Bardzo prosze o peły opis Dani czyli przemysł itp. na dzisiaj (morze być pół z internetu i pół od siebie)
aneta963
Dania, Królestwo Danii, Kongeriget Danmark, państwo w północnej części kontynentu europejskiego, na Półwyspie Jutlandzkim, pomiędzy Morzem Bałtyckim i Morzem Północnym. W skład Danii wchodzi ponadto 475 wysp na obszarze Cieśnin Duńskich (w tym 100 zamieszkanych). Stolica Kopenhaga, 1075 tys. mieszkańców (aglomeracja, 2000).
Podzielona administracyjnie na 14 okręgów (amtskommune) i 2 miasta wydzielone (Kopenhaga i Frederiksberg). Do Danii należą autonomiczne: Grenlandia i Wyspy Owcze.
Językiem urzędowym jest duński.
Jednostka monetarna: korona duńska, równa 100 öre. Ludność Dania liczy 5,432 mln mieszkańców (2005), średnia gęstość zaludnienia wynosi 125 osób/km2.
Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Duńczycy (97,2% ogółu), pochodzący z innych krajów skandynawskich stanowią niewielką grupę (0,4%), ponadto kraj zamieszkują Turcy (0,5%), Brytyjczycy (0,2%), emigranci z byłej Jugosławii (0,2%). Najliczniejszą mniejszościową grupę etniczną stanowią Eskimosi (1,5%).
Notuje się bardzo niski, w niektórych latach ujemny przyrost naturalny; w 2005 wynosił on 0,34% .
Religia luterańska jest wyznaniem dominującym (97% ogółu społeczeństwa), katolicy tworzą grupę niewielką (0,5%), pozostała część społeczeństwa wyznaje religie niechrześcijańskie. Analfabetyzm 0% ludności. Przeciętna długość życia mężczyzn 75 lat, kobiet 80 lat (2005). Warunki naturalne W skład Królestwa Danii, poza Danią właściwą, zajmującą większą część Półwyspu Jutlandzkiego, oraz wyspami w Cieśninach Duńskich, wchodzą Wyspy Owcze (terytorium autonomiczne) i Grenlandia (wewnętrzna autonomia w ramach Królestwa Danii). Największymi wyspami Danii właściwej są: Zelandia (7017 km2), Fionia (3259 km2), Lolland (1241 km2), Bornholm (587 km2) i Falster (514 km2).
Dania jest krajem morskim, pod względem warunków naturalnych – przejściowym pomiędzy Europą Północną i Środkową. Geologicznie terytorium Danii związane jest z trzonem kontynentalnym Europy. Górnokredowe wapienie i kreda pisząca, najstarsze z występujących na powierzchni osadów, tworzą krajobraz północnej Jutlandii i wybrzeża typu klifowego na wyspach Møn i Zelandia.
Dania jest krajem nizinnym, najwyżej położony punkt, wzgórze Yding Skovhøj, osiąga wysokość zaledwie 173 m n.p.m. Większa część powierzchni kraju ukształtowana została w okresie ostatniego zlodowacenia. Granicę krajobrazów wyznacza zlodowacenie Würm, ciągnące się w kierunku południkowym przez cały Półwysep Jutlandzki.
Wschodnia część Jutlandii pokryta jest wzgórzami moreny czołowej i dennej z licznie występującymi jeziorami, na zachodzie zaś dominują monotonne równiny sandrowe. Na północy półwyspu spotkać można później ukształtowane formy rzeźby terenu: równinne obszary powstałe wskutek akumulacyjnej działalności morskiej. W związku ze zróżnicowaniem podłoża we wschodniej części kraju ukształtowały się urodzajne gleby gliniaste, na zachodzie zaś, na obszarach równin sandrowych, powstały słabe gleby piaszczyste. Nierzadkie są w tej części wydmy i torfowiska.
