Nie sposób określić dokładnie, kiedy użyto go po raz pierwszy. Najstarsze zapisy mówiące o transakcjach, w których płacono srebrem ważonym pochodzą sprzed 4500 lat, ze starożytnej Mezopotamii. Odważanym kruszcem płacili także starożytni Egipcjanie i Chińczycy. W tym systemie płatności ważny był jedynie ciężar kruszcu, nie zaś jego kształt ani rozmiary. W niektórych plemiennych społecznościach płacono tym, co miało uznaną wartość. Były to ozdoby, narzędzia, tkaniny, skóry, bydło, kamienie, sól, żywność, zboże. Ten naturalny pieniądz, podobnie jak odważany kruszec służył do regulowania głównie zobowiązań zwyczajowych i podlegał ścisłym prawom.
W miarę rozwoju stosunków gospodarczych rozpoczęto stemplowanie kruszcu. Stempel był oznaką osoby, która gwarantowała wagę i jakość kruszcu. Ta nowa postać pieniądza - moneta - miała różne kształty (grudki, krążki, bryłki, pierścienie, narzędzia, sztabki, muszelki) i znaki (zależne od miejsca powstania). Najstarsze znane nam dziś monety pochodzą z Lidii (dzisiejsza Turcja), z 650 - 625 p. n. e. Bardzo szybko rozpowszechniły się w krajach śródziemnomorskich i Europie. W Rzymie i Bizancjum pojawiły się w IV p. n. e., w Italii i na Półwyspie Iberyjskim w V n. e., na Wyspach Brytyjskich i w krajach muzułmańskich w VII w. Przeprowadzona w latach 793 - 794 przez Karola Wielkiego reforma monetarna wzmocniła pieniądz państwa karolińskiego i stał się on niemal jedynym pieniądzem wczesnośredniowiecznej Europy. W IX - X w. państwa skandynawskie wyemitowały swój pieniądz, w 980 r. Polska, u schyłku X w. Ruś, ok. 1000 r. Węgry, w X - XI w. Czechy.
Monety, z uwagi na swój ciężar, z czasem zastępowane były pieniędzmi papierowymi. Nim pojawiły się prawdziwe banknoty, w użyciu były wystawiane przez bankierów odręczne pokwitowania wymienialne na kruszec. W Europie - XVII i XVIII w., ale w Chinach już w wieku XI rząd chiński wprowadził pierwsze banknoty jako pokwitowania na ciężkie monety. Emisję banknotów przez coraz liczniejsze banki z czasem zmonopolizowano do jednego banku w kraju zwanego centralnym lub emisyjnym. Walutę papierową wprowadzono na stałe do obiegu po kryzysie walutowym w latach 1929 - 1933.
Żywiołowy rozwój gospodarczy spowodował ogromny wzrost obrotów. Powstała potrzeba wprowadzenia nowych sposobów rozliczeń bez użycia pieniędzy. Operacji takich dokonują banki za pomocą pieniądza bezgotówkowego (bankowego). Instrumentami umożliwiającymi dokonywanie płatności bez użycia gotówki są weksle, czeki, przekazy płatnicze, karty płatnicze.
Większość dzisiejszych pieniędzy nie da się włożyć do kieszeni, ani nawet dotknąć. Są to tylko dane komputerowe. Funkcjonuje pojęcie pieniądza elektronicznego, pozwalającego na obrót pieniężny bez nośnika papierowego.
Na mocy Traktatu z Maastricht (1992), kraje Unii Europejskiej będące ze sobą w Unii Gospodarczej i Walutowej przyjęły obowiązek wprowadzenia wspólnej waluty. Walutą tą jest EURO. Wprowadzona ona została 1 stycznia 1999 r. Do 31 grudnia 2001 r. wyłącznie w obrocie bezgotówkowym, zaś od 1 stycznia 2002 r. również w obrocie gotówkowym. EURO dzieli się na 100 centów. W obiegu jest 7 banknotów i 8 monet. Jej symbolem jest grecka litera epsilon z podwójnym poziomem przekreślenia, mającym symbolizować stabilność waluty. Wzory banknotów zaprojektował Robert Kalina z Narodowego Banku Austrii. Projekt przedstawia główne style architektoniczne w historii Europy, w trzech elementach architektonicznych: oknach, bramach i mostach. Wszystkie te znaki mają znaczenie symboliczne. Monety EURO mają wspólny awers, zaś rewers - narodowy.
