieskiej.

-  W 1534 parlament uznał i ogłosił króla głową Kościoła anglikańskiego.

( - Znany z bujnego życia, sześciokrotnie żonaty, miał jednego syna - Edwarda VI)

 

6. Ignacy Loyola

- święty Kościoła katolickiego, duchowny, teolog, prezbiter i założyciel zakonu jezuitów.

- Do chwały błogosławionych wyniósł o. Ignacego 27 lipca 1609 roku Paweł V, a kanonizował go papież Grzegorz XV 12 marca 1622.

-  jest ostatnim założycielem zakonu w Kościele katolickim.Zanim do tego doszło w 1540 roku przeszedł długą drogę poddając się działaniu Boga. Inigo, bo takie jego było imię jakie otrzymał na chrzcie świętym, pochodził z bardzo licznej rodziny szlacheckiej w kraju Basków w Hiszpanii (był trzynastym dzieckiem)

- W przypadku św. Ignacego ewenementem było to, że po swoim nawróceniu przez kilkanaście lat żył jako świecki i — zanim założył Towarzystwo Jezusowe — był mocno zaangażowanym nauczycielem modlitwy.

 

7. Oliver Cromwell

-  lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii.

 -  Toczył zwycięskie wojny z Holandią i Hiszpanią oraz przyłączył do Anglii Irlandię (1650) i Szkocję (1651).

( - Po ścięciu króla i ogłoszeniu Anglii republiką w 1649, stanął na jej czele jako dyktator. W latach 1649–50 krwawo spacyfikował Irlandię, 1650–51 opanował Szkocję. W 1651 wydał tzw. akt nawigacyjny, który osłabił konkurencję Holandii w handlu międzynarodowym. W latach 1953–58 rządził Anglią, Irlandią i Szkocją jako lord protektor, usprawnił administrację, wspierał handel. Jego rządy uniemożliwiły zbudowanie w Anglii monarchii absolutnej, przyczyniły się do rozwoju demokracji parlamentarnej. )

 

8. Ludwik XIV

- król Francji od 1643, syn Ludwika XIII, przedstawiciel dynastii Burbonów.

- reprezentant absolutyzmu.

- W ciągu 72 lat swego panowania uczynił z Francji najsilniejsze państwo europejskie. Potęga państwa z rządów Ludwika XIV opierała się na doskonale zorganizowanym aparacie administracyjnym stworzonym przez kardynałów A.J. Richelieu i J. Mazarina

- . Toczył długotrwałe konflikty z Hiszpanią o Flandrię (1667-1668) oraz o Holandię (1672-1679), zakończone licznymi zdobyczami terytorialnymi (m.in. Alzacja, Palatynat Reński i Elektorat Trewiru)

 

9. Karol Gustaw

- król szwedzki od 1654, przedstawiciel dynastii Wittelsbachów

- dążył do opanowania wybrzeży Bałtyku, dołączenia do Szwecji Prus Królewskich iInflant, następnie ziem rosyjskich. W związku z tym, mimo obowiązującego do 1661 rozejmu, rozpoczął wojnę z Polską 1655, znaną pod nazwą "potopu" (północna wojna 1655-1660).

- W 1658 Karol Gustaw zaatakował Danię odnosząc zdecydowany sukces, w wyniku pokoju w Roskilde (1658) przyłączył do Szwecji Skanię. Druga wyprawa przeciwko Danii napotkała wspólne siły wojsk duńskich, brandenburskich, polskich i holenderskich. Szwedzi byli zmuszeni do podpisania pokoju w Oliwie (1660), już po śmierci Karola Gustawa.

 

10. Izaak Newton

- (1643-1727), fizyk, matematyk, filozof i astronom angielski

- urodził się rok po śmierci Galileusza

- zawdzięczamy mu teorię grawitacji: zainteresował się on teorią grawitacji obserwując jabłka spadające z drzewa. Nurtowało go pytanie jaka jest natura siły przyciągającej jedne ciała do drugich. Doszedł do wniosku, że ta sama siła, która powoduje spadanie jabłka na ziemię, utrzymuje Księżyc na orbicie wokół Ziemi, a Ziemię na orbicie wokół Słońca.

 

11. Wolter

- Właściwie François-Marie Arouet, francuski pisarz, dramaturg, filozof i historyk. Urodzony 21 listopada 1694 roku w Paryżu

- W 1717 roku został uwięziony w Bastylii. Napisał wtedy swój pierwszy dramat pt. „Edyp” (już pod pseudonimem Voltaire), który został wydany po jego uwolnieniu w 1718 roku

 

12. Denis Diderot

- (1713-1784), francuski pisarz, filozof, krytyk i teoretyk sztuki, tłumacz

- Redagował słynną Wielką Encyklopedię Francuską w duchu ideałów oświecenia

- Jest on twórcą nowatorskiej teorii dramatu mieszczańskiego, umieszczającej utwory dramatyczne między komedią i tragedią, co miało być bliższe rzeczywistości.

 

13. Karol Monteskiusz

- francuski filozof, prawnik, wolnomularz i pisarz epoki Oświecenia.

