1102 – 1138 Bolesław Krzywousty – nie odzyskał korony Zbigniew rządził Wielkopolską, Kujawami i Mazowszem, a Bolesław Małopolską, Śląskiem i Ziemią Lubuską. Doszło do wojny między braćmi – 1106 – 1107 – Bolesław chce zjednoczyć ziemie i odzyskać Pomorze Gdańskie, a Zbigniew chce mieć święty spokój – Bolesław musi przejść przez ziemie Zbigniewa – Zbigniew ucieka do Niemiec gdzie uzyskuje poparcie cesarskie i w 1109 wraca do Polski z Henrykiem V. Wojna – przywrócić na tron Zbigniewa. Bolesław bronił się na linii Odry – partyzantka. Niemcy nie zdołali przebić obrony polskiej. Niemcy wycofują się, ale Bolesław pozwolił wrócić Zbigniewowi do kraju – Bolesław oślepił go i Zbigniew zmarł. Opozycja występuje przeciwko Bolesławowi. Zostaje rzucona na niego klątwa – poddani mogą mu odmówić posłuszeństwa – Bolesław przeznaczył ogromne sumy na rzecz kościoła i klątwa została zdjęta. Bolesław Krzywousty dążył do przyłączenia Pomorza Gdańskiego i Zachodniego – do zwierzchnictwa nad zachodnią częścią Pomorza pretendowali Niemcy. Systematycznego podboju Pomorza dokonał dopiero Bolesław Krzywousty w ciągu 20 lat. Rozpoczął od umocnienia Noteci. Zdobył najpierw Pomorze Wschodnie z Gdańskiem – 1116 – a następnie Szczecin – 1121 – 1122 – na Pomorzu Szczecińskim pozostał jednak książę Warcisław, jako lennik Bolesława. Została przeprowadzona ponowna chrystianizacja Pomorza i utworzono biskupstwo w Kamieniu z kapelanem Krzywoustego, jako pierwszym biskupem. Mimo wyraźnych sukcesów w polityce międzynarodowej Krzywoustemu nie udało się odzyskać korony królewskiej. W 1138 został ogłoszony testament Krzywoustego, spisany w 1133- 1135: a) wprowadził urząd seniora: - książę zwierzchni, najstarszy w rodzinie, miał prowadzić politykę zagraniczną, - decydował o obsadzie urzędów, - posiadał prawo kontrolowania grodów, - władza senioralna miała zapobiec bratobójczym walką i tron - posiadał zwierzchność nad Pomorzem Gdańskim (pierwszy senior Władysław miał jeszcze Śląsk) - dzielnica senioralna – niepodzielny obszar kraju b) pierwszy senior – Władysław II – Śląsk z Ziemią Lubuską i dzielnicę senioralną ze stolicą w Krakowie c) Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze z Kujawami d) Mieszko III Stary – Wielkopolska e) Henryk Sandomierski – Ziemia Sandomierska f) wdowa po Krzywoustym, księżna Salomea – Ziemia Łęczycko – Sieradzka
1102 – 1138 Bolesław Krzywousty – nie odzyskał korony
Zbigniew rządził Wielkopolską, Kujawami i Mazowszem, a Bolesław Małopolską, Śląskiem i Ziemią Lubuską. Doszło do wojny między braćmi – 1106 – 1107 – Bolesław chce zjednoczyć ziemie i odzyskać Pomorze Gdańskie, a Zbigniew chce mieć święty spokój – Bolesław musi przejść przez ziemie Zbigniewa – Zbigniew ucieka do Niemiec gdzie uzyskuje poparcie cesarskie i w 1109 wraca do Polski z Henrykiem V. Wojna – przywrócić na tron Zbigniewa. Bolesław bronił się na linii Odry – partyzantka. Niemcy nie zdołali przebić obrony polskiej. Niemcy wycofują się, ale Bolesław pozwolił wrócić Zbigniewowi do kraju – Bolesław oślepił go i Zbigniew zmarł. Opozycja występuje przeciwko Bolesławowi. Zostaje rzucona na niego klątwa – poddani mogą mu odmówić posłuszeństwa – Bolesław przeznaczył ogromne sumy na rzecz kościoła i klątwa została zdjęta.
Bolesław Krzywousty dążył do przyłączenia Pomorza Gdańskiego i Zachodniego – do zwierzchnictwa nad zachodnią częścią Pomorza pretendowali Niemcy. Systematycznego podboju Pomorza dokonał dopiero Bolesław Krzywousty w ciągu 20 lat. Rozpoczął od umocnienia Noteci. Zdobył najpierw Pomorze Wschodnie z Gdańskiem – 1116 – a następnie Szczecin – 1121 – 1122 – na Pomorzu Szczecińskim pozostał jednak książę Warcisław, jako lennik Bolesława. Została przeprowadzona ponowna chrystianizacja Pomorza i utworzono biskupstwo w Kamieniu z kapelanem Krzywoustego, jako pierwszym biskupem. Mimo wyraźnych sukcesów w polityce międzynarodowej Krzywoustemu nie udało się odzyskać korony królewskiej.
W 1138 został ogłoszony testament Krzywoustego, spisany w 1133- 1135:
a) wprowadził urząd seniora:
- książę zwierzchni, najstarszy w rodzinie, miał prowadzić politykę zagraniczną,
- decydował o obsadzie urzędów,
- posiadał prawo kontrolowania grodów,
- władza senioralna miała zapobiec bratobójczym walką i tron
- posiadał zwierzchność nad Pomorzem Gdańskim (pierwszy senior Władysław miał jeszcze Śląsk)
- dzielnica senioralna – niepodzielny obszar kraju
b) pierwszy senior – Władysław II – Śląsk z Ziemią Lubuską i dzielnicę senioralną ze stolicą w Krakowie
c) Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze z Kujawami
d) Mieszko III Stary – Wielkopolska
e) Henryk Sandomierski – Ziemia Sandomierska
f) wdowa po Krzywoustym, księżna Salomea – Ziemia Łęczycko – Sieradzka