Pierwszymi monetami na ziemiach polskich były monety greckie (IV p.n.e.) oraz celtyckie (II i I p.n.e.). Trafiając tu zatracały swój charakter stając się ozdobami. Od I do IV w. napływały na nasze ziemie monety rzymskie. Ich znaleziska związane są głównie ze szlakiem bursztynowym. Wiek IX i X to wiek srebrnej dirhemy arabskiej.
Początki pieniądza polskiego sięgają 2 poł. X w. Pierwszymi monetami były srebrne denary Mieszka I. Emitowano je w niewielkich ilościach i miały one przede wszystkim znaczenie prestiżowe. Każdy kolejny władca bił monety z własnym wizerunkiem. Prowadziło to do występowania w obiegu dużej liczby różnorodnych monet. Na początku XIV w. wraz z królem Czeskim Wacławem, który koronował się na króla Polski pojawiają się grosze praskie. Są to tzw. nummi grossi, czyli pieniądze grubsze.
Pierwsza znaną polską monetą złotą był dukat Władysława Łokietka, z wizerunkiem króla na awersie i świętego Stanisława na rewersie. Panuje przekonanie, że wybito go dla upamiętnienia koronacji Władysława Łokietka w 1320 r.
Wskutek dynamicznego rozwoju miast rosły obroty handlowe. Grosz stał się zbyt małą i niewygodna jednostką. W wieku XVI król Zygmunt Stary wprowadza jednostkę wyższego rzędu - złotego polskiego, który daje nazwę całemu okresowi w historii pieniądza polskiego aż po XVIII w. Kolejną reformę monetarną podejmuje w Polsce ostatni król Stanisław August Poniatowski w 1766 r. Polega ona na wprowadzeniu stopy menniczej, która określa zawartość metalu szlachetnego w monecie poprzez ustalenie liczby bitych monet z jednostki wagowej kruszcu. I tak z grzywny srebra bito 10 talarów lub 80 złotych polskich.
Okres porozbiorowy początkowo był okresem obowiązywania pieniędzy zaborców. Z czasem zastępowano je pieniędzmi dla ziem polskich, ale z wizerunkami i symbolami zaborców. W związku z Insurekcją Kościuszkowską w 1794 r. pojawiły się pierwsze polskie pieniądze papierowe. Emitowano je jako bilety skarbowe Dyrekcji Biletów Skarbowych w siedmiu nominałach, uzupełnionych emisją biletów zdawkowych w kolejnych czterech nominałach. Okres Księstwa Warszawskiego to obowiązywanie Kassowych Biletów (1810) w walucie talarowej oraz monet (dukaty, talary, złote, grosze). W Królestwie Polskim oprócz monet srebrnych i miedzianych z wizerunkami carskimi emitowano Bilety Kassowe (1824) i Bilety Bankowe (1830). Pieniądzem papierowym posłużono się także w powstaniu listopadowym, emitując go obok powstańczych monet. Wszystkie walory powstańcze nosiły datę 1831. Po upadku powstania stopniowo wprowadzano ruble (monety i banknoty). Podczas powstania styczniowego rząd powstańczy emitował liczne kwity, obligacje stałe i tymczasowe.
W czasie I wojny światowej emitowano banknoty w walucie zwanej marką polska oraz bito monety - fenigówki (od feniga). Okres międzywojenny to początkowo waluta markowa (banknoty), zaś po reformie Grabskiego 1924 r. i powołaniu banku Polskiego - złotowa (w nawiązaniu do dawnej tradycji) - banknoty i monety. W utworzonym Generalnym Gubernatorstwie (1939) wprowadzono do obiegu banknoty Banku Emisyjnego w Krakowie oraz drobne monety zdawkowe. Oprócz nich z okresu II wojny światowej pochodzą fenigi getta łódzkiego (monety i banknoty) oraz bony obozów koncentracyjnych i jenieckich.
Powołana w 1944 r. Centralna Kasa Skarbowa emitowała bilety skarbowe w walucie złotowej. Monety w Polsce Ludowej pojawiły się dopiero w 1950 r. Od 1957 do 1990 były to złote Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, od 1990 r. złote Rzeczypospolitej Polskiej.
Okres powojenny obejmował kilka emisji banknotów i monet w Polsce. Emisja ostatniej, obowiązującej serii banknotów i monet weszła do obiegu 1 stycznia 1995 r. Miało to związek z denominacją złotego.
