Jaki jest współczesny patriota?
More Questions From This User See All
" Life is not a problem to be solved but a reality to be experienced! "
© Copyright 2013 - 2025 KUDO.TIPS - All rights reserved.
szanuje symbole narodowe
pamieta o waznych swietach
Słownik Języka Polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka (Warszawa 1979) wyjaśnia: "patriotyzm to postawa społeczno-polityczna i forma ideologii, łącząca przywiązanie do własnej ojczyzny, poczucie więzi społecznej oraz poświęcenie dla własnego narodu z szacunkiem dla innych narodów i poszanowaniem ich suwerennych praw". Podobne sformułowania zawierają wydane w latach siedemdziesiątych inne encyklopedie i leksykony. Hasło zamieszczone w czterotomowej Powszechnej Encyklopedii PWN (Warszawa 1975) zwraca jeszcze uwagę na klasowy charakter pojęcia "w społeczeństwie klasowym", oraz na to, że jego "nowa treść związana nierozerwalnie z zasadami proletariackiego internacjonalizmu ukształtowała się w ruchu robotniczym". Współcześnie hasło to zostało wyzwolone z gorsetu ideologii i tak np. w Encyklopedii Podręcznej PWN (Warszawa, 2002) znajdujemy wyjaśnienie, że "patriotyzm to postawa łącząca przywiązanie i miłość do ojczyzny oraz solidarność z własnym narodem z szacunkiem dla innych narodów i poszanowaniem ich suwerennych praw".
Wychodząc z założenia, że rzeczywiście znaczenie pojęcia ulega zmianom, postanowiliśmy ustalić badawczo, co słowo to oznacza dla współczesnej młodzieży5. Uznaliśmy przy tym, że rozpoznanie należałoby rozpocząć od uczniów szkoły podstawowej. Na początku 2004 r., został przeprowadzony sondaż ankietowy w 19 szkołach podstawowych, w przewadze z Polski południowej, którym objęto 393 uczniów klas szóstych. W zawierającej 11 pytań ankiecie zapytaliśmy uczniów o to, czy uważają siebie za patriotów i jak uzasadniają przyjęte przez siebie stanowisko; jakie swoje zachowania mogą uznać za przejawy postawy patriotycznej; czy uważają, że postawy patriotyczne przeważają we współczesnym polskim społeczeństwie i które z żyjących, a także historycznych postaci mogą być ich przykładem. Uczniowie mieli także ocenić, czy patriotyzm jest potrzebny w czasach współczesnych i podać własną definicję współczesnego patriotyzmu. Weryfikację tych twierdzeń miały stanowić odpowiedzi na pytania o znane przez nich święta i symbole narodowe, przedmioty szkolne, które kojarzą się im z pojęciem patriotyzmu, częstotliwość rozmów w domu odnoszących się do spraw Ojczyzny.
Na pytanie: "Czy uważasz siebie za patriotę", zdecydowana większość badanych uczniów (76,8%) wybrała odpowiedź twierdzącą, ale aż 41,75% badanych wyraziło wahanie, wybierając odpowiedź: "raczej tak", zaś tylko 34,35% nie miało wątpliwości i odpowiedziało zdecydowanie "tak". Równocześnie 22,38% uznało, że trudno by im było nazwać się patriotami (odpowiedzi "nie" i "raczej nie").
W uzasadnieniach wyborów pozytywnych dominowały wypowiedzi prezentujące postawy emocjonalne: "bo kocham swoją Ojczyznę (swój kraj) ", "bo w Polsce się urodziłem, szanuję ją i kocham", "kocham swoją Ojczyznę i gdybym miała się dla niej poświęcić, to bym to zrobiła". Pojawiły się tu także wypowiedzi wyrażające troskę i zainteresowanie losami kraju, np.: "kocham Polskę i myślę, co się z nią stanie za kilka lat".
Część uczniów, zwracając uwagę na konkretne przejawy postawy patriotycznej, zaliczyło do nich: znajomość polskiej kultury i historii, obchodzenie świąt narodowych, znajomość hymnu i pieśni patriotycznych, szacunek dla symboli narodowych a także chodzenie do kościoła.
