Question

Hej:) Ważne na teraz: W piatek piszemy rozprawke z romantyzmu(gimnazjum) i macie przyklady jakis fajnych rozprawek? Bo my to piszemy na lekcji i nie wiemy jakie beda tematy. Moze pisaliscie juz albo przypuszczacie jakie moga byc tematy? Błagam..

Answer 1

To rozprawka o romantyzmie i pozytymizmie

 

Pozytywizm i romantyzm to dwie sąsiadujące ze sobą epoki, których główne filozofie znacznie różnią się od siebie. Spróbujmy scharakteryzować i porównać najważniejsze cechy obu okresów na podstawie dzieł autorów, którzy rozwinęli w nich swoją działalność literacką.
Czołowym przedstawicielem polskich romantyków jest niewątpliwie Adam Mickiewicz. Poeta wprowadził na nasze ziemie trendy obecne już wcześniej w literaturze zachodniej. Hasła wczesnego romantyzmu możemy bez trudu odnaleźć w balladzie Mickiewicza pod tytułem "Romantyczność". Bohaterem wiersza jest młoda dziewczyna, Karusia, której po śmierci narzeczonego wydaje się, że ten odwiedza ją wieczorami. Karusia widzi zjawę i czuje dotyk rąk zmarłego. Reszta ludzi z małego miasteczka współczuje dziewczynie. Kiedy w biały dzień Karusia po raz kolejny nawiązuje kontakt z upiorem, "prosta gawiedź" odmawia pacierze, wierząc, że miłości dwojga nie zdołała rozłączyć śmierć i duch kochanka jest obecny przy Karusi. W tłumie znajduje się jednak starzec, który wygłasza pouczającą przemowę. Dziewczyna jest według niego umysłowo chora, a zabobonni ludzie bezkrytycznie podchodzą do jej opowieści. Podmiot liryczny staje jednak po stronie tych, którzy "czują i wierzą". Starzec-naukowiec zna tylko "martwe prawdy", ponieważ brakuje mu wrażliwości i otwartości na zjawiska wykraczające poza logikę rozumu.
We wszystkich utworach romantyków pojawia się wizja świata podobna do tej z "Romantyczności". Obok rzeczywistości dostępnej dla zmysłów istnieje inny, niematerialny świat. Dowiadujemy się o nim między innymi z ludowych podań, na podstawie których Mickiewicz napisał swoje ballady. Pozytywiści znacznie krócej trzymali wodze fantazji. Pod tym względem pozytywizm można uznać za zaprzeczenie romantyzmu. Z małymi wyjątkami autorzy tej epoki koncentrowali się na opisywaniu świata takiego, jakim go widzimy. Ani w "Nad Niemnem" Orzeszkowej, ani w "Lalce" Prusa nie spotkamy się z duchami ani ingerencją sił nadprzyrodzonych w losy świata.
Ważną rolę w każdym romantycznym utworze odgrywały uczucia opisywanych bohaterów. Popularnym tematem była nieszczęśliwa miłość. Mamy z nią do czynienia na przykład w czwartej części "Dziadów". Ukochana bohatera porzuca go dla bogatszego mężczyzny. Po zdradzie Gustaw nie może zapanować nad swoimi uczuciami - z jednej strony wciąż ubóstwia wciąż tę samą kobietę, z drugiej - złorzeczy ukochanej, która nie dochowała mu wierności. Zrozpaczony bohater w końcu, nie mogąc znaleźć innego wyjścia, popełnia samobójstwo.
Romantyczna miłość przetrwała swoją epokę. W pozytywiźmie Bolesław Prus uczynił ją przewodnim wątkiem swojej powieści, "Lalki". Główny bohater książki, Stanisław Wokulski, żywi do Izabeli Łęckiej uczucie bardzo podobne do tego, którego doświadczał Gustaw z "Dziadów" albo Werter Goethego. Wokulski wciąż idealizuje obraz swojej ukochanej, nie dbając o jej liczne wady. Oczy otwiera mu dopiero flirt, jaki Izabela na jego oczach prowadzi z nic nie wartym arystokratą - Kazimierzem Starskim. Uświadomiwszy sobie, jak niewiele uczucie galanteryjnego kupca znaczy dla panny z wysokiego rodu, Wokulski wpada najpierw w depresję, usiłuje popełnić samobójstwo, a ostatecznie wyjeżdża w nieznane.
Zasadniczym elementem, który odróżniał romantyzm od pozytywizmu, było rozumienie pojęcia patriotyzmu przez reprezentantów obu epok. Romantyczny patriota to jednostka wybitna, która realizując swoją samotną misję stara się przywrócić wolność uciskanemu narodowi. Przykładów takich bohaterów możemy w polskiej twórczości odnaleźć co najmniej kilka: Konrad Wallenrod oraz Konrad z III części "Dziadów" Mickiewicza, a także Kordian Juliusza Słowackiego. Aktywność wymienionych bohaterów albo ogranicza się do wzniosłych słów i wyzwań rzucanych Bogu, jak to dzieje się w przypadku Konrada z "Dziadów", albo polega na przeprowadzanym w tajemnicy przed społeczeństwem spisku. Konrad Wallenrod zdobywa podstępem panowanie nad Zakonem Krzyżackim, aby zniszczyć jego potęgę. Kordian planuje zamach na cara. W obu przypadkach misja bohaterów kończy się niepowodzeniem. Wallenrodowi tylko na krótko udaje się osłabić Krzyżaków, a Kordian zostaje aresztowany w drodze do carskich komnat.
