Question

kiedy i w jaki sposób nastąpił rozpad imperium mongolskiego? PILNE ;p

Answer 1

- wybuch sporów kandydatów do tronu

- imperium mongolskie było za duża

- zróżnicowanie pod względem politycznym

- daleki wschód wyznawał buddyzm, natomiast wschodnia część imperium przyjęła islam

 

Answer 2

Rozpad imperium

 

Przed udaniem się do Chin Möngke pozostawił w Karakorum swojego najmłodszego brata, Aryka Böge (zm. 1266), który rozpoczął przygotowania do przejęcia władzy. Na wieść o tym Kubiłaj pospiesznie zorganizował kurułtaj w pobliżu ośrodka swoich posiadłości w Chinach, Kaiping, gdzie 5 maja 1260 roku ogłoszono go kaanem. Aryk Böge nie uznał tego odbytego pod nieobecność większości Czyngisydów kurułtaju za legalny i wkrótce jego zwolennicy proklamowali go kaanem w Karakorum. W ten sposób rozpoczęła się wojna pomiędzy braćmi. Aryk Böge był popierany przez regentkę ułusu Cza'adaja, Organę, oraz nowego chana ułusu Dżocziego, Berke (1257 - 1266). Kubiłaj próbował obalić Organę wysyłając wnuka Cza'adaja Abiszkę, jednak protegowany Aryka Böge, Ałgu (1260 - 1266), okazał się skuteczniejszy w przejmowaniu kontroli nad posiadłościami Cza'adaidów. Zamieszanie panujące w Azji Środkowej pogłębiał bunt wnuka Ögedeja, Kajdu (zm. 1301), który już w roku 1256 aresztował wysłannika Möngkego, teraz zaś zmierzał do zaognienia konfliktu pomiędzy potomkami Tołuja, mając nadzieję na zniszczenie potęgi ich rodu. Oprócz tego istniały także napięcia pomiędzy Berke a Hüleü. Za czasów Batu Iran, a w szczególności Azerbejdżan, był uważany za część ułusu Dżocziego, wysłany zaś na te tereny przez Möngkego Hüleü zaczął podporządkowywać miejscową administrację sobie. Ponadto Berke był muzułmaninem i miał protestować przeciwko atakowaniu, a następnie zabiciu kalifa. W rezultacie zagrożony Hüleü czuł się zmuszony do wycofania wraz z większością swych sił z Syrii, gdzie prowadził kampanię przeciwko Ajjubidom i Mamelukom. Pozostawiony na czele pomniejszonej armii dowódca Hüleü, Kitboga, został pokonany przez Mameluków w bitwie pod Ajn Dżalut 3 września 1260 roku i "był to koniec panowania Mongołów w Syrii i Egipt uwolnił się od groźby mongolskiego najazdu"[53].

Wzbierająca wojna domowa w imperium mongolskim zahamowała nie tylko jego ekspansję na Bliskim Wschodzie. W roku 1259 Berke przedsięwziął najazd na Polskę i jego dowódca Burundaj splądrował Kraków i Sandomierz, uprowadzając na stepy ogromną liczbę jeńców. Siły mongolskie zaatakowały też Litwę i Prusy. Po najeździe na Polskę, w 1260 lub początku 1261 roku, Berke wysłał poselstwo do Ludwika IX (1226 - 1270) z żądaniem poddania się, równocześnie naciskając na Belę IV by ten zawarł przymierze z Mongołami i stanął u ich boku w kampanii przeciwko łacińskim sąsiadom. Berke jednak nigdy nie zrealizował swoich planów inwazji na Europę. Wojna pomiędzy nim a Hüleü wybuchła ostatecznie w roku 1261 i doszło do masakry oddziałów Dżoczydów, które służyły w Iranie. Część sił Dżoczydów zbiegła do Mameluków, gdzie otrzymała azyl od sułtana Bajbarsa (1260 - 1277) i została wcielona do jego armii. W roku 1262 Berke zawarł sojusz z Bajbarsem i "był to pierwszy przypadek, kiedy książę mongolski okazał gotowość do nawiązania przyjaznych stosunków z zewnętrzną (i nadal niepodporządkowaną) siłą, dzieląc z nią wrogość wobec współbraci mongolskich"[54]. Usadowiony w Karakorum Aryk Böge potrzebował dostaw żywności z Chin, które kontrolował Kubiłaj. W odpowiedzi Aryk Böge przeniósł swoją bazę do rolniczej kolonii Kem-Kemdżij w dzis. Tuwie i ziem Kirgizów nad Jenisejem (dzis. Chakasja). W sierpniu Kubiłaj zajął Mongolię, a 27 października tego roku wodzowie Aryka Böge zostali pokonani pod Guzang (dzis. Wuwei). Kubiłaj wrócił do Chin, a w następnym roku Aryk Böge przepędził jego garnizony w Mongolii. Podczas jej powtórnej inwazji Kubiłaj pokonał siły swojego brata 27 listopada 1261 roku w bitwie nad jeziorem Szimu'ultu (na północ od dzisiejszego Zhangjiakou), jednak straż tylna Aryka Böge pod wodzą syna Möngkego Asudaja zadała ciężkie straty zbyt pewnym siebie po odniesionym zwycięstwie oddziałom przeciwnika. Bitwy, zimno i blokada zdziesiątkowały jednak siły Aryka Böge. Dodatkowo kiedy zaczął on dokonywać rekwizycji na terytoriach podlegających Ałgu, ten w roku 1262 przeszedł na stronę Kubiłaja. Mimo że Asudajowi udało się pokonać Ałgu, sytuacja pozbawionego wystarczającego zaopatrzenia Aryka Böge stawała się krytyczna. W trakcie zimy 1263/1264 roku rozpoczęły się dezercje z jego obozu i w obliczu kolejnego ataku Kubiłaja Aryk Böge poddał się swojemu bratu 21 sierpnia 1264 roku. Aryk Böge zmarł w niewoli w 1266 roku, co dało pożywkę spekulacjom na temat jego otrucia[55][56][57].