Sieć rzeczna dobrze rozwinięta. Jej charakterystyczną cechą jest występowanie dużej liczby krótkich rzek i (szczególnie na wschodzie) licznych jezior. Najdłuższa rzeka - Gudenå - 158 km. Klimat umiarkowany morski, średnie temperatury lipca: 14-22°C, stycznia: -1-2°C, roczna suma opadów: 600 mm. Historia Zjednoczone państwo duńskie powstało w X w. i do XVII w. pozostawało znaczącą potęgą w Europie Północnej. Wskutek długotrwałych wojen ze Szwecją, prowadzonych z przerwami w latach 1563-1658, Dania utraciła na rzecz Szwecji Gotlandię, Skanię i część Norwegii. Od tego czasu rozpoczął się upadek mocarstwowego znaczenia kraju. W 1815 Dania utraciła Norwegię na rzecz Szwecji.
W 1849 wydano pierwszą duńską konstytucję, utworzono dwuizbowy parlament, a kraj przekształcił się w monarchię konstytucyjną. Po przegranej wojnie z Austrią i Prusami w 1864 Dania proklamowała neutralność. Po wybuchu I wojny światowej Dania pozostała neutralna, co w konsekwencji spowodowało bardzo szybki wzrost gospodarczy w tym okresie.
Podczas II wojny światowej kraj został zajęty przez Niemców, którzy powołali marionetkowy rząd. Przez cały okres okupacji rozwijał się na terenie Danii silny ruch oporu. Wyzwolona w maju 1945, w tym samym roku weszła w skład ONZ, od 1949 w NATO, od 1960 w EFTA, 1 stycznia 1973 przystąpiła do EWG. W 1972, po śmierci Fryderyka IX, tron duński objęła jego córka, królowa Małgorzata II.
1979 duńskie terytorium zamorskie – Grenlandia otrzymało autonomię rządów wewnętrznych, Dania sprawuje zwierzchnictwo nad polityką zagraniczną i obronną wyspy.
1992 postanowienia Traktatu z Maastricht zostały odrzucone w referendum ogólnonarodowym, rok później Duńczycy zaakceptowali zmodyfikowane warunki członkostwa w Unii Europejskiej – wyłączenie ze wspólnej polityki obronnej i walutowej, współpracy policyjnej oraz zasad unijnego obywatelstwa.
2000 Duńczycy odrzucili w referendum przystąpienie kraju do systemu waluty europejskiej – euro. 2001 władzę objęła centroprawicowa koalicja, której przewodził Anders Fogh Rasmussen; zwyciężyła ona również w wyborach parlamentarnych w 2005.
Styczeń 2006 - opublikowanie w jednym z duńskich dzienników karykatur Mahometa (a następnie przedrukowanie ich w wielu tytułach prasy światowej) spowodowało oburzenie w całym świecie muzułmańskim, doprowadziło do fali protestów w krajach bliskowschodnich, bojkotu duńskich towarów na rynku bliskowschodnim i wywołało ogólnoświatową dyskusję na temat wolności prasy. Ustrój polityczny Monarchia parlamentarna, głową państwa jest król. Władzę ustawodawczą sprawuje monarcha wraz z jednoizbowym parlamentem (179 członków wybieranych w wyborach powszechnych, proporcjonalnych). Kadencja parlamentu trwa cztery lata. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, powoływany przez premiera za zgodą parlamentu. Funkcję premiera zazwyczaj sprawuje lider większości parlamentarnej. Gospodarka Dania jest krajem dobrze rozwiniętym gospodarczo. Chociaż podstawową rolę w wytwarzaniu dochodu narodowego spełnia przemysł, rolnictwo tego kraju stoi na bardzo wysokim poziomie i od wielu lat uważane jest za przodujące w Europie. Rolnictwo Duńscy rolnicy zajmują jedno z czołowych miejsc w świecie pod względem wydajności. Produkcja roślinna obejmuje przede wszystkim uprawę zbóż. Średnie plony przedstawiają się następująco: pszenica – 52 q/ha, jęczmień – 40 q/ha, owies – 38 q/ha. Pierwszoplanową rolę w duńskiej gospodarce rolnej odgrywa produkcja zwierzęca.
Podstawowym kierunkiem rolnictwa jest tradycyjnie hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej. Ponadto znaczącą rolę odgrywa drób. Dania jest światową potęgą w produkcji i eksporcie mleka i mięsa. Udział duńskiego mięsa w handlu międzynarodowym sięga ok. 15% (1. miejsce w świecie), w przypadku masła odsetek ten wynosi 17% (2. miejsce w świecie). Warunki naturalne sprzyjają rozwojowi rybołówstwa, ponad 2/3 połowów przeznacza się na eksport. Przemysł W Danii brak większych bogactw naturalnych. Występują jedynie niewielkie złoża węgla brunatnego – w rejonie Ålborgu, kaolinu, piaskowców i granitów – na Bornholmie, soli kamiennej – w Thyborøu. Ponadto kraj posiada udokumentowane złoża gazu ziemnego szacowane na 70-80 mln m3, zalegające pod dnem Morza Północnego.
