Question

Jakie zadania do spełnienia ma współczesna rodzina ?

Answer 1

Pierwsze podejście pozwala wyróżnić dwie grupy funkcji rodziny:

1.Funkcje instytucjonalne, to jest takie, które dotyczą rodziny i małżeństwa jako instytucji społecznych:

A) prokreacyjna albo biologiczna, podtrzymująca ciągłość społeczeństwa;

B) ekonomiczna, polegająca na dostarczaniu dóbr materialnych rodzinie;

C) opiekuńcza, zabezpieczająca członków rodziny w określonych sytuacjach życiowych;

D) specjalizacyjna, polegająca na wprowadzaniu członków rodziny w życie społeczne i przekazywaniu im wartości kulturowych;

E) statyfikacyjna, gwarantująca członkom rodziny określony status życiowy;

F) integracyjna, polegająca na społecznej kontroli zachowań poszczególnych członków rodziny.

Funkcje osobowe, dotyczące rodziny jako grupy społecznej:

małżeńska, zaspakajająca potrzeby życia intymnego małżonków;rodzicielska, która zaspakaja potrzeby uczuciowe rodziców i dzieci; braterska, zaspakajająca potrzeby uczuciowe braci i sióstr.

 

Funkcje rodziny rozważane z punktu widzenia ich trwałości i zmienności dzielimy na dwie grupy:

funkcje istotne ( pierwszorzędne);funkcje akcydentalne( drugorzędne).

Do funkcji istotnych kwalifikują się niezbywalne funkcje rodziny, to jest prokreacja, socjalizacja i funkcja miłości.

Do drugorzędnych – te, bez których rodzina może funkcjonować bez większego dla siebie i społeczeństwa uszczerbku, a więc: ekonomiczna, opiekuńcza, stratyfikacyjna, rekreacyjna, religijna.

Answer 2

Funkcje biopsychiczne - prokreacyjna i seksualna. funkcje ekonomiczne - materialno-ekonomiczna oraz zabezpieczająco-opiekuńcza. funkcje społeczno - wyznaczające - klasowa oraz legalizacyjno - kontrolna. funkcje socjopsychologiczne socjalizacyjno - wychowawcza kulturalna rekreacyjno - towarzyska emocjonalno - ekspresyjna.

     Podobne stanowisko zajmuje M. Ziemska łącząc pojęcie funkcji rodziny z pojęciem jej zadań, wypełnianych na rzecz członków rodziny, jak i całego społeczeństwa.
     Ujmuje to w następujący sposób: "...podstawowe funkcje wskazują na zadania współczesnej rodziny jakie wypełnia i jakie ją konstytuują. Istnienie rodziny polega bowiem na wypełnianiu głównych zadań, czyli funkcji" Rodzina więc spełnia zadania zarówno wobec swych członków jak i społeczeństwa. Zaspokaja potrzeby ogólnospołeczne, narodowe.
     Autorka wyróżnia następujące funkcje rodziny:

funkcja prokreacyjna - dostarcza nowych członków nie tylko do swojej grupy (rodziny) ale i całego społeczeństwa. funkcja produkcyjna - dostarczając społeczeństwu nowych członków wzmaga siły twórcze i wytwórcze. funkcja usługowo - opiekuńcza - zapewniając codzienne usługi (wyżywienie, czystość) oraz opiekę tym członkom, którzy nie są w pełni samodzielni ze względu na wiek, chorobę, kalectwo. funkcja socjalizująca - wprowadzająca w społeczeństwo, przekazująca obyczaje, zwyczaje, wzory zachowań itd. funkcja psychohigieniczna - zapewniająca poczucie stabilizacji, równowagę emocjonalną.

     Jednocześnie z zadaniami na rzecz społeczeństwa rodzina spełnia zadania wobec swoich członków. Wynikają z tego różne potrzeby:

potrzeby seksualne potrzeby ekonomiczne potrzeby bytowe i opiekuńcze potrzeby chowania dzieci potrzeby emocjonalne

