Hej =] Muszę napisać referat na Polski o Władysławie Jagiełło .
XTZX
Po śmierci litewskiego księcia Olgierda, na tron wstąpił mianowany przez niego wcześniej syn Jogajła (Jagiełło to spolszczona wersja jego imienia). W chwili objęcia przez niego władzy (1377 rok) Litwa była ogromnym państwem, rozciągającym się na przestrzeni ponad 800 tysięcy kilometrów kwadratowych. i zamieszkałym przez około dwa miliony ludności, głównie prawosławnych Rusinów i pogańskich Litwinów. Spory procent ludności niechrześcijańskiej dawał Krzyżakom, których państwo sąsiadowało z Litwą, preteksty do zbrojnych najazdów uzasadnianych jako "nawracanie niewiernych". Jedynym wyjściem z tej sytuacji wydawało się oficjalne przyjęcie chrześcijaństwa przez cały naród litewski. Plany matrymonialne Jagiełły zakładały ślub z córką Dymitra Dońskiego, księcia moskiewskiego i przyjęcie chrześcijaństwa w obrządku prawosławnym, jednak zostały one zarzucone na rzecz bardziej prestiżowego i korzystniejszego politycznie ślubu z polska królową Jadwigą Andegaweńską.
Unia w Krewie
Jadwiga, córka Ludwika Węgierskiego, została koronowana na króla Polski w roku 1384, dwa lata po śmierci jej ojca. Liczyła wtedy 10 lat i była zaręczona z Wilhelmem Habsburgiem, również małoletnim, kontrakt ten został jednak zerwany za namową polskich możnowładców, postrzegających małżeństwo z Jagiełłą jako bardziej korzystne. Zarówno Polska, jak i Litwa musiały się liczyć z nieustannym zagrożeniem płynącym z państwa krzyżackiego; wstąpienie Jagiełły na tron polski znacznie wzmacniało oba kraje, a planowana chrystianizacja Litwy odbierała Krzyżakom pretekst do ataków na jej tereny.
Zawarta 14 sierpnia 1385 w Krewie polsko - litewska unia personalna przewidywała ślub Jagiełły z królową Jadwigą, objęcie przez niego tronu polskiego, a ponadto chrzest samego Jagiełły i chrystianizację Litwy. Elekcja Jagiełły odbyła się 11 stycznia 1386, 15 lutego miał miejsce jego chrzest (na którym przyjął imię Władysław po swoim ojcu chrzestnym, Władysławie Opolczyku), a trzy dni później ślub z dwunastoletnią Jadwigą. Koronacja odbyła się 4 marca 1386 roku w katedrze na Wawelu.
Państwo polsko - litewskie
Utworzone na mocy unii krewskiej państwo rozciągało się od Wielkopolski na zachodzie, Żmudzi na północy, terenów ruskich ze Smoleńskiem i Kijowem na wschodzie aż po Podole i Hospodarstwo Mołdawskie (lenno Polski) na południu. Polska dążyła do odzyskania Śląska i Pomorza, utraconych za panowania Kazimierza Wielkiego, oraz do odebrania Węgrom Rusi Halickiej. Ten ostatni postulat zrealizowany został już w roku 1387. Pomimo znacznego wzrostu potęgi obu krajów po połączeniu ich unią, leżące na północy państwo krzyżackie nadal stanowiło poważne zagrożenie, tym większe, że Krzyżacy w tej sytuacji dążyli do wzmocnienia sojuszu z Luksemburczykami i nie ustawali w próbach podboju kolejnych ziem polskich i litewskich.
Unia wileńsko - radomska
Po bezpotomnej śmierci królowej Jadwigi (zmarła krótko po urodzeniu dziecka, które również nie przeżyło) w 1399 roku, szlachta polska potwierdziła królewską władzę Jagiełły w Polsce, lecz stosunki z Litwą wymagały nowego zdefiniowania. Na mocy unii wileńsko - radomskiej podpisanej w roku 1401 Jagiełło pozostawał królem Polski i zapewniał litewskim oraz polskim panom prawo wyboru jego następcy, gdyby i on zmarł bezpotomnie. Stryjeczny brat Jagiełły, Witold Kiejstutowicz, otrzymał dożywotni tytuł księcia litewskiego, stając się wasalem Korony, co jednocześnie zapewniało Litwie odrębność państwową w ramach unii.
Wojna z zakonem krzyżackim. Grunwald
Krzyżackie próby zdobycia ziem litewskich i wybuch antykrzyżackiego powstania na Żmudzi oraz najazd Krzyżaków na ziemię dobrzyńską doprowadziły w 1409 roku do wybuchu wojny. Nowy mistrz zakonu, Ulrich von Jungingen, otwarcie dążył do konfliktu zbrojnego.
