Question

Historia polskiego parlamentu. Wyczerpac temat ale nie zbyt duzo tekstu. (wos klasa 8)

Answer 1

Verified answer

Historia polskiego parlamentu sięga wczesnego średniowiecza, jednak swoją pełną formę i strukturę osiągnął w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Początki parlamentaryzmu na ziemiach polskich można znaleźć w wiecach, czyli zgromadzeniach możnowładztwa w czasach przedpaństwowych, gdzie ważne sprawy były dyskutowane na forum plemiennym. Chrystianizacja Polski w 966 roku oraz wprowadzenie monarchii stanowej przyczyniło się do dalszego rozwoju instytucji zgromadzeń.

W okresie panowania dynastii Piastów i Jagiellonów (X-XVI wiek) kształtował się system parlamentarny oparty na zasadach stanowych. Władza była sprawowana przez króla we współpracy z możnowładcami duchownymi i świeckimi. W XIII wieku utworzono Radę Królewską, która stała się ciałem doradczym króla, składającym się z przedstawicieli wyższego duchowieństwa i świeckiej szlachty. Rada ta przekształciła się później w Senat, jedną z izb polskiego parlamentu.

W XVI wieku, w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, parlamentarne instytucje osiągnęły swój największy rozwój. Sejm walny, zwoływany co dwa lata, był najważniejszym zgromadzeniem stanów Rzeczypospolitej. W jego skład wchodziły dwie izby: Izba Poselska (izba niższa), złożona z posłów wybieranych przez sejmiki ziemskie, oraz Senat (izba wyższa), składający się z senatorów mianowanych przez króla. Sejm walny był głównym organem ustawodawczym, a także miał prawo do kontroli nad wykonaniem ustaw przez króla i jego urzędników.

W okresie rozbiorów Polski (1772-1918) instytucje parlamentarne zanikły, gdyż kraj stracił niepodległość i znalazł się pod panowaniem zaborców: Rosji, Prus i Austrii. W każdym z trzech zaborów istniały różne formy reprezentacji politycznej, jednak żadna z nich nie miała takiej roli i znaczenia, jak sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, w odrodzonej Polsce wprowadzono nowy system parlamentarny. Na mocy Konstytucji z 1921 roku Sejm został wybrany w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. W 1935 roku, w okresie autorytarnego rządu Józefa Piłsudskiego, wprowadzono nową Konstytucję, która ograniczała prawa parlamentu i wzmacniała rolę prezydenta. Niemniej jednak, Sejm i Senat nadal istniały jako część systemu politycznego II Rzeczypospolitej.

W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, działalność parlamentu była zawieszona. W latach 1944-1989, podczas istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, system parlamentarny został podporządkowany komunistycznej władzy. Sejm był jednoizbowym, kontrolowanym przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą organem, a jego rola była w znacznej mierze symboliczna. Senat został zlikwidowany w 1946 roku, a władza rzeczywista znajdowała się w rękach partii komunistycznej i jej przywódców.

W wyniku przemian politycznych w Polsce w 1989 roku, podczas obrad Okrągłego Stołu, przywrócono system dwuizbowy parlamentu. W pierwszych częściowo wolnych wyborach, które odbyły się w tym samym roku, obywatele wybrali posłów do Sejmu oraz senatorów do przywróconego Senatu. W 1997 roku uchwalono nową Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, która określa zasady funkcjonowania parlamentu oraz systemu politycznego w Polsce.

Obecnie polski parlament, zwany Sejmem i Senatem, jest głównym organem władzy ustawodawczej w kraju. Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych, na czteroletnią kadencję. Senat liczy 100 senatorów, wybieranych również na czteroletnią kadencję. Sejm i Senat mają prawo do inicjatywy ustawodawczej, udzielania wotum nieufności rządowi, a także są odpowiedzialne za kontrolę nad działaniami władzy wykonawczej i sądowniczej.

W ciągu wieków historia polskiego parlamentu przeszła wiele przemian, nierozerwalnie związanych z losami Polski jako państwa i narodu. Od wieców przedpaństwowych, przez rozbudowany system sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, aż do współczesnego parlamentu, instytucja ta odgrywa ważną rolę w życiu politycznym i społecznym kraju.