Question

Epoki literackie - czas trwania , najwazniejsze informacje , pojecia , cechy , tworcy

Answer 1

1.Starożytność - ,obejmuje okres dziejów najstarszej cywilizacji od około 4000 r. p.n.e. do IV- V w n.e. Za koniec tego okresu przyjmuje się często rok 476, czyli datę upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. Wyróżniony okres obejmuje około 4400 lat i jest wewnętrznie bardzo zróżnicowany. Gwałtowny rozwój cywilizacji ludów basenu Morza Śródziemnego był efektem powstania wielu zróżnicowanych kultur, gdzie prym z pewnością wiedzie kultura grecka, a także wzorująca się na niej rzymska. Inne wspaniałe kultury antyczne to np. egipska, hebrajska, a znacznie później także chrześcijańska.

2.Średnowiecze- początek epoki to IV/V w., a trwa ona do XV w., czyli do zdobycia Konstantynopola przez Turków. w 1453r. Niekiedy za datę graniczną przyjmuje się odkrycie Ameryki przez Kolumba w 1492r. Na myśl średniowieczną wielki wpływ miała doktryna religijna Kościoła - sztuka miała służyć Kościołowi. W Polsce przełomowym wydarzeniem było przyjęcie chrztu w 966r. przez Mieszka I. Jako koniec średniowiecza często podaje się rok 1543, czyli datę wydania dzieła Kopernika O obrotach ciał niebieskich.

3. Renesans- we Włoszech rozwijał się już od drugiej połowy XIV w. i trwał co najmniej do pierwszej połowy XVI w. W krajach europejskich na północ od Alp rozwinął się trochę później: na początku lub nawet przy końcu XV w. Zdarzało się, że trwał do początków XVII w, np. w Anglii. W Polsce początki renesansu to już XV w. Za datę kończąca uznaje się często rok 1584, czyli datę śmierci Jana Kochanowskiego.

4.Barok-objął Europę od Portugalii do Rosji i od Anglii do Bałkanów. W większości krajów krystalizował się na przełomie XVI i XVIII w. We Francji wygasł już w połowie XVII w. Generalnie za epokę baroku uważa się wiek XVII. W Polsce trwał do połowy XVIII w. Barok miał wiele nieraz bardzo rożnych przejawów. Typowe dla niego było łączenie elementów chrześcijańskich z mitologią i orientem. Wielkie znaczenie w owych czasach miała kontrreformacja. W sztuce elementy religijne łączyły się ze świeckimi.

5. Oświecenie- okres w kulturze europejskiej od końca XVII w. po schyłek wieku następnego. Oświecenie to wielki ruch umysłowy związany z zachodzącymi żywiołowo zmianami np. Wielka Rewolucja Francuska. Nastąpił wzrost znaczenia mieszczaństwa, odkrycia naukowe, wymyślono nowe schematy filozoficzne (J. Lock, J.J. Rousseau). W literaturze i sztuce znowu dominuje klasycyzm. Wiodące miejsce wśród pisarzy zajmowali: Wolter, Diderot, Defoe, Swift. Polskie oświecenie zostało podporządkowane celom reformatorsko- wychowawczym, czego przykładem może być powstanie Komisji Edukacji Narodowej czy Teatru Polskiego. 

6.Romantyzm- prąd umysłowy i literacki trwający od Wielkiej Rewolucji Francuskiej po lata czterdzieste XIX w. W Polsce romantyzm datuje się na lata 1822-1863. Cechuje go wewnętrzne zróżnicowanie filozoficzne, światopoglądowe, artystyczne, różnorodność tendencji w poszczególnych kulturach narodowych. Epoka przesycona buntem i ideałami rewolucji. W romantyzmie odwoływano się niekiedy do średniowiecza (stanowczo odrzucano klasycyzm), sztuki ludowej, akcentowano indywidualizm. Romantyzm polski ukształtowała w znacznej mierze nasza sytuacja polityczna, utrata niepodległości, problemy walki o jej odzyskanie, klęska powstania listopadowego. 

7.Pozytywizm- nazwa pochodzi od doktryny filozoficznej A. Comte'a. W Polsce zaczął się kształtować po klęsce powstania styczniowego, a wygasł na początku lat 90 XIX w. Pozytywizm był ruchem społecznym i literackim. Powodzeniem cieszyły się hasła pracy organicznej i pracy u podstaw. Literatura podporządkowała się owym hasłom, co z kolei spowodowało podporządkowanie literatury celom społecznym a także rozwój gatunków publicystycznych. Najwybitniejszym prozaikiem polskiego publicyzmu był B. Prus. Dominującym gatunkiem była powieść, a jej wielcy twórcy to np. H. Sienkiewicz czy E. Orzeszkowa