Zamek w KwidzynieFot. Agnieszka Małek Województwo pomorskie w obecnym kształcie obejmuje większość terenów wczesnośredniowiecznego Pomorza Wschodniego, z wyjątkiem tej jego części, która należy do województwa kujawsko-pomorskiego oraz wschodnich rubieży województwa, wkraczających na dawne ziemie Prus. Tygiel narodów Skomplikowaną historię tego regionu współtworzyli Słowianie i Germanie, pomorscy książęta z dynastii Gryfitów ikrólowie z dynastii Piastów. Historię województwa pisali, obok Polaków, także Krzyżacy, Brandenburczycy, Szwedzi, Duńczycy, a w późniejszym czasie pruscy zaborcy oraz powojenni repatrianci zza Buga i Ukraińcy. W samym zaś środku tego narodowościowego tygla mieszka od wieków rdzenna ludność kaszubska i kociewska.
Od czasów Mieszka I, który w 960 r. włączył ziemie pomorskie do kształtującego się państwa, Pomorze Wschodnie bądź wchodziło w skład państwa polskiego, bądź też tworzyło samodzielne lub związane z nim księstwa. W 997 r.chrystianizacji tych ziem, na polecenie Bolesława Chrobrego, dokonał biskup Pragi Wojciech, późniejszy święty. Aby silniej związać Pomorze z Polską, Bolesław Krzywousty zorganizował w latach 1124-1128 misję chrystianizacyjną.
W swojej historii Pomorze wielokrotnie padało łupem innych państw i niemal jak w kalejdoskopie zmieniały się losy tego regionu. W okresie rozbicia dzielnicowego rządziła tu dynastia książęca, której najwybitniejszymi przedstawicielami byli Świętopełk II Wielki (1210-1247) oraz Mściwój II (1265-1295), który zapisał w 1284 r. Księstwo Wschodniopomorskie w spadku Przemysławowi II, uruchamiając w ten sposób proces jednoczenia Polski.
Spalenie Gdańska
Momentem przełomowym w dziejach tych terenów był początek XIV wieku. Po zbrojnym zajęciu w 1307 r. przez Brandenburczyków ziemi słupskiej, a w 1308 r. Pomorza Gdańskiego, poproszeni o pomoc przez Władysława Łokietka Krzyżacy, odpierając napastników, sami zawładnęli tymi terenami. Spalili Gdańsk – najważniejszy ówczesny ośrodek handlowy i polityczny, oraz wymordowali część jego mieszkańców. Zagarnęli także ziemie lęborską i bytowską, które później, na drodze prawnej i zbrojnej, bezskutecznie próbował odzyskać Władysław Łokietek. Pokój kaliski zawarty w 1343 r. przez Kazimierza Wielkiego pozostawił zakonowi Pomorze Gdańskie jako „jałmużnę”, a w zamian król otrzymał Kujawy. W ten sposób Pomorze Wschodnie na długo dostało się w ręce Krzyżaków. Odzyskane dopiero w wyniku wojny trzynastoletniej i podpisania pokoju toruńskiego w 1466 r., zostało podzielone nawojewództwa pomorskie i malborskie oraz księstwa bytowskie i lęborskie, które przekazane zostały w lenno książętom zachodniopomorskim (ziemia słupska utracona została już wcześniej – w II połowie XIII w.). Przyłączenie do Polski Krzyżacy wnieśli istotny wkład do kultury duchowej i materialnej tych terenów. Umacniając swą pozycję i panowanie na zdobytych ziemiach, wznosili liczne zamki, z których najwspanialszy zbudowany został w Malborku i od początku XIV do połowy XV w. pełnił rolę stołecznego ośrodka państwa zakonnego w Prusach. W tym też czasie, w wyniku lokacji miast i ożywienia handlowego z krajami zachodnioeuropejskimi, nastąpił znaczny rozwój gospodarczy Pomorza. Jednak niszczące wojny polsko-krzyżackie i łamanie przywilejów w rezultacie doprowadziły do zawiązania się w KwidzynieZwiązku Pruskiego, czyli antykrzyżackiej opozycji szlachty, która skupiała zarówno Polaków, jak i Niemców. W 1466 r. postanowieniem pokoju toruńskiego przyłączono do Polski Prusy Królewskie z Pomorzem Gdańskim. Zamek w MalborkuFot. Agnieszka Małek