Większość przetwarzanych w kraju surowców mineralnych i energetycznych pochodzi z importu. Wszystkie elektrownie wykorzystujące paliwa tradycyjne (węgiel, ropa naftowa) zlokalizowano w miastach portowych (Kopenhaga, Odense, Ålborg i Årkus.
Dania ma dobrze rozwinięty przemysł stoczniowy (stocznie w Kopenhadze, Helsingor, Odense, Svendborg), maszynowy, m.in. silniki okrętowe (Kopenhaga), maszyny i urządzenia dla rolnictwa, przemysł środków transportu (lokomotywy i wagony), przetwórstwa spożywczego (przetwórstwo mięsa, mleka i ryb, browary: Carlsberg, Tuborg), włókienniczy i odzieżowy (Kopenhaga, Odense, Vejle, Ålborg), chemiczny i drzewno-papierniczy. Transport Największe znaczenie pod względem wielkości przewożonych ładunków ma transport morski. W transporcie pasażerskim podstawową rolę odgrywają połączenia promowe pomiędzy Jutlandią i wyspami oraz krajami sąsiednimi. Największe znaczenie jako węzeł komunikacji lotniczej ma port lotniczy w Kopenhadze (Kastrup). Handel W eksporcie podstawowe znaczenie mają maszyny, przede wszystkim silniki okrętowe (26% wartości eksportu) oraz towary rolno-spożywcze (25%). W imporcie czołowe miejsca zajmują maszyny i urządzenia łącznie ze środkami transportu (31%), wyroby przetworzone i towary gotowe (30%) oraz surowce mineralne i energetyczne dla przemysłu. Do głównych partnerów wymiany handlowej zaliczają się Niemcy, Szwecja i Wielka Brytania. Obroty w handlu z zagranicą – eksport: 49 mld USD, import: 43 mld USD (1999). Zadłużenie zagraniczne: 44 mld USD (1996). Struktura zatrudnienia Rolnictwo 2,2%, przemysł 25,5%, usługi i handel 72,3%. Dochód narodowy w 2004 wynosił 32 tys. dolarów na 1 mieszkańca. Stopa inflacji w 2004 miała wartość 1,4%.
Stolica Kopenhaga, 1075 tys. mieszkańców (aglomeracja, 2000).
Inne większe miasta: Århus (217 tys., 2000), Odense (145 tys., 2000), Ålborg (119 tys., 2000), Esbjerg (73 tys., 2000), Randers (55 tys., 2000).
Podzielona administracyjnie na 14 okręgów (amtskommune) i 2 miasta wydzielone (Kopenhaga i Frederiksberg). Do Danii należą autonomiczne: Grenlandia i Wyspy Owcze.
Językiem urzędowym jest duński.
Jednostka monetarna: korona duńska, równa 100 öre.
Ludność
Dania liczy 5,432 mln mieszkańców (2005), średnia gęstość zaludnienia wynosi 125 osób/km2.
Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Duńczycy (97,2% ogółu), pochodzący z innych krajów skandynawskich stanowią niewielką grupę (0,4%), ponadto kraj zamieszkują Turcy (0,5%), Brytyjczycy (0,2%), emigranci z byłej Jugosławii (0,2%). Najliczniejszą mniejszościową grupę etniczną stanowią Eskimosi (1,5%).
Notuje się bardzo niski, w niektórych latach ujemny przyrost naturalny; w 2005 wynosił on 0,34% .
Religia luterańska jest wyznaniem dominującym (97% ogółu społeczeństwa), katolicy tworzą grupę niewielką (0,5%), pozostała część społeczeństwa wyznaje religie niechrześcijańskie. Analfabetyzm 0% ludności. Przeciętna długość życia mężczyzn 75 lat, kobiet 80 lat (2005).