     Funkcje i zadania obejmują swoim zakresem wszystkie dziedziny życia rodziny i poszczególnych jej członków.
     Stanowią nierozerwalną strukturę a zakłócenia w realizacji choćby jednej z nich powoduje na ogół, o czym wspomniałam już wcześniej, przejściową lub dłuższą niewydolność ogólnego funkcjonowania rodziny.
     W kontekście omawianych zagadnień i w nawiązaniu do tematu pracy, nie można pominąć zagadnienia rodziny niepełnosprawnej. Nie jest sprawą łatwą zdefiniowanie tego pojęcia.
     R. Borowski definiuje je następująco: "...rodziną inwalidzką będzie taka rodzina, w której co najmniej jeden z jej członków jest trwale poszkodowany na zdrowiu, nie może lub w znacznym stopniu ma ograniczone możliwości samoobsługowe oraz możliwości pełnienia ról społeczno - zawodowych bez ograniczeń, zamieszkuje we wspólnym gospodarstwie z rodziną pełnosprawną, dodając, że jego stan zdrowia określony jest przez Komisję ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia". 
     Analizując mechanizmy związane z tworzeniem się więzi rodzinnej S. Mika zalicza je do kategorii interakcji międzyludzkich. Tworzenie się więzi rodzinnych zatem możemy rozpatrywać w kategoriach postrzegania podmiotów, jakimi są członkowie rodziny.
     Rodzina w życiu i działaniu osoby niepełnosprawnej jest czynnikiem bardzo ważnym. Stanowi dla niej istotny fundament. To od postaw rodziny zależy w znacznej mierze funkcjonowanie osoby mającej określone defekty.
     Zasadniczym celem rehabilitacji jest maksymalne włączenie człowieka niepełnosprawnego do życia normalnego społeczeństwa. Wyraża się ono podejmowaniem przez osobę niepełnosprawną ról społecznych związanych z życiem. Są to różnego role - zawodowe, towarzyskie no i oczywiście rodzinne. I te ostatnie uważa się powszechnie za najważniejsze. W opinii publicznej zdecydowane pierwszeństwo przyznawane jest właśnie rolom rodzinnym. Wynika to z faktu wysokiej społecznej oceny wartości życia rodzinnego. Różnego rodzaju badania wykazują, iż rodzina spostrzegana jest jako jedna z najcenniejszych wartości życia człowieka. W skali globalnej nie istnieje też żadna inna wartość w stosunku do niej konkurencyjna. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest niewątpliwie fakt, że środowisko rodzinne najpełniej zaspokaja potrzeby jej członków - dzieci oraz osób dorosłych. Funkcje spełniane przez rodzinę są niezwykle wszechstronne i niemożliwe jest ich scedowanie na jakiekolwiek inne instytucje czy grupy społeczne. Spełnianie ról związanych z życiem rodzinnym stanowi podstawę społecznej oceny danego człowieka. W istotnym stopniu kształtuje również poziom jego samooceny i samoakceptacji. Praktyka psychologiczna dowodzi, iż czynniki te wywierają znaczący wpływ na osobowość człowieka niepełnosprawnego oraz jego uczestnictwo w procesie rehabilitacji. Stąd tak duże znaczenie przywiązuje się w rehabilitacji do problemów rodzinnych osoby niepełnosprawnej.
     Efektywność wypełniania przez osobę niepełnosprawną ról rodzinnych uwarunkowana jest następującymi czynnikami:

gotowością osoby niepełnosprawnej do podjęcia ról małżeńskich i rodzicielskich, obiektywnymi możliwościami ich wypełniania przy obniżonym poziomie sprawności, funkcjonującym w świadomości osoby niepełnosprawnej modelu życia rodzinnego, postawami społecznymi wobec osoby niepełnosprawnej.