Inną propozycją rozumienia słowa "patriotyzm" była ideologia mesjanistyczna zaprezentowana przez Mickiewicza w trzeciej części "Dziadów". Filozofia ta głosi, że Polska jako Chrystus narodów musi mężnie znosić wszelkie cierpienia, aby w ten sposób odkupić grzechy Europy. Takie poglądy posiada ksiądz Piotr z dramatu Mickiewicza. Jego pokora zostaje - w przeciwieństwie do bluźnierczej żądzy władzy wyrażonej przez Konrada - wynagrodzona proroczymi wizjami. Mesjanizm był formą odpowiedzi na pustkę ideową Polaków po klęsce powstania listopadowego.
Dziełem, które zbliża romantyzm do pozytywizmu jest "Pan Tadeusz". W "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej można doszukać się analogii do tego dzieła. Przede wszystkim, "Pan Tadeusz" wprowadza nowy model patriotyzmu, którego wzorem jest w epopei ksiądz Robak, czyli Jacek Soplica.
Młodość księdza Robaka upływa w typowo wczesnoromantycznym stylu. Jacek nieszczęśliwie zakochuje się w córce Stolnika, a kiedy ojciec staje na przeszkodzie związkowi, korzystając z najazdu Moskalów Soplica jednym strzałem pozbawia go życia. Okoliczoności zabójstwa sprawiają, że Jacek Soplica zostaje przez lokalną społeczność uznany za zdrajcę. Aby zmazać swoją winę, bohater wstępuje do zakonu, gdzie pod pseudonimem księdza Robaka poświęca się służbie ojczyźnie.
Patriotyzm księdza Robaka wyraża się w jego współpracy z zachodnimi sojusznikami Polski. Bohater pośredniczy pomiędzy krajem a formującymi się we Włoszech Legionami. Nie działa samotnie, ale wspólnie z innymi obywatelami stara się przygotować Polskę do wspomożenia odsieczy wojsk Dąbrowskiego.
Historia pokazała, że nadzieje Polaków związane z Napoleonem Bonaparte były złudne. Kolejne powstanie, w styczniu 1863 roku, podobnie jak powstanie listopadowe, zakończyło się klęską. Ta data stanowi formalny początek epoki pozytywizmu.
Pozytywistyczna ideologia rezygnowała z walki zbrojnej przeciwko zaborcy, jednak nie proponowała - jak mesjanizm Mickiewicza - bierności. Pozytywiści starali się wspomóc ojczyznę przez podtrzymywanie polskiej kultury oraz poprawę krajowej gospodarki. Dobrymi przykładami są tutaj Joanna Lipska z noweli Orzeszkowej pod tytułem "A...b...c...", wspomniany już Stanisław Wokulski z "Lalki" lub Witold i Justyna z "Nad Niemnem".
Joanna Lipska jako nauczycielka prowadzi lekcje dla dzieci z sąsiedztwa. Przybliża swoim uczniom ojczysty język i historię, najpierw jawnie, a potem w tajemnicy, na przekór represjom ze strony zaborcy. Wokulskiego można uznać za patriotę z powodu jego przedsiębiorczości. Własnym wysiłkiem gromadzi spory majątek, którym potem wspomaga niektórych biedniejszych obywateli. Witold i Justyna z "Nad Niemnem" realizują hasła pracy organicznej. Wspólnie z uboższą szlachtą zaściankową pracują na roli, a Witold wspomaga polskich chłopów swoją wiedzą zdobytą na zagranicznych studiach.
Pozytywizm i romantyzm kontrastują ze sobą pod wieloma względami. Jednak nowa epoka nie oznaczała całkowitego zerwania z romantycznymi wartościami. Wielu pozytywistów uważało Mickiewicza za mistrza polskiej literatury, co nie przeszkadzało im różnić się od niego w poglądach. Można powiedzieć, że to, z czego romantycy uczynili temat swojej twórczości, w pozytywizmie przetrwało w postaci wzniosłej legendy. Maria Konopnicka w "Glorii victis" z czcią wspomina poległych z bronią w ręku powstańców, a w "Nad Niemnem" szacunkiem otaczana jest zbiorowa mogiła uczestników styczniowego zrywu. Natomiast jako receptę na dobre życie pozytywiści nie podsuwają już zagłębienia się w wyimaginowanym świecie czy samotnego bohaterstwa. Ponad romantyczną intuicją i wrażliwością zyskuje z powrotem przewagę rozsądek, a zamiast cierpień proponowana jest aktywna działalność społeczna.