Warunki naturalne
W skład Królestwa Danii, poza Danią właściwą, zajmującą większą część Półwyspu Jutlandzkiego, oraz wyspami w Cieśninach Duńskich, wchodzą Wyspy Owcze (terytorium autonomiczne) i Grenlandia (wewnętrzna autonomia w ramach Królestwa Danii). Największymi wyspami Danii właściwej są: Zelandia (7017 km2), Fionia (3259 km2), Lolland (1241 km2), Bornholm (587 km2) i Falster (514 km2).
Dania jest krajem morskim, pod względem warunków naturalnych – przejściowym pomiędzy Europą Północną i Środkową. Geologicznie terytorium Danii związane jest z trzonem kontynentalnym Europy. Górnokredowe wapienie i kreda pisząca, najstarsze z występujących na powierzchni osadów, tworzą krajobraz północnej Jutlandii i wybrzeża typu klifowego na wyspach Møn i Zelandia.
Dania jest krajem nizinnym, najwyżej położony punkt, wzgórze Yding Skovhøj, osiąga wysokość zaledwie 173 m n.p.m. Większa część powierzchni kraju ukształtowana została w okresie ostatniego zlodowacenia. Granicę krajobrazów wyznacza zlodowacenie Würm, ciągnące się w kierunku południkowym przez cały Półwysep Jutlandzki.
Wschodnia część Jutlandii pokryta jest wzgórzami moreny czołowej i dennej z licznie występującymi jeziorami, na zachodzie zaś dominują monotonne równiny sandrowe. Na północy półwyspu spotkać można później ukształtowane formy rzeźby terenu: równinne obszary powstałe wskutek akumulacyjnej działalności morskiej. W związku ze zróżnicowaniem podłoża we wschodniej części kraju ukształtowały się urodzajne gleby gliniaste, na zachodzie zaś, na obszarach równin sandrowych, powstały słabe gleby piaszczyste. Nierzadkie są w tej części wydmy i torfowiska.
Sieć rzeczna dobrze rozwinięta. Jej charakterystyczną cechą jest występowanie dużej liczby krótkich rzek i (szczególnie na wschodzie) licznych jezior. Najdłuższa rzeka - Gudenå - 158 km. Klimat umiarkowany morski, średnie temperatury lipca: 14-22°C, stycznia: -1-2°C, roczna suma opadów: 600 mm.
Historia
Zjednoczone państwo duńskie powstało w X w. i do XVII w. pozostawało znaczącą potęgą w Europie Północnej. Wskutek długotrwałych wojen ze Szwecją, prowadzonych z przerwami w latach 1563-1658, Dania utraciła na rzecz Szwecji Gotlandię, Skanię i część Norwegii. Od tego czasu rozpoczął się upadek mocarstwowego znaczenia kraju. W 1815 Dania utraciła Norwegię na rzecz Szwecji.
W 1849 wydano pierwszą duńską konstytucję, utworzono dwuizbowy parlament, a kraj przekształcił się w monarchię konstytucyjną. Po przegranej wojnie z Austrią i Prusami w 1864 Dania proklamowała neutralność. Po wybuchu I wojny światowej Dania pozostała neutralna, co w konsekwencji spowodowało bardzo szybki wzrost gospodarczy w tym okresie.
Podczas II wojny światowej kraj został zajęty przez Niemców, którzy powołali marionetkowy rząd. Przez cały okres okupacji rozwijał się na terenie Danii silny ruch oporu. Wyzwolona w maju 1945, w tym samym roku weszła w skład ONZ, od 1949 w NATO, od 1960 w EFTA, 1 stycznia 1973 przystąpiła do EWG. W 1972, po śmierci Fryderyka IX, tron duński objęła jego córka, królowa Małgorzata II.
1979 duńskie terytorium zamorskie – Grenlandia otrzymało autonomię rządów wewnętrznych, Dania sprawuje zwierzchnictwo nad polityką zagraniczną i obronną wyspy.
1992 postanowienia Traktatu z Maastricht zostały odrzucone w referendum ogólnonarodowym, rok później Duńczycy zaakceptowali zmodyfikowane warunki członkostwa w Unii Europejskiej – wyłączenie ze wspólnej polityki obronnej i walutowej, współpracy policyjnej oraz zasad unijnego obywatelstwa.
