Monyét Ngagugulung Kalapa
Ku Dudum Sonjaya
Monyet ngagugulung kalapa téh kaasup paribasa lowas. Ti jaman kuda ngégel beusi tug nepi ka kiwari jaman beusi dijieun kuda, tacan aya anu mesék "kalapa" anu digugulung baé ku monyet. Jeung taya "monyet" anu panasaran kana eusi siloka ieu paribasa. Dina ayana ogé anu ngahartikeun, cenah nu boga élmu teu bisa ngamangpaatkeunana
Jeung naha atuh maké kalapa, lain jambé atawa samangka anu digugulung ku monyét téh? leu anu ngajadikeun kapanasaran téh. Jeung naha deuih mort anu ngagugulungna? Naha jelema anu teu daék mikir kitu anu dianggap monyet téh? Boa enya.
Lamun aya kolot moyok, lamun aya sepuh bendu, lamun aya karuhun nyungkun, éta téh tanda kanyaah. Teu béda ti Pangeran nurunkeun musibat Naha kapikir ku jelema? Ari ku monyet mah, moal Monyét. Kapan ieu lalakon monyét ngagugulung kalapa. Tacan aya paribasa jelema ngagugulung kalapa Aya ogé jelema mah "ngagugulung napsu Tah, napsu anu ngaripuhkeun kahirupan mah. Napsu mah lamun diogo ngalunjak. Béh dituna sok nyilakakeun. Geura titenan kaayaan sabudeureun kahirupan. Teu kudu dibéjér béaskeun di dieu, da jelema mah bisa mikir. Anu teu bisaeun mikir mah monyét.
Ngarah ku karuhun henteu disebut monyét, urang diajar mesék kalapa Ku jasadna tangkal kalapa ogé geus méré ciri mandiri. Béda ti tangkal anu lianna. Ti akar nepi ka pucuk taya barang anu mubah, kabéh mangpaat. Éta jirim lahiriahna. Sajaba ti éta aya siloka anu nyumput dina buahna, Singhoréng buah kalapa téh ngandung harti rusiah haté, anu kudu dibaca ku jelema anu kaasup kana golongan manusa.
Di jeroeun buah kalapa salilana aya cal. Cai téh lambang kahirupan. Cai mah tara lila-lila cicing. Nguriling nyumponan kabutuh hirup. Tina hujan nyalangkrung di gunung-gunung Nyarelap dina akar-akar tatangkalan, turun kana huluwotan, ngocor kana wahangan. Saméméh nepi ka laut, sumpang simpang ka sawah, ka kebon ngahirupkeun pepelakan. Teu kaliwat pilemburan, bisi padumuk butuheun. Ngabagi rata walatra, sangkan hirup teu sangsara. Muni tugas di darat tuntas, kakara ngumpul di laut, tuluy hiber deui ka langit, geus jadi cai nu suci, nunggu dawuh turun deui ka bumi pikeun kasuburan alam.
Di jero buah kalapa téh aya dagingna anu bodas nyacas, gambaran haté anu beresih suci. Tacan katémpélan kokotor dengki, sirik pidik, jeung curiga goréng sangka. Eta daging kalapa téh kabulen ku kulumudipis nu warnana semu soklat. Eta lalangse kahiji, nu nutupan bobodas haté, disebut lalangse "poho". Watekna poho mah ipis, sakapeung henteu kaciri, teu karasa ti anggalna, sok ujug-ujug lat baé poho. Ari poho téh henteu inget. Poho ka deungeun poho ka batur mah ilahar, henteu matak nyilakakeun. Tapi lamun geus poho ka diri sorangan, éta bahaya gedé. Sok leungiteun élingna, matak nyilakakeun batur. Leungit rasa kamanusaan, béh dituna ngaruksak nagara.
Ku poho mah jalma pinter jadi bodo. Tétéla di dunya mah teu aya anu pinter jeung anu bodo téh. Aya ogé anu "inget" jeung anu "poho: Sakapeung sok aya jalma anu keur poho, diingetan, manan éling kalah beuki moho. Sigana kulumud lalangsé haténa geus kandel teuing. Atawa geus betah dina teu éling.
caritakeun deui bacaan di luhur teh ngagunakeun basa hidep sorangan
Ku Dudum Sonjaya
Monyet ngagugulung kalapa téh kaasup paribasa lowas. Ti jaman kuda ngégel beusi tug nepi ka kiwari jaman beusi dijieun kuda, tacan aya anu mesék "kalapa" anu digugulung baé ku monyet. Jeung taya "monyet" anu panasaran kana eusi siloka ieu paribasa. Dina ayana ogé anu ngahartikeun, cenah nu boga élmu teu bisa ngamangpaatkeunana
Jeung naha atuh maké kalapa, lain jambé atawa samangka anu digugulung ku monyét téh? leu anu ngajadikeun kapanasaran téh. Jeung naha deuih mort anu ngagugulungna? Naha jelema anu teu daék mikir kitu anu dianggap monyet téh? Boa enya.
