Question

Kocioł bałkański. Przyczyny i skutki.

Answer 1

Określenie Kocioł Bałkański stosowane jest do sytuacji jaka pojwiła się w XIX wieku na płw. Bałkańskiego. Ziemie te były pod panowaniem Turków, którzy tak naprawdę nie zmuszali swoich poddanych do wyrzekania się swojej narodowości. Koniec wieku XVIII to czas kiedy na wielu terenie Europy rośnie świadomośc przynależności do grupy etnicznej bardziej niż do religijnej (tak wcześniej było). Wiek XIX to umocnienie tej świadomości i wyzwalanie się narodów spod władzy imperiów nimi rządzących. Bałkany zaczęły się wtedy dzielić. Pierwsza była Serbia, która przy poparciu Rosji i Austro-Węgier (na rekę im było osłabienie Turcji) przeprowadziła powstanie i odłączyła sie od Imperium Osmańskiego. Kolejna była Grecja. Kiedy Serbia, Bośnia i Czarnogóra połączyły się wybuchła wojna przeciw Turcji przy wsparciu carskiej Rosji, a to spowodowało tak wielkie osłabienie tureckiego imperium, że Rumunia i Bułgaria ogłosiły niepodległość. 

Widać, że tak naprawde niewielki skrawek Europy stał się areną do walki o wpływy takich mocarstw jak Turcja, Rosja i Austro-Węgry. Sytuację miał ustabilizować Kongres Berliński, który mocno ograniczył rolę Rosji. Ta zaś rozpoczęła propagowanie zjednoczenia Słowian na Bałkanach pod wodzą Serbii, która była jej największym sojusznikiem. To nie spodobało się Austro-Węgrom, których znaczną część zamieszkiwali Słowianie, co skończyło się przyłączeniem do nich zamieszkanej przez muzułmanów Bośni. Taki układ sił doprowadził bezpośrednio do I wojny bałkańskiej w roku 1912, w wyniku której Turcy zostali wyparci z Bałkanów. W kolejnym konflikcie zbrojnym - II wojnie bałkańskiej Bułgaria została pokonana przez wojska Serbskie, Czarnogórskie, Rumuńskie i Tureckie, co dało Serbii dużą przewagę w regionie i doprowadziło do powstania Albanii, czym Austro-Węgry chciały zahamować rozwój Serbii. Efektem buntu Serbów był zamach na Arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie, czyli  faktycznie początek I wojny światowej. 

Kiedy skończyła się I wojna światowa, nie było już ani Austro-Węgier, ani carskiej Rosji, ani Imperium Osmańskiego na terenie Europy. Serbia połączyła się z Wojewodina i Czarnogórą, a Serbowie, Chorwaci i Słoweńcy utworzyli państwo pod nazwą Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Czas do wybuchu II wojny światowej to ciłągłe konflikty terytorialne z sąsiadami oraz konflikty wewnętrzne - walka o dominację jednej z grup etnicznych. W 1929 roku państwo zostało przekształcone w Królestwo Jugosławii przy ograniczeniu części swobód obywatelskich przez króla Aleksandra I. 

Wybuch II wojny światowej doprowadził do rozpadu królestwa na państwa - powstało Państwo Chorwatów, a reszta terytorium podzielona została między NIemcy, Węgry i Włochy. Dawne królestwo Jugosławii stało się terenem działań wojennych przy udziale partyzantów - Serbów oraz komunistów pod wodzą Josipa Tity, który po wojnie zjednoczył z powrotem Jugosławię jako jedno z państw zaleznych od ZSRR.

Po 45 latach istnienia, kiedy zabrakło ZSRR jako protektora, państwo zazęło się rozpadać. W latach 1991-1992 powstała Słowenia, Chorwacja, Macedonia, Bosnia i Hercegowina. Ten rozpad doprowadził do wybuchu wojny w byłej Jugosławii, która była oparta na konflikcie etnicznym i religijnym w regionie (Chorwaci-katolicy, Bośniacy-muzułmanie i Serbowie-prawosławni). Ostatecznie w 2003 roku przestała istnieć, a nazwę dawnej Jugosławii zmieniono na Serbia i Czarnogóra. Trzy lata później Czarnogóra odłączyła się od Serbii. Ostatnim akcentem etnicznego podziału Bałkanów było proklamowanie na południowo-zachodnim terytorium Serbii w roku 2008 Republiki Kosowa, do dziś nie uznawanej przez wszystkie państwa na świecie. 

W skrócie:

Przyczyny powstania Bałkańskiego Kotła:

- wiele narodowości zgromadzonych na niewielkim terenie

- konflikt interesów mocarstw na tym terenie

- brak zrozumienia potrzeb odrębności etnicznej przez mocarstwa

- konflikt na tle religijnym (muzułmanie, katolicy i prawosławni)

Skutki konfliktów:

- utrata wpływów i terenów przez mocarstwa

- wojny bałkańskie

- I wojna światowa

- czystki etniczne i najkrwawsza w Europie wojna II połowy XX wieku