Pomimo pokonania swojego brata Kubiłajowi nie udało się przywrócić jedności mongolskiemu imperium. Jego władzy nadal nie uznawał Kajdu oraz Berke, a wkrótce wypowiedział mu posłuszeństwo także nowy chan ułusu Cza'adaja, Barak (1266 - 1271). W związku z tym Kubiłaj został odcięty od uznającego jego autorytet Hüleü w Iranie, który założył tam dynastię Ilchanidów, i jego zwierzchność nad tymi ostatnimi miała charakter czysto nominalny. Kubiłaj w roku 1266 przeniósł stolicę z Karakorum do Dadu (dzis. Pekin) i poświęcił większość swojej energii podbojowi Chin, a nie pokonaniu swoich mongolskich rywali. W roku 1271 przyjął on chińską nazwę Yuan dla założonej przez siebie w Chinach dynastii i zaczął występować przed swymi chińskimi poddanymi wyposażony we wszystkie tradycyjne atrybuty chińskiego cesarza, z popieraniem kultu przodków i wystawieniem ołtarza Konfucjuszowi włącznie. Ten krok w stronę sinizacji był tylko elementem szerszego procesu przyjmowania przez Mongołów na zajmowanych terytoriach kultury, religii, a często także języka ludów podbitych. Na zachodzie imperium odpowiednikiem sinizacji była stopniowa islamizacja, czego przykładem może być nawrócenie Berke, a także późniejsze Ghazana (1295 - 1304), Özbega (1313 - 1341) i Tarmaszirina (1331 - 1334). W rezultacie "mówiący różnymi językami, pokładający zaufanie w różnych religiach i dążący do różnych celów w różnych habitatach Mongołowie nie mogli dłużej stanowić jednego organizmu politycznego"[58]. Terytorium imperium stało się areną walk pomiędzy poszczególnymi gałęziami rodu Czyngis-chana, które utworzyły faktycznie samodzielne państwa. W roku 1304 następcy Kubiłaja, Temürowi Öldżejtü (1294 - 1307), po pokonaniu Kajdu udało się zawrzeć pokój z jego synem Czeperem (1303 - 1306) i na powrót doprowadzić do uznania jego zwierzchnictwa przez wszystkich Czyngisydów. Jednak już rok później ponownie wybuchła wojna, co było widomym świadectwem tego że rezydujący w Chinach kaan faktycznie nie kontroluje zdolnych do prowadzenia całkowicie samodzielnej polityki wyłonionych z dawnych ułusów państw. Pomimo tego że okresowo ich przywódcy nadal nominalnie uznawali zwierzchność kaana, to na początku XIV wieku ostatecznie ukształtowały się cztery odrębne państwa sukcesyjne po imperium mongolskim: założona przez Kubiłaja dynastia Yuan w Chinach, Ułus Dżocziego (Złota Orda) w Europie Wschodniej oraz części zachodniej Syberii i Azji Środkowej, Chanat Czagatajski w reszcie Azji Środkowej i Ilchanat w Iranie[59][60].

 

Troszkę dużo tego !! przeczytaj i wybierz najlepsze dla ciebie .