W tej sytuacji zarówno Władysław Jagiełło, jak i Witold zmobilizowali wojsko polskie i litewsko - ruskie, które połączyły się na Mazowszu latem 1410 roku i zmierzały w kierunku Malborka, siedziby zakonu krzyżackiego. Do spotkania z wojskami krzyżackimi doszło 15 lipca 1410 roku w okolicach wsi Grunwald. Siły krzyżackie liczyły około 30 tysięcy głównie najemnych rycerzy z kilkunastu krajów Europy, świetnie uzbrojonych i wyszkolonych. Zjednoczone armie polsko - litewsko - ruskie, wspierane przez oddziały smoleńskie, czeskie, mołdawskie i tatarskie, miały podobną liczebność, choć ich uzbrojenie było lżejsze. Trwająca cały dzień bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk litewsko - polskich, głównie dzięki skutecznej taktyce zastosowanej przez Jagiełłę. Klęska Krzyżaków stała się początkiem końca świetności ich zakonu i zahamowała ich ekspansję na ziemie Polski i Litwy.
Pomimo niemal trzymiesięcznego oblężenia Malborka (lipiec - wrzesień 1410), wojskom polsko - litewskim nie udało się zdobyć twierdzy, lecz wkrótce potwierdziły swoją militarną przewagę nad zakonem, staczając zwycięskie bitwy pod Koronowem (10 października 1410 roku) i pod Tucholą (3 listopada), co doprowadziło do podpisania w Toruniu 1 listopada 1411 traktatu pokojowego kończącego wojnę.
Kwestia sukcesji
Po śmierci Jadwigi w roku 1399, Władysław Jagiełło ożenił się jeszcze trzykrotnie: z Anną Cylejską w 1407 roku, a po jej śmierci z Elżbietą Granowską. Kiedy trzecia żona również zmarła, poślubił Zofię Holszańską i dopiero ten związek zapewnił siedemdziesięcioletniemu już królowi upragnionych męskich potomków, Władysława i Kazimierza. Ponieważ nowa dynastia nie była dziedziczna, lecz elekcyjna, aby zapewnić koronę jednemu ze swoich synów, Jagiełło wydał kilka przywilejów szlacheckich (czerwiński w roku 1422, jedlneński w 1430) poszerzających prawa szlachty polskiej, by zyskać w ten sposób jej przychylność podczas elekcji.
Podsumowanie
Władysław Jagiełło zasłynął jako zdolny strateg i dyplomata. Jego zasługą było znaczne osłabienie potęgi zakonu krzyżackiego, złagodzenie dążeń separatystycznych Litwy poprzez zrównanie praw szlachty litewskiej i polskiej (unia w Horodle z roku 1413) oraz potwierdzenie potęgi państwa polsko - litewskiego w Europie. Jako zagorzały neofita ufundował liczne kościoły, przeprowadził chrystianizację Litwy, zasłynął tez z niechęci do husytów, z powodu której w 1420 roku odrzucił propozycję zasiadania na tronie czeskim. Pomimo braku wykształcenia, sumiennie zrealizował zapis z testamentu Jadwigi i w 1400 roku odnowił i zreformował Akademię Krakowską, zwaną odtąd Collegium Jagiellonicum.
Unia w Krewie
Jadwiga, córka Ludwika Węgierskiego, została koronowana na króla Polski w roku 1384, dwa lata po śmierci jej ojca. Liczyła wtedy 10 lat i była zaręczona z Wilhelmem Habsburgiem, również małoletnim, kontrakt ten został jednak zerwany za namową polskich możnowładców, postrzegających małżeństwo z Jagiełłą jako bardziej korzystne. Zarówno Polska, jak i Litwa musiały się liczyć z nieustannym zagrożeniem płynącym z państwa krzyżackiego; wstąpienie Jagiełły na tron polski znacznie wzmacniało oba kraje, a planowana chrystianizacja Litwy odbierała Krzyżakom pretekst do ataków na jej tereny.
Zawarta 14 sierpnia 1385 w Krewie polsko - litewska unia personalna przewidywała ślub Jagiełły z królową Jadwigą, objęcie przez niego tronu polskiego, a ponadto chrzest samego Jagiełły i chrystianizację Litwy. Elekcja Jagiełły odbyła się 11 stycznia 1386, 15 lutego miał miejsce jego chrzest (na którym przyjął imię Władysław po swoim ojcu chrzestnym, Władysławie Opolczyku), a trzy dni później ślub z dwunastoletnią Jadwigą. Koronacja odbyła się 4 marca 1386 roku w katedrze na Wawelu.
