Question

KOncepcja człowieka w literaturze polskiego renesansu na podstawie pieśni i fraszek J. KOchankowiego oraz żywot człowieka poczciwego M.Reya.

Answer 1

Mikołaj Rej -"Żywot człowieka poczciwego"

W tym utworze opis ludzkiego życia poddany został zasadom naturalnego biologicznego porządku od dzieciństwa poprzez młodość do starości, co odpowiada porom roku. Konsekwencja tego jest okreslony stosunek człowieka do śmierci. Człowiek powinien oczekiwać śmierci spokojnie. Traktowac śmierc jako cos naturalnego. Śmierć jest zamknięciem cyklu ludzkiego życia.

Utwór M. Reja nawiązuje do hasła humanistów :"Homo sum et nihil humanum a me alienum esse puto"(Jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce) wypowiedzianych przez Terencjusza w jednym ze swoich dzieł.

Do śmierci trzeba podchodzic z rozumem i spokojem.

 

Fraszka J. Kochanowskiego - "O żywocie ludzkim".

Utwór o charakterze refleksyjno-filozoficznym.

Podmiotem lirycznym jest człowiek który zastanawia się nad sensem ludzkiego życia.Te rozmyślania są pesymistyczne" wszystko w życiu przemija"- sława, uroda, majątek, władza. Rzeczy natury materialnej nie mają sensu w życiu człowieka. Przemijanie w ludzkim życiu to zestawienie przyrody z człowiekiem. Życie człowieka nieodwołalnie kończy się śmiercią.

W fraszce występuje realizacja toposu "życie jako teatr". Holenderski humanista Erazm z Roterdamu porównał rzeczywistość to teatru, życie do komedii i "gry masek", a zmienne koleje losu ludzkiego do ról aktorskich. Kochanowski stwierdza w utworze,że: "my jesteśmy marionetkami w życiu".

 Podmiot liryczny mówi, że pomimo tego że wydaje nam się, że kierujemy własnym życiem to nie mamy wpływu na nasze życie. Kochanowski w fraszce nawiązuje do filozofi Platona,a dokładnie utworu "Prawa" w którym życie człowieka zostało porównane do teatru. Ludzie w tym utworze zostali nazwani" cudeńkami,zabawkami, marionetkami, zabawkami Bogów".

Według podmiotu lirycznego  człowiek powinien robic w zyciu to, co nas zadowala, bawic się, aby zadowalac bogów, dawac im radość.

 

Pieśń XXIII (ks.II)

Utwór o charakterze refleksyjno filozoficznym.

Podmiot liryczny to człowiek rozmyslający nad sensem własnego zycia.

Pełni on rolę mędrca zna prawdę o życiu, snuje refleksje na jego temat.

Pieśń jest bezpośrednim kontekstem do Ód Horacego.

Podmiot liryczny wie, że w życiu wszytko przemija piękno, młodość, władza.

Człowiek ulega prawu premijania. Życie człowieka zaostało porównane do zmian zachodzacych w przyrodzie (zmienność pór roku).

Podmiot liryczny wyraźnie zaznacza, że przyroda jet wieczna, że my nie jestesmy wieczni. Nie odrodzimy się. Człowiek ma tylko jedno życie.

Dlatego należy kożystac z życia, aby być szczęśliwym. Kochanowski w tej pieśni wyraźnie nawiązuje do filozowi epikurejskiej "care diem" - chwytaj dzień ,chwytaj chwilę" Jeśli człowiek dobrze wykorzysta swoje życie będzie szczęśliwym.

 

Pieśń IX

Jest to Pieśń refleksyjno-filozoficzna.  Utwór ma formę obrazu świata i życia człowieka. W życiu człowieka obserwujemy zmienność. Niestety nie jest tak, że szczęście nie przemija. O tym co stanie się w przyszłości wie tylko Bóg.

Światem rządzi Boginia Fortuna- rzymska bogini utożsamiana z grecką boginią Tyche. Fortuna to bogini przeznaczenia, szczęścia i nieszczęścia, ślepego przypadku. Przedstawiana z zawiązanymi oczmi i rogiem obfitości oraz sterem.  Sens życia jest ukryty pzred człowiekiem, bo i tak to nie ma sensu. Los człowieka jest zmienny. Jeśli w życiu rządzi Fortuna to radzi jak być w zyciu szcześliwym.Korzystać z wszystkiego.Należy używać życia. Nie odmawiac sobie przyjemności. Trzeba " pic dobre wino", brać w życiu co najlepsze, bawić się. Ta rada podmiotu lirycznego jest bezpośrednio związana z filozofia epikurejską- "Carpe diem". Podmiot liryczny mówi,że człowiek w życiu powinien się kierować rozumem. Tak samo znosić radość i cierpienie. Rada związana jest z filozofią stoicką. Wartością o jaką należy zabiegac jest cnota.

Podmiot liryczny to mędrzec o ustalonej postawie wobec życia, swoją wiedzą pragnie podzielić się z innymi. Utwór ma formę parenezy (pouczenia).

Mądrość podmiotu lirycznego to połącznie filozofii epikurejskiej i stoickiej= filozofia eklektyczna- połącznie różnych elementów filozofii w jedną całość.

Kontekst literacki to Ody filozoficzno refleksyjne Horacego.

Adresatem pieśni sa wszyscy ludzie.

 

Myślę że tyle powinno wystarczyć. Przepraszam za błędy ortograficzne gdyby wystapiły.