Uzasadnienia negatywne, choć jest ich mało, zawierały się w sformułowaniach: "nie oddałbym życia za Ojczyznę" (kilka wypowiedzi), "bo w Polsce jest wiele niesprawiedliwości", "gdybym był patriotą, interesowałbym się sprawami naszego kraju, tymczasem są mi one obojętne". Jedna z uczennic napisała: "Myślę, że jestem solidarna z własnym narodem i przywiązana do swojej Ojczyzny, ale nie poświęciłabym spraw osobistych, tym bardziej życia dla narodu". Stanowisko to, a także wyrażane wcześniej, mogą świadczyć o przeobrażeniach w rozumieniu pojęcia i podchodzenia do niego przez pewną grupę młodzieży w sposób bardziej racjonalny niż emocjonalny.
Jakie własne zachowania uczniowie uważają za przejawy patriotyzmu? Wśród wielu wymienionych przez młodzież dominują:
- obchodzenie świąt narodowych, udział w akademiach, apelach itp.,
- szacunek dla symboli narodowych, wywieszanie flagi w święta narodowe,
- właściwa postawa przy śpiewaniu hymnu narodowego ("śpiewanie z dumą"), śpiewanie pieśni patriotycznych,
- znajomość polskiej kultury i historii,
- chodzenie do szkoły i uczenie się o Polsce (nie tylko po to, "żeby moje pokolenie mogło opowiadać o niej młodym" ale także dlatego, że "nauka to też jest w jakimś sensie patriotyzm"; "chcę być człowiekiem wykształconym i promować Polskę".
- oddawanie szacunku poległym za Ojczyznę, odwiedzanie mogił, palenie zniczy ("pamięć o ludziach, którzy oddali życie za Polskę"),
- szacunek dla obyczajów i podtrzymywanie tradycji,
- kibicowanie polskim sportowcom ("nawet gdy im się nie powodzi"),
- chodzenie do kościoła,
- kupowanie polskich produktów,
- pomoc innym ludziom, gdy tego potrzebują,
- uczestnictwo w zbiórkach harcerskich i pracach społecznych.
Badani uczniowie kojarzą patriotyzm w szkole przede wszystkim z nauczaniem przedmiotów humanistycznych: historii (250 wyborów) i języka polskiego (230 wyborów), ale także, choć z dużo mniejszą częstotliwością, z przyrodą (połączoną z geografią) (36), WOS-em (32) sztuką (26), religią (18) i muzyką (10). Pojedyncze wybory dotyczą innych przedmiotów, w tym lekcji wychowawczych, zaś jeden z uczniów pisze, że właściwie wszystkie przedmioty szkolne mogą być kojarzone z tym pojęciem.
Stosunkowo dużo uczniów podaje, że w ich domach rodzinnych prowadzone są rozmowy dotyczące Ojczyzny - czasami (237 uczniów), rzadko (42), często (46). Natomiast 64 uczniów uznało, że takich rozmów u nich "raczej", bądź "w ogóle" się nie prowadzi.
Odpowiadając na pytanie, czy uważają, że we współczesnej Polsce przeważają postawy patriotyczne 65,9% badanych uczniów wyraziło zdanie, że tak jest (odpowiedzi "tak" i "raczej tak" udzieliło 259 badanych), zaś 33,07% było innego zdania (130 uczniów). Ci ostatni prezentują też postawy sceptyczne, pisząc: "Połowa Polaków nie wie, co to znaczy", "Nie odczuwam w Polsce żadnego patriotyzmu, wszystko jest robione dla kasy", "Jeśli mam być szczera, nie uważam nikogo znanego za patriotę", "Wydaje mi się, że w dawniejszych czasach ludzie bardziej przywiązywali wagę do Ojczyzny. Dziś jest mniej takich ludzi, a szkoda, bo nasza kultura i pamięć powinny trwać zawsze".
Wśród postaci z przeszłości, które uczniowie uznali za patriotów, wymieniono aż 67 osób, przy czym na pierwszych miejscach uplasowali się: Adam Mickiewicz (95 głosów), Józef Piłsudski (86 głosów; "bo poprowadził nas do zwycięstwa") i Tadeusz Kościuszko (66 głosów). Na dalszych miejscach usytuowano: Jana Henryka Dąbrowskiego (41 głosów) i Józefa Wybickiego (36 głosów), przy czym wybory te mogły także wynikać z treści historycznych realizowanych na lekcjach historii równolegle z badaniami. Nieco dalej znaleźli się: Mikołaj Kopernik (29 głosów), Juliusz Słowacki (27 głosów), Henryk Sienkiewicz (26 głosów), Fryderyk Chopin (22 głosy), Jan Kochanowski (22 głosy), Maria Skłodowska-Curie (17 głosów), Michał Drzymała, Władysław Sikorski, Czesław Niemen (po 11 głosów), Mieszko I i Jan Matejko (po 10 głosów) i in. W badaniach na Śląsku swoje miejsce znalazł Wojciech Korfanty (11 głosów).