W historii regionu zamojskiego pojawiały się pieniądze szczególne. Ich listę otwiera moneta bita w oblężeniu Zamościa (1813). Wybito wówczas 1330 sztuk miedzianych monet 6 - groszowych ( awers: PIENIĄDZ W OBLĘŻENIU ZAMOŚCIA 1813, rewers: BOŻE DOPOMÓŻ WIERNYM OYCZYŹNIE i nazwa nominału). Przebito je z wycofanych sześciokrajcarówek pobranych z kasy magistratu. Ponadto wybito 7830 sztuk srebrnych monet 2 - złotowych (awers: MONETA W OBLĘŻENIU ZAMOŚCIA, rewers: BOŻE DOPOMÓŻ WIERNYM OYCZYŹNIE oraz nazwa nominału i rok 1813). Wykonano je z przetopionych sreber kościelnych franciszkanów zamojskich. Monetę oblężniczą bito na opłacenie żołdu i urzędników.
Apteka w Hrubieszowie w 1861 r. wydała dwa rodzaje Sola Wexli, które mógł okaziciel wymienić w aptece na 5 lub 15 kopiejek w srebrze. Weksle drukowano z powodu braków pieniądza zdawkowego (drobnego).
10 sierpnia 1944 r. Bank Emisyjny w Polsce dopuścił do obiegu Bony Zamienne Kasy Miejskiej Miasta Zamościa o nominałach 5, 10, 20 i 50 złotych. Bony te były tymczasowym środkiem obiegowym drobnej waluty i na każde żądanie okaziciela mogły być wymieniane na złote w kasie miejskiej. Bony emitowano wobec przejściowego braku pieniędzy nowego państwa.
Pieniądzem zastępczym były także marki kredytowe Spółdzielni Wojskowych w Zamościu, Hrubieszowie i Tomaszowie Lubelskim bite w okresie międzywojennym. Można było kupować za nie jedynie w wojskowych kantynach.
1 votes Thanks 2
anna21
Początki pieniądza polskiego sięgają 2 poł. X w. Pierwszymi monetami były srebrne denary Mieszka I. Emitowano je w niewielkich ilościach i miały one przede wszystkim znaczenie prestiżowe. Każdy kolejny władca bił monety z własnym wizerunkiem. Prowadziło to do występowania w obiegu dużej liczby różnorodnych monet. Na początku XIV w. wraz z królem Czeskim Wacławem, który koronował się na króla Polski pojawiają się grosze praskie. Są to tzw. nummi grossi, czyli pieniądze grubsze.
Nie sposób określić dokładnie, kiedy użyto go po raz pierwszy. Najstarsze zapisy mówiące o transakcjach, w których płacono srebrem ważonym pochodzą sprzed 4500 lat, ze starożytnej Mezopotamii. Odważanym kruszcem płacili także starożytni Egipcjanie i Chińczycy. W tym systemie płatności ważny był jedynie ciężar kruszcu, nie zaś jego kształt ani rozmiary. W niektórych plemiennych społecznościach płacono tym, co miało uznaną wartość. Były to ozdoby, narzędzia, tkaniny, skóry, bydło, kamienie, sól, żywność, zboże. Ten naturalny pieniądz, podobnie jak odważany kruszec służył do regulowania głównie zobowiązań zwyczajowych i podlegał ścisłym prawom.
W miarę rozwoju stosunków gospodarczych rozpoczęto stemplowanie kruszcu. Stempel był oznaką osoby, która gwarantowała wagę i jakość kruszcu. Ta nowa postać pieniądza - moneta - miała różne kształty (grudki, krążki, bryłki, pierścienie, narzędzia, sztabki, muszelki) i znaki (zależne od miejsca powstania). Najstarsze znane nam dziś monety pochodzą z Lidii (dzisiejsza Turcja), z 650 - 625 p. n. e. Bardzo szybko rozpowszechniły się w krajach śródziemnomorskich i Europie. W Rzymie i Bizancjum pojawiły się w IV p. n. e., w Italii i na Półwyspie Iberyjskim w V n. e., na Wyspach Brytyjskich i w krajach muzułmańskich w VII w. Przeprowadzona w latach 793 - 794 przez Karola Wielkiego reforma monetarna wzmocniła pieniądz państwa karolińskiego i stał się on niemal jedynym pieniądzem wczesnośredniowiecznej Europy. W IX - X w. państwa skandynawskie wyemitowały swój pieniądz, w 980 r. Polska, u schyłku X w. Ruś, ok. 1000 r. Węgry, w X - XI w. Czechy.
