Podhale - kraina pod „Halami”, bo tak pierwotnie nazywano Tatry, położona jest w górnym dorzeczu Dunajca. Najwcześniej zasiedlona została jego północna część, tzw. Podhale Nowotarskie. Tu już w XIII w. rozpoczęła się kolonizacja organizowana przez wielką własność. Dopiero w XVI w. zasiedlone zostało „Skalne Podhale”, a więc tereny leżące w bezpośrednim sąsiedztwie Tatr. Pierwsza fala kolonizacyjna miała charakter rolniczy, a osadnicy pochodzili z nizinnych ziem polskich. W drugiej kolejności zaczęły powstawać osady na prawie niemieckim, a ich osadźcy z Saksonii i zniemczonych śląskich miast parali się głównie handlem i rzemiosłem.
Samorzutny charakter miało osadnictwo wołoskie, trwające od XV do XVII w. Była to ludność pasterska, prowadząca zrazu koczowniczy tryb życia, która rozpoczęła w XIII w. wędrówkę
z północnych Bałkan wzdłuż grzbietu Karpat. Stanowiła mieszankę różnych elementów etnicznych: południowosłowiańskich, ruskich, rumuńskich. Tak więc obraz kultury ludowej pod Tatrami kształtował się w wyniku powolnego zlewania się różnych fal osadniczych.
Podhalanie do poł. XIX w. żyli w stosunkowo dużej izolacji od pozostałych części Polski. Rodzina góralska skazana była w dużej mierze na prowadzenie gospodarki samowystarczalnej. Podstawą jej egzystencji było rolnictwo. Jednak trudne warunki dla wegetacji roślin, nieurodzajna gleba i wysoko położone i trudno dostępne grunty sprawiały iż życie tutejszej ludności było nieustanną walką
z przyrodą o przetrwanie. Uprawiano głównie owies, jęczmień, rzadziej żyto. Sadzono ziemniaki, a w ogrodach kapustę, brukiew, rzepę. Hodowano len, a przedmiotem szczególnego starania było siano dające możliwość utrzymania zwierząt. Zniesienie w połowie XIX w. prawa niepodzielności gruntów oraz wzrost liczby ludności doprowadziły do dużego rozdrobnienia i zmusiły ludność do szukania innych źródeł dochodu . Bardzo ważną dla Podhalan gałęzią rolnictwa była hodowla owiec, która przybrała tu formę sezonowego wypasu wysokogórskiego . Na charakter podhalańskiego pasterstwa olbrzymi wpływ wywarły kontakty z plemionami wołoskimi. Wołosi pozostawili trwałe ślady w sposobie życia pasterzy, nazewnictwie pasterskim, tutejszej toponomastyce. Przejęto od nich zwyczaj czasowej migracji z owcami na pastwiska położone w górach, technikę wypasu i przerobu mleka, a także niektóre zwyczaje. W latach 60-tych XX w. w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów zaprzestano wypasania owiec na halach tatrzańskich. Wypas przywrócono w 1981 r. lecz w formie tzw. \
COŚ TAM POWINNO PISAĆ SAMA NIE WIEM TROCHE GLUPIE ZADANIE WSPÓŁCZUJĘ
Podhale - kraina pod „Halami”, bo tak pierwotnie nazywano Tatry, położona jest w górnym dorzeczu Dunajca. Najwcześniej zasiedlona została jego północna część, tzw. Podhale Nowotarskie. Tu już w XIII w. rozpoczęła się kolonizacja organizowana przez wielką własność. Dopiero w XVI w. zasiedlone zostało „Skalne Podhale”, a więc tereny leżące w bezpośrednim sąsiedztwie Tatr. Pierwsza fala kolonizacyjna miała charakter rolniczy, a osadnicy pochodzili z nizinnych ziem polskich. W drugiej kolejności zaczęły powstawać osady na prawie niemieckim, a ich osadźcy z Saksonii i zniemczonych śląskich miast parali się głównie handlem i rzemiosłem.
Samorzutny charakter miało osadnictwo wołoskie, trwające od XV do XVII w. Była to ludność pasterska, prowadząca zrazu koczowniczy tryb życia, która rozpoczęła w XIII w. wędrówkę
z północnych Bałkan wzdłuż grzbietu Karpat. Stanowiła mieszankę różnych elementów etnicznych: południowosłowiańskich, ruskich, rumuńskich.
Tak więc obraz kultury ludowej pod Tatrami kształtował się w wyniku powolnego zlewania się różnych fal osadniczych.
Podhalanie do poł. XIX w. żyli w stosunkowo dużej izolacji od pozostałych części Polski. Rodzina góralska skazana była w dużej mierze na prowadzenie gospodarki samowystarczalnej. Podstawą jej egzystencji było rolnictwo. Jednak trudne warunki dla wegetacji roślin, nieurodzajna gleba i wysoko położone i trudno dostępne grunty sprawiały iż życie tutejszej ludności było nieustanną walką
z przyrodą o przetrwanie. Uprawiano głównie owies, jęczmień, rzadziej żyto. Sadzono ziemniaki, a w ogrodach kapustę, brukiew, rzepę. Hodowano len, a przedmiotem szczególnego starania było siano dające możliwość utrzymania zwierząt. Zniesienie w połowie XIX w. prawa niepodzielności gruntów oraz wzrost liczby ludności doprowadziły do dużego rozdrobnienia i zmusiły ludność do szukania innych źródeł dochodu .
Bardzo ważną dla Podhalan gałęzią rolnictwa była hodowla owiec, która przybrała tu formę sezonowego wypasu wysokogórskiego . Na charakter podhalańskiego pasterstwa olbrzymi wpływ wywarły kontakty z plemionami wołoskimi. Wołosi pozostawili trwałe ślady w sposobie życia pasterzy, nazewnictwie pasterskim, tutejszej toponomastyce. Przejęto od nich zwyczaj czasowej migracji z owcami na pastwiska położone w górach, technikę wypasu i przerobu mleka, a także niektóre zwyczaje.
W latach 60-tych XX w. w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów zaprzestano wypasania owiec na halach tatrzańskich. Wypas przywrócono w 1981 r. lecz w formie tzw. \
COŚ TAM POWINNO PISAĆ SAMA NIE WIEM TROCHE GLUPIE ZADANIE WSPÓŁCZUJĘ
Strona: 1, 2