Pojawiają się też bohaterowie zbiorowi: "królowie polscy", "ludzie walczący o wolną Polskę", "ci co oddali życie za Polskę" "kurierzy sądeccy", "żołnierze i powstańcy", "artyści walczący w obronie kultury i języka polskiego" a także ludzie z grona rodzinnego: "pradziadek", "prababcia", "dziadek", "wujek". Postacie te wywodzą się z różnych kręgów, przy czym można tu zauważyć także sporą grupę twórców i ludzi kultury. Są to też w pewnym sensie ludzie sukcesu, ci, którzy "poświęcili swoją twórczość ojczyźnie" (jak uzasadnia jeden z uczniów wybór "Henryka Sienkiewicza, Adama Mickiewicza i Fryderyka Chopina"), mogący promować Polskę za granicą6.
Część ankiety poświęcono rozpoznaniu stanu wiedzy uczniów dotyczącego znajomości przez nich świąt i symboli narodowych. W pamięci uczniów obecne są przede wszystkim: Święto Konstytucji 3 Maja, (232 wybory) i 11 listopada - Święto Odzyskania Niepodległości (197). Poza nimi ankietowani uczniowie jeszcze wymieniają: 1 maja (święto pracy), 9 maja (dzień zwycięstwa), 1 września (wybuch II wojny światowej). Bywa też, że włączają tu święta kościelne jak np. 1 listopada, Boże Narodzenie, Wielkanoc czy Boże Ciało.
Bardzo wysoka jest znajomość przez uczniów polskich symboli narodowych, do których zaliczają: godło (czasem mieszane z herbem) i flagę, w nieco mniejszym stopniu hymn narodowy. Sporadycznie uczniowie wymieniają też: pieniądze (monetę), język, wiarę i tradycje.
Generalnie uczniowie uważają, że współcześnie patriotyzm jest potrzebny. Taką opcję prezentuje aż 316 badanych uczniów (tak - 217, raczej tak - 99), 47 osób wyraża zdanie przeciwne (raczej nie - 34, nie - 13), zaś reszta nie formułuje odpowiedzi.
Równocześnie wielu z nich formułuje niekiedy bardzo dojrzałe definicje współczesnego patriotyzmu. Oto najbardziej charakterystyczne: "Miłość, przywiązanie do Ojczyzny, walka za nią, obrona jej suwerenności"; "wielka, ale to bardzo wielka miłość do swojego narodu, państwa. Prawdziwy patriota poświęciłby dla swojego kraju życie", "postawa człowieka wyrażająca się zainteresowaniem sprawami Polski, angażowanie się w sprawy kraju"; "wszyscy Polacy od najmłodszych lat powinni kochać swój kraj i o niego dbać, a co najważniejsze nie obrażać innych narodów". Uznając, że patriotyzm jest współcześnie potrzebny, uczniowie używają m. in. takich argumentów: "gdyby go nie było to Polaków nie moglibyśmy nazwać narodem"; "Polska jest niszczonym krajem. Ludziom pozostaje wiara i miłość do Ojczyzny".
Swoistym podsumowaniem mogą być jeszcze dwie wypowiedzi. Jedna z uczennic pisze: "współczesny patriota to człowiek, który pamiętając o przeszłości swojego narodu, uczy się i pracuje, by Polska była krajem wolnym, dostatnim a Polacy byli bezpieczni i szczęśliwi", oraz uczeń: "Patriota to człowiek, który popiera swoją Ojczyznę, uważa, że jest za nią odpowiedzialny, broni jej praw, zawsze kibicuje polskim drużynom, obchodzi się z czcią z godłem, podczas słuchania hymnu czuje się dumny, że jest Polakiem".
W przytaczanych definicjach uczniów dostrzegalne jest - połączone z własnym utożsamianiem się z tą postawą - akcentowanie podejścia emocjonalnego, ale też zwracanie uwagi na potrzebę zaangażowania w sprawy Ojczyzny, dbałość o swój kraj, pielęgnowanie kultury, wyrażanie szacunku dla innych narodów.