Question

Kultura oświecenia w Polsce?

jak nawiecej informacji ;)

Answer 1

Oświecenie było pierwszą epoką w nowożytnych dziejach formacją kulturową całkowicie świadomą swego istnienia. Ówcześni mówili często o swych czasach jako o "wieku rozumu" (w Anglii), "wieku filozofów" (we Francji), wieku "oświeconym" lub "epoce świateł". Okres ten nazwano oświeceniem, bo przywiązywał on szczególną wagę do siły rozumu jako światła rozjaśniającego drogi poznania człowieka i świata. Życie społeczne i kulturalne nacechowane było krytycyzmem wobec istniejącej rzeczywistości i pragnieniem wyzwolenia człowieka z więzów feudalnych, krępujących jego myśli, hamujących rozwój postępu, nauki i oświaty. Intelektualnym podłożem oświecenia były nasilające się już pod koniec wieku XVII w nauce angielskiej i francuskiej tendencje racjonalistyczne i empiryczne.

W 1773 r. powstała KEN. Powodem powstania KEN była likwidacja zakonu jezuitów. Przyznała prawo do nauki wszystkim dzieciom. Dokonano reformy Uniwersytetów w Wilnie i w Krakowie. Ogromny wpływ miały działania króla Stanisława Poniatowskiego, który próbował dźwignąć kraj z upadku. Przyczynił się on do rozwoju kultury i sztuki. Skupił wokół siebie grono ludzi wykształconych, literatów i malarzy, których zapraszał na słynne obiady czwartkowe.

Najwybitniejszymi pisarzami w drugiej połowie XVIII w. byli Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj i Franciszek Salezy Jezierski. Staszic w dziełach "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego" i "Przestogi dla Polski" sformułował program naprawy państwa w duchu reform oświeceniowych. Przywiązywał dużą wagę do wychowania młodzieży i przygotowania jej do użytecznej pracy dla kraju. W sprawach politycznych opowiedział się za zniesieniem liberum veto i za dziedzicznością tronu. żądał wprowadzenia do sejmu przedstawicieli miast, postulował wzmocnienie i unowocześnienie armii, na której utrzymanie szlachta miała płacić podatki w zależności od posiadanej ziemi.

Literatura tego okresu stała się istotnym czynnikiem kształtowania nowoczesnej świadomości narodu, wychowywała czytelników w duchu obywatelskim, patriotycznym i humanitarnym; 

- król Stanisław August Poniatowski realizował program „oświecenia sarmatów”, któremu były podporządkowane tworzone czasopisma („Monitor”, „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”), instytucje (Teatr Narodowy, Komisja Edukacji Narodowej, obiady czwartkowe); 

- najpilniejszym wykonawcą programu króla był A. Naruszewicz, autor oczyszczonej z legend Historii narodu polskiego; podstawowy nurt literatury związany z klasycyzmem zapoczątkowały wystąpienia o odnowę języka narodowego (S. Konarski), wzrost świadomości estetycznej (rozprawy teoretyczne F. N. Golańskiego, F. Karpińskiego, adaptacja Sztuki poetyckiej N. Boileau, dokonana przez F.K. Dmochowskiego); 

- najwybitniejszym reprezentantem epoki stał się I. Krasicki, twórca pierwszej nowożytnej powieści polskiej (Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki), autor Bajek, Satyr, poematów heroikomicznych; 

- tendencje libertyńskie ujawniła poezja S. Trembeckiego i T.K. Węgierskiego; w latach 80. wyodrębnił się nurt poezji lirycznej, związanej z sentymentalizmem (F.D. Kniaźnin, „poeta serca” F. Karpiński) lub rokokiem (J. Szymanowski - teoretyk); 

- nastąpił rozwój rodzimej komedii satyrycznej i obyczajowej, pod koniec epoki też politycznej (F. Bohomolec, F. Zabłocki, J. Ursyn Niemcewicz, W. Bogusławski); 

- ożywienie życia politycznego w dobie Sejmu Wielkiego, Targowicy i insurekcji kościuszkowskiej wpłynęło na rozkwit reformatorskiej literatury politycznej (S. Staszic, H. Kołłątaj, F.S. Jezierski), rewolucyjne idee polskich jakobinów najpełniej oddała poezja J. Jasińskiego. 

Po utracie niepodległości dziedzictwo czasów stanisławowskich przejęło Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie i Towarzystwo Szubrawców w Wilnie;

- przedstawiciele klasycyzmu postanisławowskiego podjęli próbę stworzenia narodowej tragedii (Barbara Radziwiłłówna A. Felińskiego), poematu (Ziemiaństwo K. Koźmiana), kodyfikacji poglądów estetyczno-literackich (L. Osiński);

- w nurcie sentymentalnym tworzyli m.in.: K. Brodziński, M. Wirtemberska, poeci legionowi - J. Wybicki, C. Godebski;

- tendencje preromantyczne przejawiły się m.in. w poetyce „grozy” w powieści i dramacie, w poezji mesjanistycznej (Niemcewicz, J.P. Woronicz); 

- rozkwit krytyki literackiej i teatralnej (Towarzystwo Iksów) wyraził się w słynnym sporze klasyków z romantykami (K. Brodziński, Jan Śniadecki, L. Borowski).

 

chciałeś/aś dużo informacji wiec masz \.\.\.Nie dawno  o tym lekcje w szkole miałam \.\.\.Troche pokorzystałam z internetu i ładna praca jest :-) 

licze na naj