     Osobie niepełnosprawnej nie jest łatwo znaleźć partnera do zawarcia związku małżeńskiego. Częściej bywa on odrzucany od osoby posiadającej pełną sprawność. Przyczyną tego bywa bardzo często niechęć tzw. osób normalnych do wiązania się z ludźmi spostrzeganymi jako odmienni, słabsi, wymagający opieki. Nie bez znaczenia pozostają również, często nieuzasadnione, względy genetyczne oraz bardzo ważne dla niektórych kryteria estetyczne doboru małżeńskiego. Istnieją również obawy przed obciążeniem się opieką nad niepełnosprawnym małżonkiem oraz wytworzeniem się sytuacji większego obciążenia obowiązkami pełnosprawnych członków rodziny. Badania i obserwacje nie potwierdzają tego rodzaju założeń. Niepełnosprawność nie oznacza całkowitej niezdolności danej osoby do chociażby prac domowych. W większości przypadków osoba po przebyciu rehabilitacji podstawowej jest w stanie podejmować i efektywnie wykonywać wiele działań związanych z samoobsługą, utrzymywaniem porządku czy prowadzeniem gospodarstwa domowego. Wiele obaw w społeczeństwie budzi wypełnianie przez rodziny niepełnosprawne funkcji wychowawczych. Najczęściej uważa się, że nie są one w stanie zapewnić swoim dzieciom właściwych warunków rozwoju i wychowania. Przypuszczenia te, nie zostały jednak potwierdzone i obecnie uważa się, iż pomimo czasami gorszych warunków materialnych, rodzinny te nie są mniej wartościowym środowiskiem wychowawczym, niż rodziny pełnosprawne. W wielu przypadkach spełniają nawet swoje funkcje wychowawcze bardziej świadomie i odpowiedzialnie.
     Podejmowanie przez osobę niepełnosprawną ról rodzinnych stwarzać może szereg problemów wynikłych z braku właściwego przygotowania w trakcie rehabilitacji. Przygotowanie takiej osoby do podjęcia i efektywnego wykonywania ról rodzinnych najczęściej wiązane jest z nabywaniem przez niego wiedzy i umiejętności przydatnych w gospodarstwie domowym. Ażeby jednak można było mówić o gotowości w tym zakresie, konieczne jest, aby osoba niepełnosprawna nie tylko potrafiła, ale także chciała wspomniane role podejmować. Istotny jest tu również ze względu na wielość wzorów życia rodzinnego, wyniesiony z domu lub postulowany model rodziny.
     Na tle ogólnego zainteresowania problemami ludzi niepełnosprawnych bardzo ważne wydaje się poznanie funkcjonowania rodzin w których znajdują się te osoby. Rozważania na ten temat w literaturze przedmiotu, wskazują , że inwalidztwo nie warunkuje w sposób istotny funkcjonowania tej podstawowej komórki społecznej. Rodziny niepełnosprawne są w pełni samodzielne i niezależne materialnie, przeważnie same wychowują swoje potomstwo. Odpowiedzialność za los dzieci spływa na zwiększoną motywację i wysiłki podejmowane przez nich w celu uzyskania sukcesu na niwie zawodowej i życia rodzinnego. Wydajność pracy osób niepełnosprawnych jest, choć bardzo często z braku dobrego wykształcenia zajmują oni stanowiska pracy nie wymagające wysokich kwalifikacji. Dlatego też bardzo często dochody i poziom życia jest nieco niższy od rodzin pełnosprawnych. W rodzinach tych zauważa się bardzo często korzystną atmosferę panującą oraz wysoką jakość ich działalności opiekuńczo-wychowawczej wobec własnych dzieci. Osoby te częściej przebywają w domu i więcej czasu poświęcają swemu potomstwu.
     Rodzina odgrywa również bardzo ważną rolę w procesie rehabilitacji osoby niepełnosprawnej. Rodzina daje poczucie bezpieczeństwa, stabilności. Ogrywa szczególną rolę w kształtowaniu się postawy samoakceptacji, przezwyciężeniu obcości i niepotrzebności. Korzystne doświadczenia wyniesione przez osobę niepełnosprawną z rodziny rzutują także na kontakty społeczne i ustosunkowanie do innych, na integrację z pełnosprawnymi. Ważną potrzebą każdego członka rodziny jest niezależność.
     Mimo ogromnego wysiłku różnych organizacji i władz, efekty oddziaływań opiekuńczych nad rodziną niepełnosprawną są nadal nieadekwatne do potrzeb. 
     Mówiąc o rodzinie, zarówno pełnosprawnej, jaki i niepełnosprawnej, nie można pominąć problemów z jakimi styka się współczesna rodzina.
     Jej struktura ulega bardzo widocznym przemianom ekonomicznym, kulturalnym, społecznym i religijnym. Dawna rodzina typu patriarchalnego odznaczała się stałością struktury, trwałością związku, była to rodzina wielopokoleniowa z naczelną rolą ojca, głównego jej autorytetu. Był on często jedynym żywicielem, decydował o wszystkim, jednoczył ją. 
     W rodzinie istniało ścisłe uzależnienie od rodziców. Spełniała ona wszystkie funkcje: biologiczne, gospodarcze, kulturalne, polityczne, religijne, zdrowotne, wychowawcze. 
     Symbolem tej jedności był wspólny dom, mieszkanie, stół itp.
     Współczesna rodzina partnerska jest nieliczna, jedno lub dwupokoleniowa (rodzice + dzieci), często nietrwała, rozdzielona, w której więzy rodzinne są bardzo luźne. Jest to rodzina często bez bazy materialnej, bez własnego mieszkania, ze zróżnicowanymi światopoglądami, często skłócona. Dzisiaj również obserwuje się zanik autorytetu ojcowskiego a często życie rodzinne ma charakter partnerstwa (lub co gorzej walki o autorytet matka - ojciec).
     Istotną sprawą jest także to, że szereg funkcji spełnianych przez dawną rodzinę przejęły różne instytucje i organizacje. Zacierają się różnice między rodzinami wiejskimi i miejskimi. Członkowie rodziny coraz częściej korzystają z instytucji społecznych: świetlice, stołówki, wczasy, wycieczki.
     W znacznym stopniu funkcje wychowawcze i opiekuńcze przejmują instytucje oświatowo - wychowawcze. Kobiety - na ogół pracujące zawodowo, samotne - są obarczane tysiącami spraw zawodowych, rodzinnych, przeciążone pracą, zmęczone fizycznie i psychicznie.
     Najbardziej interesującym problemem ze względu na temat pracy jest dla mnie również rodzina dotknięta problemem alkoholowym. Za rodzinę z problemem alkoholowym uważa się rodzinę, w której choćby jedna osoba pije w sposób przynoszący szkodę. Człowiek pijący w sposób destrukcyjny dostarcza wszystkim innym wielu problemów życiowych (np. finansowych, emocjonalnych). Jest to tzw. rodzina patologiczna. W literaturze przedmiotu spotykamy się również z pojęciem "osoba z problemem alkoholowym" i wcale, jakby się to mogło zdawać, nie jest to tylko osoba bezpośrednio nadużywająca alkoholu, ale obejmuje ono również osoby z kręgu alkoholika (mąż, żona, dzieci). Poprzez cierpienie, lęk, obawę o członka swojej rodziny, bezradność tworzą oni wspólną grupę. Można więc powiedzieć, że problemy związane z alkoholem ma nie tylko ten kto pije, bo nikt nie pije w próżni społecznej. Przechodzą one jak gdyby na pozostałych członków. Szacuje się, że w Polsce około 5 milionów ludzi żyje w rodzinach alkoholowych.
     Alkoholizm jest chorobą całej rodziny. Jest chorobą uczuć, ciała, umysłu i międzyludzkich więzi.
Uruchamia trzy mechanizmy obronne:

