Question

Krotka notatka na temat twórczości Jana Kochanowskiego.

Answer 1

Jan Kochanowski zajmuje szczególne miejsce w historii naszej literatury, a zwłaszcza poezji. Choć było przed nim wielu twórców, od anonimowego autora Bogurodzicy po Mikołaja Reja, to właśnie Kochanowskiego należy uznać za ojca poezji polskiej. Nie tylko wprowadził do naszej liryki nowe gatunki, które twórczo przetwarzał z tradycji antycznej (fraszka, pieśń, tren), lecz również systemy wersyfikacyjne i stroficzne, a zwłaszcza wzniósł na wyżyny język poetycki i sztukę rymowania. Żeby się o tym przekonać, wystarczy przeczytać dowolny utwór Kochanowskiego i np. Reja, a następnie porównać język obu twórców. Rej pisze polszczyzną dla nas niezrozumiałą, Kochanowski wydaje się jedynie archaizować. Najważniejsze dzieła:
~Fraszki
To zbiór niezwykle różnorodny. Przeważają w nim pogodne, krótkie utwory sławiące radość życia, pełne humoru anegdoty dworskie (O doktorze Hiszpanie), żarty ze znajomych (Na Matusza, Na Konrata) lub brutalna kpina z ludzkiej pychy (Na matematyka), łagodne wyśmiewanie duchowieństwa (O kapelanie) lub dewocji (Na nabożną), wyznania miłosne żartobliwe (Do Hanny) lub dosyć frywolne (O Kachnie, Do dziewki II); pojawią się również utwory obsceniczne (O koźle).
~Pieśni
W pieśniach sięgnął Kochanowski po wzór Horacego, zarówno w budowie, tematyce, jak i nastroju oraz wymowie filozoficznej. Podobnie jak jego antyczny mistrz, Kochanowski swobodnie łączy tematykę biesiadną, z której wyrosła pieśń z refleksją, na róznorodne tematy.
~Treny
Wybitnym dziełem Kochanowskiego, napisanym i wydanym ku pamięci zmarłej córki Urszuli, jest poemat cykliczny Treny. Niezwykłe to dzieło, stojące na tak wysokim stopniu kunsztu artystycznego, iż pojawili się nawet badacze poddający w wątpliwość jego genezę i w ogóle istnienie Urszuli Kochanowskiej. Zaskakuje już fakt, że utwór żałobny został poświęcony małemu dziecku. W XVI w. (i w następnych również) dzieci traktowano zupełnie inaczej niż obecnie, zgon kilkulatka stał na porządku dzienny, więc rozpacz na ogół była krótka i nikt nie poświęcał jej wierszy. Niezależnie od tego, czy uwierzymy w śmierć Urszulki jako przyczynę powstania Trenów, zaskakuje poziom artyzmu, kunszt poetycki, z jakim Kochanowski opisuje przeżycia związane z odejściem ukochanej córki.