Znowu między Polską a Niemcami Wieki XVI i XVII sprzyjały gospodarczemu rozwojowi Pomorza Gdańskiego, które stało się najzamożniejszą krainą Rzeczypospolitej, wielkim ośrodkiem kultury, sztuki i rzemiosła. Dominował przede wszystkim Gdańsk. Miasto, obdarzone ogromnymi przywilejami gospodarczymi i samorządowymi, w krótkim czasie zmonopolizowało prawie cały handel Polski. Ponownie Polska utraciła Pomorze Wschodnie w 1772 r. w wyniku I rozbioru. Prusy zajęły większość ziem Prus Królewskich. Niespełna czterdzieści lat później, w wyniku kampanii napoleońskiej (1807-1815) ustanowiono GdańskWolnym Miastem zależnym od Francji, w 1871 r. zaś ziemie obecnego województwa pomorskiego znalazły się w zjednoczonym państwie niemieckim. W XIX w. mieszkańcy Pomorza doświadczyli silnej germanizacji, która w konsekwencji spowodowała wskrzeszenie świadomości narodowej i walki o zachowanie polskiej tożsamości. Traktat wersalski w 1919 r. pozostawił po niemieckiej stronie granicy Powiśle oraz ziemie: lęborską, bytowską i słupską, a także część Żuław. Do Polski trafił środkowy pas ziem obecnego województwa, tj. większa część Pomorza Gdańskiego. Utworzono Wolne Miasto Gdańsk, które obejmowało północną część Żuław i część Wysoczyzny Gdańskiej. Z polskiej części Pomorza powstało województwo pomorskie ze stolicą w Toruniu. Historia najnowsza Wrzesień 1939 r. zapisał się na ziemiach województwa pomorskiego takimi wydarzeniami, jak obrona Westerplatte, Poczty Polskiej w Gdańsku oraz Helu, wysadzenie mostów w Tczewie. Zbrojny opór prowadziła na tych ziemiach Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Pomorski”. Wojna spowodowała ogromne straty i zniszczenia przemysłu, portów morskich oraz miast. Wycofujący się Niemcy zniszczyli większą część portu w Gdyni, powstałego od podstaw w latach dwudziestolecia międzywojennego, powodując zalanie Żuław. Od 1945 r. nastąpił napływ ludności polskiej, a do 1947 r. wysiedlono z tych terenów Niemców. Po II wojnie światowej kilkakrotnie zmieniane były granice administracyjne Polski. Reforma gierkowska doprowadziła do utworzenia 49 województw. Obecne województwo pomorskie obejmuje dawne województwo gdańskie, większą część słupskiego, część elbląskiego, a także bydgoskiego.
Zamek w KwidzynieFot. Agnieszka Małek
Województwo pomorskie w obecnym kształcie obejmuje większość terenów wczesnośredniowiecznego Pomorza Wschodniego, z wyjątkiem tej jego części, która należy do województwa kujawsko-pomorskiego oraz wschodnich rubieży województwa, wkraczających na dawne ziemie Prus.
Tygiel narodów Skomplikowaną historię tego regionu współtworzyli Słowianie i Germanie, pomorscy książęta z dynastii Gryfitów ikrólowie z dynastii Piastów. Historię województwa pisali, obok Polaków, także Krzyżacy, Brandenburczycy, Szwedzi, Duńczycy, a w późniejszym czasie pruscy zaborcy oraz powojenni repatrianci zza Buga i Ukraińcy. W samym zaś środku tego narodowościowego tygla mieszka od wieków rdzenna ludność kaszubska i kociewska.
Od czasów Mieszka I, który w 960 r. włączył ziemie pomorskie do kształtującego się państwa, Pomorze Wschodnie bądź wchodziło w skład państwa polskiego, bądź też tworzyło samodzielne lub związane z nim księstwa. W 997 r.chrystianizacji tych ziem, na polecenie Bolesława Chrobrego, dokonał biskup Pragi Wojciech, późniejszy święty. Aby silniej związać Pomorze z Polską, Bolesław Krzywousty zorganizował w latach 1124-1128 misję chrystianizacyjną.
W swojej historii Pomorze wielokrotnie padało łupem innych państw i niemal jak w kalejdoskopie zmieniały się losy tego regionu. W okresie rozbicia dzielnicowego rządziła tu dynastia książęca, której najwybitniejszymi przedstawicielami byli Świętopełk II Wielki (1210-1247) oraz Mściwój II (1265-1295), który zapisał w 1284 r. Księstwo Wschodniopomorskie w spadku Przemysławowi II, uruchamiając w ten sposób proces jednoczenia Polski.
