Kto chciałby scharakteryzować dla mnie LITERATURĘ (czym się charakteryzowała) w danych epokach (Renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, neoromantyzm, 20-lecie między wojenne, lit. wojny i okupacji, lit. współczesna). KRÓTKO, ZWIĘŹLE I NA TEMAT. To nie ma być żadne wypracowanie, tylko wasze poprawne krótkie notateczki. 3 zdania do każdej epoki. Dodatkowe pkt. za najlepszą ;) W razie pytań pisać wiadomość do mnie.
alegoria w literaturze np."Rozmowa mistrza Polikarpa",literatura parenetyczna propagująca wzory postępowania,ideały (rycerza,władcy i ascety)np."Pieśń o Rolandzie","Kronika Polska","Legenda o św Aleksym".Historia miłosna-"Dzieje Tristana i Izoldy".
-hagiografia-"Legenda o św Aleksym"
-pieśń (hymn)-"Bogurodzica"
-liryka maryjna-"Lament świętokrzyski"
-literatura świecka-"O zachowaniu się przy stole","Satyra na leniwych chłopów"
-literatura danse macabre-"Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią"
-historiografia-"Kronika polak"Galla Anonima
Barok-dominują paradoks,absurd,metafory,porównania,uosobienia,wyliczenia,anafory,antytezy,epitety.Dominują motywy:Bóg, zbawienie, grzech, śmierć, pokuta.Gatunki:epos, liryka, powieść, komedia, tragikomedia i tragedia.
-literatura filozoficzna-"Krótkość żywota","Setnik rymów duchownych"
-filozofia przemijania,śmierci,kondycji człowieka-"Lutnia"
-poezja ziemiańska-"Votum"
-miłość-"Moralia","Ogród fraszek","Sen","O wartości nad"
-poezja publicystyczna,patriotyczna-"Psalmodia polska"
-temat wojny-"Nadobna Paskwalina"
Renesans-w pierwszych latach nawiązywał do literatury średniowiecza.Później powstają fraszki,treny i pieśni Kochanowskiego,zbiór wierszy i utworów dramatycznych Mikołaja Reja,publicystą był Modrzewski autore słynnego dzieła O poprawie Rzeczypospolitej,prozę polityczną reprezentował Piotr Skarga "Kazania sejmowe"
Oświecenie-dominuje poezja Ignacy Krasicki Bajki i przypowieści i Bajki nowe,poematu heroikomicznego Monachomachia,proza publicystyka polityczna Stanisław Staszic Przestrogi dla Polski,powieść stworzył Ignacy Krasicki Mikołaja Doświadczyńskiego Przypadki i dramat Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza.
Pozytywizm-głosi, że jedynie prawdziwą wiedzą jest wiedza naukowa, która może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej afirmacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej.Hasła to praca organiczna, czyli dążenie do rozwoju gospodarczego ziem polskich, mającego wzmocnić pozycję i znaczenie narodu polskiego.Praca u podstaw, dążenie do rozwoju oświaty, zwłaszcza wśród warstw najbiedniejszych, w celu podniesienia poziomu ich życia oraz zwiększenia ich świadomości narodowej w walce z rusyfikacją i germanizacją stosowaną przez zaborców.Asymilacja Żydów i innych mniejszości narodowych, czyli zwiększenie tolerancji wobec innych narodów zamieszkujących ziemie polskie umożliwiające im asymilację z Polakami.Emancypacja kobiet, czyli dążenie do równouprawnienia kobiet w polskim społeczeństwie
Twórcy Eliza Orzeszkowa powieść "Nad Niemnem",Bolesław Prus nowele "Katarynka", "Kamizelka", "Powracająca fala", "Antek",powieść "Lalka",Henryk Sienkiewicz nowela "Szkice węglem" ,Aleksander Świętochowski artykuł "My i Wy"
Romantyzm-był wyrazem protestu przeciwko racjonalizmowi, klasycyzmowi oświecenia, przeciwko narzucaniu wzorów.Młodzi buntowali się odrzucając naukowy światopogląd chcieli ogarnąć wyobraźnią to, co tajemnicze, nie wyjaśnione, trudne do poznania. Odrzucali wszelkie zakazy.Taka postawa negująca poznanie rzeczywistości na drodze rozumowej, przypisująca najwyższą wartość poznawczą intuicji i pierwiastkom uczuciowym, takim jak przeczucie, intuicja, instynkt, wiara nosi nazwę irracjonalizmu.Pisarze i poeci Aleksander Fredro-Śluby panieńskie,Zemsta, Cyprian Kamil Norwid-Bema pamięci żałobny rapsod, Juliusz Słowacki-Balladyna, Adam Mickiewicz-Oda do młodości,Grażyna,Dziady,Lilie,Świteź,Konrad Wallenrod,Sonety krymskie, Zygmunt Krasiński-Nie-boska komedia. Gatunki literackie to ballada,dramat,dramat romantyczny,pamiętnik,powieść poetycka,powieść historyczna,psalm,sonet,poemat.Dominują bajronizm,mesjanizm,mistycyzm,prometeizm,towianizm,wallenrodyzm,werteryzm.
