Question

Kartkówka
Pojęcia Liryczne
Błagam podajcie przykładyy!!
Naj odp. nagrodze :)

Answer 1

Podczas analizy tekstu lirycznego trzeba zwrócić uwagę na to, KTO mówi, O CZYM mówi, DO KOGO mówi, JAK mówi i PO CO mówi.

Osobą mówiącą w wierszu jest podmiot liryczny. Jeśli wypowiada się w pierwszej osobie, mamy do czynienia z liryką bezpośrednią, a jeśli mówi w osobie trzeciej, „ukrywa się”, jest to liryka pośrednia.

Adresat liryczny to określona za pomocą apostrofy osoba, do której skierowany jest utwór.

Temat i cel wypowiedzi decydują o typie liryki (np. miłosna, patriotyczna), a także gatunku (np. żal po czyjejś śmierci, wychwalanie zalet zmarłego – tren).

Środki stylistyczne to różne sposoby wypowiadania się w utworze.

Środki służące modyfikacji znaczenia wyrazów (tropy):

» epitet (najczęściej przymiotnik) – określa cechy opisywanych zjawisk, osób,

» porównanie – zestawienie dwóch zjawisk, przedmiotów mających wspólną cechę, najczęściej połączone za pomocą słów jak, jakby, niby, jak gdyby, niczym; rozbudowane porównanie, którego jeden człon stanowi szczegółowy obraz (zachowanie człowieka jest porównane do zachowania zwierzęcia lub zjawiska przyrody), to porównanie homeryckie,

» symbol – wieloznaczność motywu, zaznaczenie jakiejś cechy, posiadanej przez daną osobę, przedmiot (np. wąż – grzech, płodność, władza, wąż Eskulapa – znak apteki),

» alegoria – przedstawienie jakiegoś pojęcia za pomocą zawsze tego samego obrazu: spryt – lis, sprawiedliwość – waga,

» przenośnia (metafora) to specyficzne skojarzenie dwóch pojęć, dzięki któremu poszczególne wyrazy wchodzące w jego skład zyskują nowe znaczenie; rodzaje przenośni to:

• animizacja (ożywienie) – nadanie przedmiotom, zjawiskom cech istoty żywej (zegarek chodzi),

• personifikacja (uosobienie) – nadanie zjawiskom, przedmiotom cech ludzkich (szkoła tęskni za uczniami),

• peryfraza (omówienie) – zastąpienie jednego wyrazu innymi (księżyc – okrągła srebrna tarcza),

• eufemizm – łagodniejsze, delikatniejsze wyrażenie tej samej treści (ktoś gruby – puszysty).

Słowotwórcze środki stylistyczne:

» neologizm – wykorzystywany w danym utworze literackim nowo utworzony wyraz (namuzowywanie),

» zdrobnienie – wyraz o dodatnim zabarwieniu uczuciowym, podkreśla sympatię, współczucie,

» zgrubienie – wyraz o ujemnym zabarwieniu uczuciowym, podkreśla niechęć, wstręt.

Składniowe środki stylistyczne:

» apostrofa – zwrot do adresata utworu; rozbudowaną apostrofę nazywamy inwokacją,

» pytanie retoryczne – pytanie, które nie wymaga odpowiedzi, często skierowane do siebie; skłania do refleksji,

» inwersja – szyk przestawny dla podkreślenia czegoś,

» powtórzenie – powtarzanie tych samych elementów w celu dodania utworowi rytmiczności, np.:refren – powtarzanie wersu, zwrotki, anafora – rozpoczynanie kolejnych wersów tym samym wyrazem lub kilkoma wyrazami, epifora – kończenie kolejnych wersów tym samym wyrazem (wyrazami).

Fonetyczne środki składniowe:

» wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeja) – naśladowanie dźwięków za pomocą słów o zbliżonym do nich brzmieniu (szept, wrzask, łkanie, puk-puk),

» instrumentacja głoskowa (eufonia) – dobór głosek np. charakterystycznych dla płaczu (u, o, y).

Rymy to występujące na końcu wersów celowo dobrane wyrazy o jednakowym brzmieniu. Wyróżniamy:

» rymy żeńskie – wyrazy wielosylabowe (pytanie – kochanie),

» rymy męskie – wyrazy jednosylabowe (burz – róż),

» rymy dokładne – mają takie same rymujące się cząstki,

» rymy niedokładne – zgodność brzmienia jest zbliżona (zatruł – wiatru),

» rymy gramatyczne – rymują się takie same formy gramatyczne (ochędożył – przyłożył).

Układy rymów może być parzysty (aabb), krzyżowy (abab) lub okalający (abba).

Rytm to regularne powtarzanie się pewnych głosek, sylab, akcentów. 
  

# KOPIOWAŁAM