Państwo polsko - litewskie
Utworzone na mocy unii krewskiej państwo rozciągało się od Wielkopolski na zachodzie, Żmudzi na północy, terenów ruskich ze Smoleńskiem i Kijowem na wschodzie aż po Podole i Hospodarstwo Mołdawskie (lenno Polski) na południu. Polska dążyła do odzyskania Śląska i Pomorza, utraconych za panowania Kazimierza Wielkiego, oraz do odebrania Węgrom Rusi Halickiej. Ten ostatni postulat zrealizowany został już w roku 1387. Pomimo znacznego wzrostu potęgi obu krajów po połączeniu ich unią, leżące na północy państwo krzyżackie nadal stanowiło poważne zagrożenie, tym większe, że Krzyżacy w tej sytuacji dążyli do wzmocnienia sojuszu z Luksemburczykami i nie ustawali w próbach podboju kolejnych ziem polskich i litewskich.
Unia wileńsko - radomska
Po bezpotomnej śmierci królowej Jadwigi (zmarła krótko po urodzeniu dziecka, które również nie przeżyło) w 1399 roku, szlachta polska potwierdziła królewską władzę Jagiełły w Polsce, lecz stosunki z Litwą wymagały nowego zdefiniowania. Na mocy unii wileńsko - radomskiej podpisanej w roku 1401 Jagiełło pozostawał królem Polski i zapewniał litewskim oraz polskim panom prawo wyboru jego następcy, gdyby i on zmarł bezpotomnie. Stryjeczny brat Jagiełły, Witold Kiejstutowicz, otrzymał dożywotni tytuł księcia litewskiego, stając się wasalem Korony, co jednocześnie zapewniało Litwie odrębność państwową w ramach unii.
Wojna z zakonem krzyżackim. Grunwald
Krzyżackie próby zdobycia ziem litewskich i wybuch antykrzyżackiego powstania na Żmudzi oraz najazd Krzyżaków na ziemię dobrzyńską doprowadziły w 1409 roku do wybuchu wojny. Nowy mistrz zakonu, Ulrich von Jungingen, otwarcie dążył do konfliktu zbrojnego.
W tej sytuacji zarówno Władysław Jagiełło, jak i Witold zmobilizowali wojsko polskie i litewsko - ruskie, które połączyły się na Mazowszu latem 1410 roku i zmierzały w kierunku Malborka, siedziby zakonu krzyżackiego. Do spotkania z wojskami krzyżackimi doszło 15 lipca 1410 roku w okolicach wsi Grunwald. Siły krzyżackie liczyły około 30 tysięcy głównie najemnych rycerzy z kilkunastu krajów Europy, świetnie uzbrojonych i wyszkolonych. Zjednoczone armie polsko - litewsko - ruskie, wspierane przez oddziały smoleńskie, czeskie, mołdawskie i tatarskie, miały podobną liczebność, choć ich uzbrojenie było lżejsze. Trwająca cały dzień bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk litewsko - polskich, głównie dzięki skutecznej taktyce zastosowanej przez Jagiełłę. Klęska Krzyżaków stała się początkiem końca świetności ich zakonu i zahamowała ich ekspansję na ziemie Polski i Litwy.
Pomimo niemal trzymiesięcznego oblężenia Malborka (lipiec - wrzesień 1410), wojskom polsko - litewskim nie udało się zdobyć twierdzy, lecz wkrótce potwierdziły swoją militarną przewagę nad zakonem, staczając zwycięskie bitwy pod Koronowem (10 października 1410 roku) i pod Tucholą (3 listopada), co doprowadziło do podpisania w Toruniu 1 listopada 1411 traktatu pokojowego kończącego wojnę.
Kwestia sukcesji
Po śmierci Jadwigi w roku 1399, Władysław Jagiełło ożenił się jeszcze trzykrotnie: z Anną Cylejską w 1407 roku, a po jej śmierci z Elżbietą Granowską. Kiedy trzecia żona również zmarła, poślubił Zofię Holszańską i dopiero ten związek zapewnił siedemdziesięcioletniemu już królowi upragnionych męskich potomków, Władysława i Kazimierza. Ponieważ nowa dynastia nie była dziedziczna, lecz elekcyjna, aby zapewnić koronę jednemu ze swoich synów, Jagiełło wydał kilka przywilejów szlacheckich (czerwiński w roku 1422, jedlneński w 1430) poszerzających prawa szlachty polskiej, by zyskać w ten sposób jej przychylność podczas elekcji.
Podsumowanie
Władysław Jagiełło zasłynął jako zdolny strateg i dyplomata. Jego zasługą było znaczne osłabienie potęgi zakonu krzyżackiego, złagodzenie dążeń separatystycznych Litwy poprzez zrównanie praw szlachty litewskiej i polskiej (unia w Horodle z roku 1413) oraz potwierdzenie potęgi państwa polsko - litewskiego w Europie. Jako zagorzały neofita ufundował liczne kościoły, przeprowadził chrystianizację Litwy, zasłynął tez z niechęci do husytów, z powodu której w 1420 roku odrzucił propozycję zasiadania na tronie czeskim. Pomimo braku wykształcenia, sumiennie zrealizował zapis z testamentu Jadwigi i w 1400 roku odnowił i zreformował Akademię Krakowską, zwaną odtąd Collegium Jagiellonicum.