Znaczenie ptaków w przyrodzie naleŜy rozpatrywać nie tylko z punktu widzenia przydatności dla człowieka, ale przede wszystkim pod kątem ich oddziaływania na ekosystemy, gdyŜ zwierzęta te: 1. Stanowią niezastąpiony element łańcucha pokarmowego, są zarówno pokarmem dla większych zwierząt, czasem takŜe innych ptaków (drapieŜnych). Gatunki ptaków owadoŜernych np. sikory, szpak, drozdy, jaskółki, pełnią waŜne funkcje regulujące w ekosystemie zjadając ogromne ilości owadów w róŜnych ich stadiach rozwoju, (jaja, larwy, poczwarki oraz owady dorosłe). Przez to są takŜe naszymi sprzymierzeńcami w walce z róŜnymi szkodnikami. Warto sobie uświadomić, Ŝe dzienna porcja pokarmu sikory bogatki to minimum 18g, czyli w przybliŜeniu tyle ile waŜy dany osobnik! Obliczono, Ŝe jedna rodzina bogatek złoŜona z 11 ptaków (2 dorosłe i 9 młodych) zjada w ciągu roku 75 kg owadów. 2. Rozsiewają nasiona roślin. Zjawisko to nazywa się ornitochorią i jest skutecznym sposobem rozprzestrzeniania się roślin, czasami nawet na duŜe odległości. Ptak odŜywiający się owocami odbywa zwykle dłuŜsze przeloty. Oczywiście, aby roślina mogła liczyć na taki transport swoich nasion, musi ptakom zaoferować coś atrakcyjnego, dlatego teŜ produkuje mniej lub bardziej poŜywne owoce w najlepiej spostrzeganych przez ptaki kolorach, czyli czerwonym i czarnym. Dlatego najbardziej atrakcyjne są owoce zawierające duŜo cukru, np. czereśnie, maliny lub te, które długo utrzymują się na roślinie, nieraz przez całą zimę, np. głóg, jarzębina, śliwa tarnina. Wśród naszych krajowych gatunków ptaków największymi zjadaczami nasion i owoców są drozdowate, przylatująca do nas na zimę jemiołuszka oraz krzyŜodziób świerkowy. Niektóre ptaki takie jak sójka, która chowa w ziemi dębowe Ŝołędzie, rozsiewają nasiona, ułatwiając od razu ich kiełkowanie. Czasami ptaki są tylko biernymi roznosicielami nasion, np. kaczki, które roznoszą na nogach z błotem i wodą nasiona roślin wodnych. 3. Uczestniczą w zapylaniu. Około 2000 gatunków ptaków uczestniczy w zapylaniu kwiatów (ornitogamii), zwykle podczas odŜywiania się nektarem. Rośliny i ptaki zapylające je często tworzą symbiozy. W niektórych wypadkach do zapylenia pewnych gatunków roślin niezbędny jest udział określonego gatunku ptaków. Rośliny zapylane przez ptaki wykazują szereg przystosowań. Ptaki są wzrokowcami, aby je zwabić rośliny wytwarzają duŜe i barwne kwiaty. Kwiaty te nie maja zapachu (u ptaków zmysł węchu jest słabo rozwinięty), ale wytwarzają duŜo nektaru, co stanowi swoistą nagrodę dla „zapylacza”. Rola ptaków jako zapylaczy jest nieoceniona zwłaszcza w Australii, gdzie większość roślin zapylana jest właśnie przez te zwierzęta. Rośliny zapylane przez ptaki występują zwłaszcza w krajach tropikalnych. Do roślin tych naleŜą np. bananowiec, szałwia jaskrawa, banksja, fuksja, niektóre gatunki storczykowatych. Ptaki zapylające kwiaty to min.: kolibry, cukrzyki, nektarniki, szlarniki, lory, miodojady. 4. Pełnią funkcje sanitarne – niektóre gatunki ptaków zjadając padlinę (czyli mięso martwych zwierząt) nie tylko oczyszczają środowisko z potencjalnego zagroŜenia chorobami, ale są przede wszystkim niezbędnym ogniwem łańcucha pokarmowego. UmoŜliwiają tym samym obieg materii w przyrodzie. Najbardziej znani padlinoŜercy to sępy, ale i w naszej przyrodzie znajdziemy ptaki.