Monety, z uwagi na swój ciężar, z czasem zastępowane były pieniędzmi papierowymi. Nim pojawiły się prawdziwe banknoty, w użyciu były wystawiane przez bankierów odręczne pokwitowania wymienialne na kruszec. W Europie - XVII i XVIII w., ale w Chinach już w wieku XI rząd chiński wprowadził pierwsze banknoty jako pokwitowania na ciężkie monety. Emisję banknotów przez coraz liczniejsze banki z czasem zmonopolizowano do jednego banku w kraju zwanego centralnym lub emisyjnym. Walutę papierową wprowadzono na stałe do obiegu po kryzysie walutowym w latach 1929 - 1933.
Żywiołowy rozwój gospodarczy spowodował ogromny wzrost obrotów. Powstała potrzeba wprowadzenia nowych sposobów rozliczeń bez użycia pieniędzy. Operacji takich dokonują banki za pomocą pieniądza bezgotówkowego (bankowego). Instrumentami umożliwiającymi dokonywanie płatności bez użycia gotówki są weksle, czeki, przekazy płatnicze, karty płatnicze.
Większość dzisiejszych pieniędzy nie da się włożyć do kieszeni, ani nawet dotknąć. Są to tylko dane komputerowe. Funkcjonuje pojęcie pieniądza elektronicznego, pozwalającego na obrót pieniężny bez nośnika papierowego.
Na mocy Traktatu z Maastricht (1992), kraje Unii Europejskiej będące ze sobą w Unii Gospodarczej i Walutowej przyjęły obowiązek wprowadzenia wspólnej waluty. Walutą tą jest EURO. Wprowadzona ona została 1 stycznia 1999 r. Do 31 grudnia 2001 r. wyłącznie w obrocie bezgotówkowym, zaś od 1 stycznia 2002 r. również w obrocie gotówkowym. EURO dzieli się na 100 centów. W obiegu jest 7 banknotów i 8 monet. Jej symbolem jest grecka litera epsilon z podwójnym poziomem przekreślenia, mającym symbolizować stabilność waluty. Wzory banknotów zaprojektował Robert Kalina z Narodowego Banku Austrii. Projekt przedstawia główne style architektoniczne w historii Europy, w trzech elementach architektonicznych: oknach, bramach i mostach. Wszystkie te znaki mają znaczenie symboliczne. Monety EURO mają wspólny awers, zaś rewers - narodowy.
Pierwszymi monetami na ziemiach polskich były monety greckie (IV p.n.e.) oraz celtyckie (II i I p.n.e.). Trafiając tu zatracały swój charakter stając się ozdobami. Od I do IV w. napływały na nasze ziemie monety rzymskie. Ich znaleziska związane są głównie ze szlakiem bursztynowym. Wiek IX i X to wiek srebrnej dirhemy arabskiej.
Początki pieniądza polskiego sięgają 2 poł. X w. Pierwszymi monetami były srebrne denary Mieszka I. Emitowano je w niewielkich ilościach i miały one przede wszystkim znaczenie prestiżowe. Każdy kolejny władca bił monety z własnym wizerunkiem. Prowadziło to do występowania w obiegu dużej liczby różnorodnych monet. Na początku XIV w. wraz z królem Czeskim Wacławem, który koronował się na króla Polski pojawiają się grosze praskie. Są to tzw. nummi grossi, czyli pieniądze grubsze.
Pierwsza znaną polską monetą złotą był dukat Władysława Łokietka, z wizerunkiem króla na awersie i świętego Stanisława na rewersie. Panuje przekonanie, że wybito go dla upamiętnienia koronacji Władysława Łokietka w 1320 r.
Wskutek dynamicznego rozwoju miast rosły obroty handlowe. Grosz stał się zbyt małą i niewygodna jednostką. W wieku XVI król Zygmunt Stary wprowadza jednostkę wyższego rzędu - złotego polskiego, który daje nazwę całemu okresowi w historii pieniądza polskiego aż po XVIII w. Kolejną reformę monetarną podejmuje w Polsce ostatni król Stanisław August Poniatowski w 1766 r. Polega ona na wprowadzeniu stopy menniczej, która określa zawartość metalu szlachetnego w monecie poprzez ustalenie liczby bitych monet z jednostki wagowej kruszcu. I tak z grzywny srebra bito 10 talarów lub 80 złotych polskich.
