Question

Jaka byla kutura prl-u dam naj

Answer 1

1. Kultura

a. literatura i poezja

literatura: Jerzy Andrzejewski, Marian Brandys, Stanisław Dygat, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Konwicki, Stanisław Lem, SławomirMrożek, Andrzej Szczypiorski, Melchior Wańkowicz;

powieść historyczna: Karol Bunsch, Antoni Gołubiew, Zofia Kossak–Szczucka, Teodor Parnicki;

poezja: Czesław Miłosz (Nobel 1980), Wisława Szymborska, StanisławBarańczak, Zbigniew Herbert, Ewa Lipska, Halina Poświatowska, Edward Stachura.

b. muzyka – Witold Lutosławski, Andrzej Panufnik, KrzysztofPenderecki, Artur Rubinstein.

c. teatr

teatry: Cricot-2 (Tadeusz Kantor), Pantonima Wrocławska (HenrykTomaszewski), Teatr Laboratorium (Jerzy Grotowski);

reżyserzy: Leon Schiller, Kazimierz Dejmek, Adam Hanuszkiewicz, Tadeusz Kantor, Konrad Swinarski, Aleksander Zelwerowicz.

d. film

reżyserzy: Agnieszka Holland, Krzysztof Kieślowski, Roman Polański, Krzysztof Zanussi, Andrzej Wajda;

aktorzy: Zbigniew Cybulski, Krystyna Janda, Daniel Olbrychski, AndrzejSeweryn.

e. radio i telewizja

– w sierpniu 1945 r. uruchomiona zostaje pierwsza po wojnie radiostacja w Raszynie; 
– w grudniu 1951 r. odbywa się pierwsza po wojnie emisja polskiej telewizji; 
– 1 maja 1956 r. następuje otwarcie Warszawskiego Telewizyjnego Ośrodka Transmisyjnego;

f. prasa

– poprzez utworzenie RSW „Prasa–Książka–Ruch” następuje monopolizacja prasy – 1950 r.; 
– głównym organem PZPR jest Trybuna Ludu; 
– na rynku prasy opiniotwórczej pojawiają się m.in. Przekrój, Po Prostu(ważna rola w przemianach 1956), Polityka (red. Mieczysław F. Rakowski); 
– istnieje prasa katolicka: Tygodnik Powszechny (Jerzy Turowicz), Znak,Więź; 
– w okresie przemian 1980/81 pojawia się Tygodnik Solidarność (TadeuszMazowiecki); 
– po 1976 r. następuje rozwój prasy podziemnej – m.in. Opinia(ROPCiO), Biuletyn Informacyjny (KOR), Bratniak (Ruch Młodej Polski).

g. sztuka

rzeźba: Xawery Dunikowski, Bolesław Chromy, Władysław Hasior, Zygmunt Konieczny;

malarstwo: Jerzy Duda-Gracz, Władysław Strzemiński.

2. Oświata i szkolnictwo

– po wojnie wprowadzona zostaje bezpłatność i powszechność szkolnictwa, następuje likwidacja szkolnictwa prywatnego, a także zniesienie obowiązku nauczania religii; 
– powstają nowe uniwersytety: w Lublinie, Toruniu, Łodzi, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach i najpóźniej w Szczecinie; 
– w latach 50. następuje likwidacja analfabetyzmu; 
– w latach 70. kształceniem w różnego typu szkołach ponadpodstawowych objęta zostaje większość młodzieży; 
– trwają próby wprowadzenia szkoły dziesięcioletniej – w okresie gierkowskim, zaniechane w latach 80.

3. Nauka

historia: Henryk Łowmiański, Witold Kula, Stefan Kieniewicz;

archeologia: Kazimierz Michałowski;

ekonomia: Oskar Lange, Edward Lipiński;

fizyka: Andrzej Sołtan, Leopold Infeld (współpracownik Einsteina);

filozofia: Tadeusz Kotarbiński, Władysław Tatarkiewicz, Lesze

Answer 2

Śladami kultury

PRL’u

Polska
Rzeczpospolita
Ludowa
(PRL) - oficjalna nazwa państwa
polskiego w latach 1952-1989

1945 – Układ o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy z ZSRR, 
1952 –  Konstytucja PRL (22 VII),
1956 – Poznański czerwiec i Polski październik,
1968 – Strajki studenckie,
1970 – Wydarzenia Grudniowe,  (1976 – Radom, Ursus, Płock)
1980, 1981 –  Polski sierpień, stan wojenny
1989 – „Okrągły stół”

Kultura
PRL
Sztuka:
- socrealizm

Kultura
polityczna:
- Aparat bezpieczeństwa,

- Cenzura,
- Propaganda.

