Question

Na czym polegała demokracja szlachecka?Czym była wolna elekcja i jakie przyniosła skutki ?

Answer 1

Demokracja szlachecka – system ustrojowy panujący w XV i XVI wieku w Królestwie Polskim, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W założeniu gwarantował masom szlacheckim prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa, a także miał być przykładem tolerancji i formalnej równości praw w łonie samego stanu szlacheckiego.

Szlachta zbierała się na sejmikach ziemskich, wybierając przedstawicieli, którzy mieli reprezentować daną ziemię (powiat itp.) na sejmie walnym. Otrzymywali tzw. instrukcje sejmikowe, w których określano, jak powinni głosować w sprawach istotnych z punktu widzenia szlachty danej ziemi. Po zakończeniu sejmu walnego ponownie zbierały się sejmiki, a posłowie zdawali relacje z obrad (sejmiki relacyjne).

Za początek demokracji szlacheckiej najczęściej przyjmuje się - co do zasady - rok 1454, w którym sejmiki szlacheckie na mocy przywilejów nieszawskich uzyskały szerokie kompetencje w sprawach ogólnopaństwowych. W skład sejmu wchodził król oraz członkowie izby poselskiej i senatu. W izbie poselskiej zasiadało 170 posłów, czyli przedstawicieli szlachty wybranych na sejmikach ziemskich - przedsejmowych. Senat stanowili członkowie dawnej rady królewskiej, tj. dostojnicy duchowni i świeccy oraz najwyżsi urzędnicy królewscy, tj. Kanclerz Wielki, Kanclerz Nadworny, Marszałek Wielki, Marszałek Nadworny oraz Podskarbi Wielki. Podczłonkiem senatu zostawało się z racji pełnienia wyższego stanowiska, a nie na skutek wyboru. Króla uważano za jednoosobowy trzeci stan sejmujący, który zwoływał posiedzenia. Sejm walny zbierał się co dwa lata na okres 6 tygodni.

 

Wolna elekcja – wybór monarchy nieprzestrzegający zasad sukcesji dynastycznej. Na elekcji szlachta głosowała województwami w obecności posłów, którzy zanosili jej głosy do senatu: wybór króla ogłaszał marszałek, mianował natomiast prymas. Pierwsza wolna elekcja w Polsce odbyła się w roku 1573 we wsi Kamień pod Warszawą, rok po bezpotomnej śmierci ostatniego z Jagiellonów – Zygmunta Augusta. Później ustalono stałe miejsce, w którym odbywała się elekcja – była to wieś Wola pod Warszawą, aczkolwiek elekcja, w trakcie której na króla wybrano Augusta III Sasa, również miała miejsce w Kamieniu.

- Ingerencja obcych państw w sprawy Polski
- Groźba wojen domowych
- Ograniczenie władzy króla, który składał wiele nowych obietnic
- Osłabienie władzy centralnej

Answer 2

Wolna elekcja była sposobem wyboru króla. po śmierci lub ustąpieniu władcy rządy w państwie sprawował prymas.Przygotowywał on wolną elekcję.Mógł w niej uczestniczyć każdy szlachcic ,który przybył na ustalone miejsce wyborów zwane polem elekcyjnym.

Z wybranym królem szlachta zawierala umowę składającą się z artykułów henrykowskich i tak zwanych pacta conventa.Artykuły henrykowskie potwierdzały wszelkie prawa i przywileje szlachty które nadali jej poprzedni władcy.W pacta conventa znajdywały się natomiast osobiste zobowiązania nowo wybranego króla wobec państwa .Gdyby król nie dotrzymał tej umowy szlachta Rzeczpospolitejmiała prawo wypowiedzieć mu posłuszeństwo i rozpocząć zbrojny bunt zwany rokoszem.

Demokracja szlachecka polegała na tym że ,król zwoływał sejm walny i przedodniczył mu.Sejmwalny dzielił się na izbę poselską -zasiadali w niej posłowie wybrani na sejmikach i na izbę senatorską -zasiadali w niej ;król ,senatorowie , dostojnicy kościelni i wysocy urzędnicy państwowi .Odtąd żaden władca nie mógł samodzielnie bez zgody sejmu ustanawiać nowych praw. Były one  uchwalane tylko wtedy gdy zgodzili się na nie wszyscy posłowie .cała polska szlachta miała takie same prawa więc posłem mógł zostać każdy szlachcic bez względu na posiadany majątek Ta równośc w obrębie stanu szlacheckiego była podstawą ustroju panującego w Rzeczpospolitej  czyli demokracji szlacheckiej