spełniające te bardzo waŜne funkcje. NaleŜą do nich chociaŜby kruk, orzeł bielik, myszołów czy mewy. 6. Są istotnymi wskaźnikami kondycji ekosystemu. Wyniki obserwacji ornitologicznych wykorzystuje się obecnie np. do określenia zmian w środowisku wskutek działalności człowieka. Ptaki są bardzo wdzięcznymi obiektami badań, gdyŜ szybko reagują na zmiany lub zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Wskutek niszczenia siedlisk (miejsc Ŝycia) liczebność poszczególnych gatunków maleje. Badania nad ptakami pozwalają określić stopień zniszczenia środowiska. Przykładem mogą być zatrucia ptaków środkami chemicznymi stosowanymi w nawozach lub masowe ginięcie ptaków wodnych wskutek zanieczyszczenia wód produktami ropopochodnymi. 7. Stanowią natchnienie dla poetów i malarzy. Ptaki znalazły swoje miejsce w kulturze. Mają znaczenie czysto emocjonalne, krzepiące w naszej kulturze - ludzie od dawna pisali piękne wiersze, ksiąŜki i pieśni opiewające niesamowite piękno ptaków, ich wspaniały śpiew i tak upragnioną przez człowieka zdolność lotu, będącego symbolem wolności. 8. Pełnią funkcje uŜytkowe z punktu widzenia człowieka, są naszym pokarmem (ptaki hodowlane). Gatunki takie jak gęsi, kury, indyki, kaczki, perliczki, czy baŜanty hodowane są od lat ze względu na mięso i jaja- cennym źródłem białka. Kiedyś istotną rolę spełniało ptasie pierze, które dziś wykorzystuje się w mniejszym stopniu do produkcji kołder, poduszek, śpiworów. Mimo tego, w porównaniu ze sztucznymi surowcami, naturalne pierze pozostaje jednym z najbardziej cenionych i najcieplejszych.
Znaczenie ptaków w przyrodzie naleŜy rozpatrywać
nie tylko z punktu widzenia przydatności dla człowieka, ale przede wszystkim pod kątem ich oddziaływania
na ekosystemy, gdyŜ zwierzęta te:
1. Stanowią niezastąpiony element łańcucha pokarmowego, są zarówno pokarmem dla większych
zwierząt, czasem takŜe innych ptaków (drapieŜnych). Gatunki ptaków owadoŜernych np. sikory, szpak,
drozdy, jaskółki, pełnią waŜne funkcje regulujące w ekosystemie zjadając ogromne ilości owadów
w róŜnych ich stadiach rozwoju, (jaja, larwy, poczwarki oraz owady dorosłe). Przez to są takŜe naszymi
sprzymierzeńcami w walce z róŜnymi szkodnikami. Warto sobie uświadomić, Ŝe dzienna porcja pokarmu
sikory bogatki to minimum 18g, czyli w przybliŜeniu tyle ile waŜy dany osobnik! Obliczono, Ŝe jedna
rodzina bogatek złoŜona z 11 ptaków (2 dorosłe i 9 młodych) zjada w ciągu roku 75 kg owadów.
2. Rozsiewają nasiona roślin. Zjawisko to nazywa się ornitochorią i jest skutecznym sposobem
rozprzestrzeniania się roślin, czasami nawet na duŜe odległości. Ptak odŜywiający się owocami odbywa
zwykle dłuŜsze przeloty. Oczywiście, aby roślina mogła liczyć na taki transport swoich nasion, musi ptakom
zaoferować coś atrakcyjnego, dlatego teŜ produkuje mniej lub bardziej poŜywne owoce w najlepiej
spostrzeganych przez ptaki kolorach, czyli czerwonym i czarnym. Dlatego najbardziej atrakcyjne są
owoce zawierające duŜo cukru, np. czereśnie, maliny lub te, które długo utrzymują się na roślinie, nieraz
przez całą zimę, np. głóg, jarzębina, śliwa tarnina. Wśród naszych krajowych gatunków ptaków
największymi zjadaczami nasion i owoców są drozdowate, przylatująca do nas na zimę jemiołuszka oraz
krzyŜodziób świerkowy. Niektóre ptaki takie jak sójka, która chowa w ziemi dębowe Ŝołędzie, rozsiewają
nasiona, ułatwiając od razu ich kiełkowanie. Czasami ptaki są tylko biernymi roznosicielami nasion,
np. kaczki, które roznoszą na nogach z błotem i wodą nasiona roślin wodnych.