20-lecie międzywojenne-język literatury zbliżony do języka potocznego, programowe rezygnowanie z „poetyczności”–poetyka groteski,awangardyzm.Cele i główne cechy literatury-literatura niejednorodna;prezentująca skrajne programy artystyczne dominuje narracja i monolog wewnętrzny, ogranicza rolę fabuły i akcji.Literatura podzielona na dwa okresy:optymistyczny,wierząca w możliwości odrodzonego państwa,technikę i postęp,a druga głosząca pesymistyczne wizje historiozoficzne, egzystencjalne, społeczne, przepowiadająca wojnę.Część twórców tworzyła zgodnie z klasycznymi zasadami poezji stały rym,rytm,budowa strof większość jednak preferuje różne odmiany wiersza nieregularnego i wolnego.Dominuje liryka Leopold Staff, Julian Tuwim,Jan Lechoń,Julian Przyboś,Józef Czechowicz;proza poetycka: Bruno Schulz Sklepy cynamonowe;opowiadanie: Jarosław Iwaszkiewicz Panny z Wilka,powieść społeczna: Stefan Żeromski Uciekła mi przepióreczka, psychologiczna: Zofia Nałkowska Granica, Stefan Żeromski Przedwiośnie,realistyczna: Maria Dąbrowska Noce i dnie,awangardowa: Witkacy Nienasycenie i dramat: Witkacy Szewcy, Witold Gombrowicz Ferdydurke.
Współczesność-lata wojny i okupacji,literatura faktu.Wyróżniamy pokolenia:Kolumbów ur.1920r.-wspólne przeżycia,wojna,okupacja,partyzantka,AK,powstanie.Wojnę uznawali jako apokalipsę spełnioną.Ich twórczość wyraża poczucie zagrożenia,klęski,prześladowania,przedstawiciele-Baczyńska,Borowski;pokolenie "pryszczatych" ur.25-30r popierali władzę ludową i socrealizm; pokolenie"współczesności" pokolenie'56 ur.30-35r pokolenie początkowo zagubione i nie przystosowane do rzeczywistości.Przedstawiciele-Hłasko,Grochowiak,Bryll,Mrożek "Tango",Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem"; Pokolenie'68 nowa fala ur 45-50r. wyrażają sprzeciw wobec istniejącej rzeczywistości,sytuacji politycznej.Przedstawiciele-Borończak,Lipsa,Krynicki; Pokolenie'76 ur 50r. kontynuują nową falę; pokolenie stanu wojennego.
Inni przedstawiciele współczesności to:Albert Camus "Dżuma",Herbert "Przesłanie Pana Cogito",Orwell "Folwark zwierzęcy",Moczarski "Rozmowy z katem",Andrzejewski "Popiół i diament",Różewicz "Kartoteka",Mrożek "Tago",Konwicki "Mała apokalipsa">