Życie
codzienne:
- Kultura masowa,
-Kultura użytkowa i
materialna.

Socrealizm realizm socjalistyczny

Galeria Sztuki Socrealizmu w Kozłówce

Socrealizm (Cd)

1949 rok
– Szczeciński Zjazd Literatów

Część pisarzy „oddaje swoje
pióra w służbie nowym
czasom”.

Socrealizm (Cd)

„Inżynierowie dusz ludzkich”

Socrealizm (Cd)

Zagadnienia tematyczne
•
•
•
•

nazizm i okupacja
budowa państwa socjalistycznego
przyjaźń polsko-radziecka
partia jako awangarda klasy
robotniczej
• gloryfikacja budowniczych socjalizmu
• walka klas

Socrealizm (Cd)
Aleksander Ścibor-Rylski „Węgiel” (fragm.)

„- Kiedyś dawno myślałam, że mi cię
kopalnia zabierze. Kopalnia, partia,
węgiel. A widzę, że nie…
Wiktor (…) krzyknął głośno, żeby na
pewno dosłyszała:
- Byłaś głupia, głupiutka. Kopalnia i ty –
to, rozumiesz, jedna rzecz.”

Socrealizm (Cd)

„Uprawiałem
Prostytucję”
Czesław Miłosz

„niech nie opuszcza ciebie
twoja siostra Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy - oni
wygrają
pójdą na twój pogrzeb i z ulgą
rzucą grudę
a kornik napisze twój uładzony
życiorys”
Z. Herbert: Przesłanie Pana Cogito

Socrealizm (Cd)

„Nowa sztuka – nowych czasów”

1950 rok
– I Ogólnopolska Wystawa
Plastyki w Warszawie
„Nie ma dziś rozdziału między sztuką a życiem”

„Plastycy – twórcy
socjalistycznej kultury,
tworzący dla ludu, i z ludu
czerpiący swoje natchnienie”

Socrealizm (Cd)

SZTUKA
• SOCJALIZM
•

Uczy, wychowuje, służy socjalizmowi
• Historia walk zwycięskiego proletariatu
• Żołnierze wolności, pogromcy
faszyzmu, bohaterstwo i wolność
• Człowiek epoki (robotnicy i chłopi)
• Optymizm, wiara w człowieka, lepsze
jutro
• Nowa realistyczna treść w nowej
realistycznej formie
• Hołd nieśmiertelnym wodzom partii
• Przyjaźń między narodami
• Walka przeciw śmierci i zagładzie

• IMPERIALIZM
•

Odbiera wiarę w człowieka
• Chce zdusić chęć do buntu, wolę walki
o lepsze jutro
• Służy burżuazji i imperializmowi
• W przyszłych mordercach kobiet i
dzieci, oprawcy maja zbudzić pogardę
dla ludzi i ich spraw, oduczyć
myślenia, rozpętać najniższe instynkty
• Pozorny brak treści, nie zdolna do
ukazania prawdziwego obrazy życia
• Obraz ten zniekształca i plugawi
• Zagłada ludzkości, wojna i śmierć
• Sztuka gnijących form

Sprawa Rosenbergów

Źródło: Wikipedia

Wojciech Weiss „Manifest”

Alfred Lenica
„Młody Bierut wśród robotników”

Aleksander Kobzdej „Podaj cegłę”

Alfred Wiśniecki „Granica Pokoju”

Xawery Dunikowski „Sierp i młot”
(projekt pomnika dla Krakowa)

Włodzimierz Zakrzewski

Kultura Polityczna
całokształt postaw, relacji, norm,
wzorów zachowań obecny w
stosunkach władzy.