Okres porozbiorowy początkowo był okresem obowiązywania pieniędzy zaborców. Z czasem zastępowano je pieniędzmi dla ziem polskich, ale z wizerunkami i symbolami zaborców. W związku z Insurekcją Kościuszkowską w 1794 r. pojawiły się pierwsze polskie pieniądze papierowe. Emitowano je jako bilety skarbowe Dyrekcji Biletów Skarbowych w siedmiu nominałach, uzupełnionych emisją biletów zdawkowych w kolejnych czterech nominałach. Okres Księstwa Warszawskiego to obowiązywanie Kassowych Biletów (1810) w walucie talarowej oraz monet (dukaty, talary, złote, grosze). W Królestwie Polskim oprócz monet srebrnych i miedzianych z wizerunkami carskimi emitowano Bilety Kassowe (1824) i Bilety Bankowe (1830). Pieniądzem papierowym posłużono się także w powstaniu listopadowym, emitując go obok powstańczych monet. Wszystkie walory powstańcze nosiły datę 1831. Po upadku powstania stopniowo wprowadzano ruble (monety i banknoty). Podczas powstania styczniowego rząd powstańczy emitował liczne kwity, obligacje stałe i tymczasowe.
W czasie I wojny światowej emitowano banknoty w walucie zwanej marką polska oraz bito monety - fenigówki (od feniga). Okres międzywojenny to początkowo waluta markowa (banknoty), zaś po reformie Grabskiego 1924 r. i powołaniu banku Polskiego - złotowa (w nawiązaniu do dawnej tradycji) - banknoty i monety. W utworzonym Generalnym Gubernatorstwie (1939) wprowadzono do obiegu banknoty Banku Emisyjnego w Krakowie oraz drobne monety zdawkowe. Oprócz nich z okresu II wojny światowej pochodzą fenigi getta łódzkiego (monety i banknoty) oraz bony obozów koncentracyjnych i jenieckich.
Powołana w 1944 r. Centralna Kasa Skarbowa emitowała bilety skarbowe w walucie złotowej. Monety w Polsce Ludowej pojawiły się dopiero w 1950 r. Od 1957 do 1990 były to złote Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, od 1990 r. złote Rzeczypospolitej Polskiej.
Okres powojenny obejmował kilka emisji banknotów i monet w Polsce. Emisja ostatniej, obowiązującej serii banknotów i monet weszła do obiegu 1 stycznia 1995 r. Miało to związek z denominacją złotego.
W historii regionu zamojskiego pojawiały się pieniądze szczególne. Ich listę otwiera moneta bita w oblężeniu Zamościa (1813). Wybito wówczas 1330 sztuk miedzianych monet 6 - groszowych ( awers: PIENIĄDZ W OBLĘŻENIU ZAMOŚCIA 1813, rewers: BOŻE DOPOMÓŻ WIERNYM OYCZYŹNIE i nazwa nominału). Przebito je z wycofanych sześciokrajcarówek pobranych z kasy magistratu. Ponadto wybito 7830 sztuk srebrnych monet 2 - złotowych (awers: MONETA W OBLĘŻENIU ZAMOŚCIA, rewers: BOŻE DOPOMÓŻ WIERNYM OYCZYŹNIE oraz nazwa nominału i rok 1813). Wykonano je z przetopionych sreber kościelnych franciszkanów zamojskich. Monetę oblężniczą bito na opłacenie żołdu i urzędników.
Apteka w Hrubieszowie w 1861 r. wydała dwa rodzaje Sola Wexli, które mógł okaziciel wymienić w aptece na 5 lub 15 kopiejek w srebrze. Weksle drukowano z powodu braków pieniądza zdawkowego (drobnego).
10 sierpnia 1944 r. Bank Emisyjny w Polsce dopuścił do obiegu Bony Zamienne Kasy Miejskiej Miasta Zamościa o nominałach 5, 10, 20 i 50 złotych. Bony te były tymczasowym środkiem obiegowym drobnej waluty i na każde żądanie okaziciela mogły być wymieniane na złote w kasie miejskiej. Bony emitowano wobec przejściowego braku pieniędzy nowego państwa.
Pieniądzem zastępczym były także marki kredytowe Spółdzielni Wojskowych w Zamościu, Hrubieszowie i Tomaszowie Lubelskim bite w okresie międzywojennym. Można było kupować za nie jedynie w wojskowych kantynach.