Spalenie Gdańska
Momentem przełomowym w dziejach tych terenów był początek XIV wieku. Po zbrojnym zajęciu w 1307 r. przez Brandenburczyków ziemi słupskiej, a w 1308 r. Pomorza Gdańskiego, poproszeni o pomoc przez Władysława Łokietka Krzyżacy, odpierając napastników, sami zawładnęli tymi terenami. Spalili Gdańsk – najważniejszy ówczesny ośrodek handlowy i polityczny, oraz wymordowali część jego mieszkańców. Zagarnęli także ziemie lęborską i bytowską, które później, na drodze prawnej i zbrojnej, bezskutecznie próbował odzyskać Władysław Łokietek.Pokój kaliski zawarty w 1343 r. przez Kazimierza Wielkiego pozostawił zakonowi Pomorze Gdańskie jako „jałmużnę”, a w zamian król otrzymał Kujawy. W ten sposób Pomorze Wschodnie na długo dostało się w ręce Krzyżaków. Odzyskane dopiero w wyniku wojny trzynastoletniej i podpisania pokoju toruńskiego w 1466 r., zostało podzielone nawojewództwa pomorskie i malborskie oraz księstwa bytowskie i lęborskie, które przekazane zostały w lenno książętom zachodniopomorskim (ziemia słupska utracona została już wcześniej – w II połowie XIII w.).
Przyłączenie do Polski Krzyżacy wnieśli istotny wkład do kultury duchowej i materialnej tych terenów. Umacniając swą pozycję i panowanie na zdobytych ziemiach, wznosili liczne zamki, z których najwspanialszy zbudowany został w Malborku i od początku XIV do połowy XV w. pełnił rolę stołecznego ośrodka państwa zakonnego w Prusach. W tym też czasie, w wyniku lokacji miast i ożywienia handlowego z krajami zachodnioeuropejskimi, nastąpił znaczny rozwój gospodarczy Pomorza. Jednak niszczące wojny polsko-krzyżackie i łamanie przywilejów w rezultacie doprowadziły do zawiązania się w KwidzynieZwiązku Pruskiego, czyli antykrzyżackiej opozycji szlachty, która skupiała zarówno Polaków, jak i Niemców. W 1466 r. postanowieniem pokoju toruńskiego przyłączono do Polski Prusy Królewskie z Pomorzem Gdańskim. Zamek w MalborkuFot. Agnieszka Małek
Znowu między Polską a Niemcami
Wieki XVI i XVII sprzyjały gospodarczemu rozwojowi Pomorza Gdańskiego, które stało się najzamożniejszą krainą Rzeczypospolitej, wielkim ośrodkiem kultury, sztuki i rzemiosła. Dominował przede wszystkim Gdańsk. Miasto, obdarzone ogromnymi przywilejami gospodarczymi i samorządowymi, w krótkim czasie zmonopolizowało prawie cały handel Polski.
Ponownie Polska utraciła Pomorze Wschodnie w 1772 r. w wyniku I rozbioru. Prusy zajęły większość ziem Prus Królewskich. Niespełna czterdzieści lat później, w wyniku kampanii napoleońskiej (1807-1815) ustanowiono GdańskWolnym Miastem zależnym od Francji, w 1871 r. zaś ziemie obecnego województwa pomorskiego znalazły się w zjednoczonym państwie niemieckim.
W XIX w. mieszkańcy Pomorza doświadczyli silnej germanizacji, która w konsekwencji spowodowała wskrzeszenie świadomości narodowej i walki o zachowanie polskiej tożsamości.
Traktat wersalski w 1919 r. pozostawił po niemieckiej stronie granicy Powiśle oraz ziemie: lęborską, bytowską i słupską, a także część Żuław. Do Polski trafił środkowy pas ziem obecnego województwa, tj. większa część Pomorza Gdańskiego. Utworzono Wolne Miasto Gdańsk, które obejmowało północną część Żuław i część Wysoczyzny Gdańskiej. Z polskiej części Pomorza powstało województwo pomorskie ze stolicą w Toruniu.
Historia najnowsza
Wrzesień 1939 r. zapisał się na ziemiach województwa pomorskiego takimi wydarzeniami, jak obrona Westerplatte, Poczty Polskiej w Gdańsku oraz Helu, wysadzenie mostów w Tczewie. Zbrojny opór prowadziła na tych ziemiach Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Pomorski”. Wojna spowodowała ogromne straty i zniszczenia przemysłu, portów morskich oraz miast. Wycofujący się Niemcy zniszczyli większą część portu w Gdyni, powstałego od podstaw w latach dwudziestolecia międzywojennego, powodując zalanie Żuław. Od 1945 r. nastąpił napływ ludności polskiej, a do 1947 r. wysiedlono z tych terenów Niemców. Po II wojnie światowej kilkakrotnie zmieniane były granice administracyjne Polski. Reforma gierkowska doprowadziła do utworzenia 49 województw. Obecne województwo pomorskie obejmuje dawne województwo gdańskie, większą część słupskiego, część elbląskiego, a także bydgoskiego.