nie mów, nie czuj, nie ufaj.

     Żona lub mąż ukrywa przed innymi fakt picia współmałżonka i każe ukrywać ten fakt dzieciom. Nie mówi się również o bójkach, awanturach i tragediach. Takie zachowanie rodziny ułatwia jedynie alkoholikowi dalsze picie.
     Z powodu nadużywania alkoholu szczególnym zagrożeniom podlegają następujące obszary życia rodzinnego:

niszczenie życia uczuciowego - zamiast oparcia, poczucia bezpieczeństwa, rodzina dostarcza poczucia krzywdy, lęku, zagrożenia, wstydu, gniewu i winy, braku źródeł oparcia i wzajemnej pomocy - zamiast dostarczać oparcia jest źródłem problemów, utrata kontaktu i zrozumienia - zamiast prawdy i otwartości pojawiają się kłamstwa, udawanie, oszukiwanie, izolacja os świata zewnętrznego - rodzina odizolowuje się od innych, staje się zamknięta i niedostępna, wyczerpanie zasobów materialnych - rodzina ma ograniczone możliwości bytowe, brak perspektyw.

     Dlatego, mając na uwadze te i inne zjawiska związane z nadużywaniem alkoholu, próby leczenia alkoholizmu zaczyna się od osób nieuzależnionych, a blisko związanych z alkoholikiem. Leczenie takie odbywa się według opracowanych programów i zaczyna się od uświadamiania alkoholika, na czym polega ich choroba. Później alkoholik powinien sam umieć rozpoznać u siebie objawy choroby, następnie uznać ją za swoją chorobę (ale nie akceptować). Po tych etapach przychodzi czas na "naukę" życia na trzeźwo.
W tym samym czasie zajęciom terapeutycznym poddawani są współmałżonkowie oraz dzieci.