3. Uczestniczą w zapylaniu. Około 2000 gatunków ptaków uczestniczy w zapylaniu kwiatów (ornitogamii),
zwykle podczas odŜywiania się nektarem. Rośliny i ptaki zapylające je często tworzą symbiozy.
W niektórych wypadkach do zapylenia pewnych gatunków roślin niezbędny jest udział określonego gatunku
ptaków. Rośliny zapylane przez ptaki wykazują szereg przystosowań. Ptaki są wzrokowcami, aby je zwabić
rośliny wytwarzają duŜe i barwne kwiaty. Kwiaty te nie maja zapachu (u ptaków zmysł węchu jest słabo
rozwinięty), ale wytwarzają duŜo nektaru, co stanowi swoistą nagrodę dla „zapylacza”. Rola ptaków jako
zapylaczy jest nieoceniona zwłaszcza w Australii, gdzie większość roślin zapylana jest właśnie przez te
zwierzęta. Rośliny zapylane przez ptaki występują zwłaszcza w krajach tropikalnych. Do roślin tych naleŜą
np. bananowiec, szałwia jaskrawa, banksja, fuksja, niektóre gatunki storczykowatych. Ptaki zapylające
kwiaty to min.: kolibry, cukrzyki, nektarniki, szlarniki, lory, miodojady.
4. Pełnią funkcje sanitarne – niektóre gatunki ptaków zjadając padlinę (czyli mięso martwych zwierząt)
nie tylko oczyszczają środowisko z potencjalnego zagroŜenia chorobami, ale są przede wszystkim
niezbędnym ogniwem łańcucha pokarmowego. UmoŜliwiają tym samym obieg materii
w przyrodzie. Najbardziej znani padlinoŜercy to sępy, ale i w naszej przyrodzie znajdziemy ptaki.
spełniające te bardzo waŜne funkcje. NaleŜą do nich chociaŜby kruk, orzeł bielik, myszołów czy mewy.
6. Są istotnymi wskaźnikami kondycji ekosystemu. Wyniki obserwacji ornitologicznych wykorzystuje się
obecnie np. do określenia zmian w środowisku wskutek działalności człowieka. Ptaki są bardzo wdzięcznymi
obiektami badań, gdyŜ szybko reagują na zmiany lub zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Wskutek
niszczenia siedlisk (miejsc Ŝycia) liczebność poszczególnych gatunków maleje. Badania nad ptakami
pozwalają określić stopień zniszczenia środowiska. Przykładem mogą być zatrucia ptaków środkami
chemicznymi stosowanymi w nawozach lub masowe ginięcie ptaków wodnych wskutek zanieczyszczenia wód
produktami ropopochodnymi.
7. Stanowią natchnienie dla poetów i malarzy. Ptaki znalazły swoje miejsce w kulturze. Mają znaczenie
czysto emocjonalne, krzepiące w naszej kulturze - ludzie od dawna pisali piękne wiersze, ksiąŜki i pieśni
opiewające niesamowite piękno ptaków, ich wspaniały śpiew i tak upragnioną przez człowieka zdolność lotu,
będącego symbolem wolności.
8. Pełnią funkcje uŜytkowe z punktu widzenia człowieka, są naszym pokarmem (ptaki hodowlane).
Gatunki takie jak gęsi, kury, indyki, kaczki, perliczki, czy baŜanty hodowane są od lat ze względu na mięso
i jaja- cennym źródłem białka. Kiedyś istotną rolę spełniało ptasie pierze, które dziś wykorzystuje się
w mniejszym stopniu do produkcji kołder, poduszek, śpiworów. Mimo tego, w porównaniu ze sztucznymi
surowcami, naturalne pierze pozostaje jednym z najbardziej cenionych i najcieplejszych.