- wprowadził zasadę trójpodziału władzy: wykonawcza, sądownicza, ustawodawcza

-  wyróżnił trzy formy państwa:

despotia, w której zasadą rządzenia jest strach, monarchia, w której rządy odwołują się do honoru, republika, która może mieć ustrój demokratyczny (oparta jest wtedy na cnocie) albo arystokratyczny (oparta wtedy na umiarkowaniu warstw rządzących).

 

 

 14. James Watt

- (1736-1819), angielski inżynier i wynalazca. W 1769 uzyskał patent na zmodernizowany silnik parowy Th. Newcomena. Następnie zbudował parowy silnik dwustronny (1782). 1784 otrzymał patent na tzw. uniwersalny silnik parowy z odśrodkowym regulatorem obrotów.

 

 

15. Piotr I

- Piotr I Aleksiejewicz Wielki

- Obwołany carem przez Dumę bojarską po śmierci przyrodniego brata, bezdzietnego cara Fiodora III

- zreformował armię, przez coroczny obowiązkowy pobór.

Zbudował nową stolicę – Sankt Petersburg

 

 

 16. Katarzyna II

- caryca rosji

- Zezwoliła szlachcie na handel chłopami i zsyłanie buntowników na Syberię, krwawo stłumiła bunty kozackie i chłopskie. Uczestniczyła w rozbiorach Polski.

 

 

17. Fryderyk II

- król Prus w latach 1740-1786. Pod jego rządami Prusy stały się jednym z najpotężniejszych państw europejskich.

 

 

18. Maria Teresa
- nie wiem o którą Ci chodzi dokładnie? :)
czy Maria Teresa Austriacka (królowa Francji, żona Ludwika XIV) czy Maria Teresa Habsburg (królowa Czech i Węgier, niekoronowana cesarzowa rzymsko-niemiecka od 1745)


19. Józef II (Habsburg) - 1741-1790 -> bo wiedz, że było ich trzech, Józefów II :)
- Od 1764 cesarz rzymsko-niemiecki, król Węgier i Czech oraz arcyksiążę Austrii od 1765
- Wbrew woli Marii Teresy (matki) polecił zająć miasta spiskie (1769), czym rozpoczął I rozbiór Polski (1772)

20. Jerzy Waszyngton
- pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1789-1797)
- jego głównym osiągnięciem było wzmocnienie władzy federalnej młodego państwa, włączenie Karty Praw (pierwsze dziesięć Poprawek do Konstytucji w 1791), a także rozwój gospodarki czy niewikłanie się w konflikty europejskie. Dlatego też, gdy wybuchła wojna pomiędzy Wielką Brytanią a Francją, nie posłuchał ani sekretarza stanu Thomasa Jeffersona, który optował za Francuzami, ani sekretarza skarbu Alexandra Hamiltona, zwolennika Brytyjczyków, i nie pozwolił wciągnąć kraju w wojnę.

21. Thomas Jefferson
- trzeci prezydent USA (1801–1809)
- założyciel stanowego University of Virginia
- Do najważniejszych wydarzeń z prezydentury Jeffersona należy wymienić:
a) wypowiedzenie wojny Trypolitanii (1802)
b) utworzenie Akademii Wojskowej USA (1802)
c) zakup Terytorium Luizjany od Francji (1803)
d) wysłanie ekspedycji Lewisa i Clarka na rozpoznanie obszarów leżących na zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej (1804)
e) ratyfikowanie 12. Poprawki do Konstytucji USA, która wprowadziła (obowiązującą do dziś) zasadę odrębnych, acz równoległych wyborów na prezydenta i wiceprezydenta (1804)
f) podpisanie traktatu pokojowego z Trypolitanią (1805)
g) wprowadzenie embarga na handel zagraniczny (1807)
h) zakaz sprowadzania niewolników z Afryki (1808)
i) zakaz handlu z Wielką Brytanią i Francją (1809)

22. Benjamin Franklin (1706 - 1790)
- filozof, wolnomularz i polityk amerykański.
- Opatentował kilka wynalazków – m.in. wynalazł piorunochron, fotel bujany, okulary dwuogniskowe oraz organy kieliszkowe. Ku jego czci jednostkę ładunku elektrycznego w układzie CGS nazwano franklinem.
- Jako pierwszy pisał także o potrzebie stosowania czasu letniego

23. Maksymilian Robespierre (1758 - 1794)
- był jednym z przywódców Rewolucji Francuskiej , odpowiedzialny za wprowadzenie w państwie polityki terroru (Wprowadził radykalne reformy społeczne, wprowadził maksymalne ceny i płace oraz zniósł resztki ciężarów feudalnych. Zwalczał opozycyjną frakcję Dantona i hebertystów J. Héberta za pomocą terroru. )
- W 1789r. został wybrany do parlamentu i staną na czele klubu Jakobinów , przyrzekając , że całkowicie poświęci się sprawie rewolucji.
- W latach 1793 - 1794 przewodził komitetowi Ocalenia publicznego prowadząc zwycięską wojnę z państwami zagrażającymi rewolucyjnej Francji.
- W czasie jego dyktatorskich rządów zginęło tysiące ludzi. Powszechna niechęć do Robespierre'a sprawiła , że w 1794r. skazano go na śmierć i ścięto.