Lamun aya kolot moyok, lamun aya sepuh bendu, lamun aya karuhun nyungkun, éta téh tanda kanyaah. Teu béda ti Pangeran nurunkeun musibat Naha kapikir ku jelema? Ari ku monyet mah, moal Monyét. Kapan ieu lalakon monyét ngagugulung kalapa. Tacan aya paribasa jelema ngagugulung kalapa Aya ogé jelema mah "ngagugulung napsu Tah, napsu anu ngaripuhkeun kahirupan mah. Napsu mah lamun diogo ngalunjak. Béh dituna sok nyilakakeun. Geura titenan kaayaan sabudeureun kahirupan. Teu kudu dibéjér béaskeun di dieu, da jelema mah bisa mikir. Anu teu bisaeun mikir mah monyét.
Ngarah ku karuhun henteu disebut monyét, urang diajar mesék kalapa Ku jasadna tangkal kalapa ogé geus méré ciri mandiri. Béda ti tangkal anu lianna. Ti akar nepi ka pucuk taya barang anu mubah, kabéh mangpaat. Éta jirim lahiriahna. Sajaba ti éta aya siloka anu nyumput dina buahna, Singhoréng buah kalapa téh ngandung harti rusiah haté, anu kudu dibaca ku jelema anu kaasup kana golongan manusa.
Di jeroeun buah kalapa salilana aya cal. Cai téh lambang kahirupan. Cai mah tara lila-lila cicing. Nguriling nyumponan kabutuh hirup. Tina hujan nyalangkrung di gunung-gunung Nyarelap dina akar-akar tatangkalan, turun kana huluwotan, ngocor kana wahangan. Saméméh nepi ka laut, sumpang simpang ka sawah, ka kebon ngahirupkeun pepelakan. Teu kaliwat pilemburan, bisi padumuk butuheun. Ngabagi rata walatra, sangkan hirup teu sangsara. Muni tugas di darat tuntas, kakara ngumpul di laut, tuluy hiber deui ka langit, geus jadi cai nu suci, nunggu dawuh turun deui ka bumi pikeun kasuburan alam.
Di jero buah kalapa téh aya dagingna anu bodas nyacas, gambaran haté anu beresih suci. Tacan katémpélan kokotor dengki, sirik pidik, jeung curiga goréng sangka. Eta daging kalapa téh kabulen ku kulumudipis nu warnana semu soklat. Eta lalangse kahiji, nu nutupan bobodas haté, disebut lalangse "poho". Watekna poho mah ipis, sakapeung henteu kaciri, teu karasa ti anggalna, sok ujug-ujug lat baé poho. Ari poho téh henteu inget. Poho ka deungeun poho ka batur mah ilahar, henteu matak nyilakakeun. Tapi lamun geus poho ka diri sorangan, éta bahaya gedé. Sok leungiteun élingna, matak nyilakakeun batur. Leungit rasa kamanusaan, béh dituna ngaruksak nagara.
Ku poho mah jalma pinter jadi bodo. Tétéla di dunya mah teu aya anu pinter jeung anu bodo téh. Aya ogé anu "inget" jeung anu "poho: Sakapeung sok aya jalma anu keur poho, diingetan, manan éling kalah beuki moho. Sigana kulumud lalangsé haténa geus kandel teuing. Atawa geus betah dina teu éling.
caritakeun deui bacaan di luhur teh ngagunakeun basa hidep sorangan
Jawaban:
Tentu, saya akan menjelaskan apa yang saya bisa dari teks yang Anda berikan.
Teks yang Anda berikan adalah paribasa dalam bahasa Sunda yang berarti "Monyet Ngagugulung Kalapa, Ku Dudum Sonjaya". Dalam teks tersebut, ada beberapa ungkapan dan simbol yang memiliki makna dalam budaya Sunda.
"Ngagugulung kalapa" berarti menggulung kelapa, sedangkan "Monyet" adalah kata dalam bahasa Sunda yang berarti monyet. Ungkapan ini menggambarkan perilaku monyet yang menggulung kelapa. Teks tersebut juga menyiratkan pertanyaan mengapa monyet menggunakan kelapa sebagai alat, bukan benda lain seperti tongkat atau batu. Ini menunjukkan rasa ingin tahu dan keunikan perilaku monyet tersebut.
Selain itu, teks tersebut juga menyiratkan bahwa tidak semua orang yang memiliki pengetahuan dapat menggunakannya dengan bijak. Ada orang-orang yang tidak berpikir seperti monyet, yang hanya bereaksi tanpa mempertimbangkan konsekuensi. Ini menunjukkan pentingnya penggunaan pengetahuan dengan bijak dan pemikiran yang rasional.
Teks tersebut juga menyebutkan beberapa simbol dan makna dalam budaya Sunda. Misalnya, "cai" adalah simbol kehidupan, "poho" adalah simbol kebodohan, dan "lalangse" adalah simbol kebersihan hati. Simbol-simbol ini menggambarkan nilai-nilai budaya dan ajaran yang diterima dalam masyarakat Sunda.