2000 Duńczycy odrzucili w referendum przystąpienie kraju do systemu waluty europejskiej – euro. 2001 władzę objęła centroprawicowa koalicja, której przewodził Anders Fogh Rasmussen; zwyciężyła ona również w wyborach parlamentarnych w 2005.
Styczeń 2006 - opublikowanie w jednym z duńskich dzienników karykatur Mahometa (a następnie przedrukowanie ich w wielu tytułach prasy światowej) spowodowało oburzenie w całym świecie muzułmańskim, doprowadziło do fali protestów w krajach bliskowschodnich, bojkotu duńskich towarów na rynku bliskowschodnim i wywołało ogólnoświatową dyskusję na temat wolności prasy.
Ustrój polityczny
Monarchia parlamentarna, głową państwa jest król. Władzę ustawodawczą sprawuje monarcha wraz z jednoizbowym parlamentem (179 członków wybieranych w wyborach powszechnych, proporcjonalnych). Kadencja parlamentu trwa cztery lata. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, powoływany przez premiera za zgodą parlamentu. Funkcję premiera zazwyczaj sprawuje lider większości parlamentarnej.
Gospodarka
Dania jest krajem dobrze rozwiniętym gospodarczo. Chociaż podstawową rolę w wytwarzaniu dochodu narodowego spełnia przemysł, rolnictwo tego kraju stoi na bardzo wysokim poziomie i od wielu lat uważane jest za przodujące w Europie.
Rolnictwo
Duńscy rolnicy zajmują jedno z czołowych miejsc w świecie pod względem wydajności. Produkcja roślinna obejmuje przede wszystkim uprawę zbóż. Średnie plony przedstawiają się następująco: pszenica – 52 q/ha, jęczmień – 40 q/ha, owies – 38 q/ha. Pierwszoplanową rolę w duńskiej gospodarce rolnej odgrywa produkcja zwierzęca.
Podstawowym kierunkiem rolnictwa jest tradycyjnie hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej. Ponadto znaczącą rolę odgrywa drób. Dania jest światową potęgą w produkcji i eksporcie mleka i mięsa. Udział duńskiego mięsa w handlu międzynarodowym sięga ok. 15% (1. miejsce w świecie), w przypadku masła odsetek ten wynosi 17% (2. miejsce w świecie). Warunki naturalne sprzyjają rozwojowi rybołówstwa, ponad 2/3 połowów przeznacza się na eksport.
Przemysł
W Danii brak większych bogactw naturalnych. Występują jedynie niewielkie złoża węgla brunatnego – w rejonie Ålborgu, kaolinu, piaskowców i granitów – na Bornholmie, soli kamiennej – w Thyborøu. Ponadto kraj posiada udokumentowane złoża gazu ziemnego szacowane na 70-80 mln m3, zalegające pod dnem Morza Północnego.
Większość przetwarzanych w kraju surowców mineralnych i energetycznych pochodzi z importu. Wszystkie elektrownie wykorzystujące paliwa tradycyjne (węgiel, ropa naftowa) zlokalizowano w miastach portowych (Kopenhaga, Odense, Ålborg i Årkus.
Dania ma dobrze rozwinięty przemysł stoczniowy (stocznie w Kopenhadze, Helsingor, Odense, Svendborg), maszynowy, m.in. silniki okrętowe (Kopenhaga), maszyny i urządzenia dla rolnictwa, przemysł środków transportu (lokomotywy i wagony), przetwórstwa spożywczego (przetwórstwo mięsa, mleka i ryb, browary: Carlsberg, Tuborg), włókienniczy i odzieżowy (Kopenhaga, Odense, Vejle, Ålborg), chemiczny i drzewno-papierniczy.
Transport
Największe znaczenie pod względem wielkości przewożonych ładunków ma transport morski. W transporcie pasażerskim podstawową rolę odgrywają połączenia promowe pomiędzy Jutlandią i wyspami oraz krajami sąsiednimi. Największe znaczenie jako węzeł komunikacji lotniczej ma port lotniczy w Kopenhadze (Kastrup).
Handel
W eksporcie podstawowe znaczenie mają maszyny, przede wszystkim silniki okrętowe (26% wartości eksportu) oraz towary rolno-spożywcze (25%). W imporcie czołowe miejsca zajmują maszyny i urządzenia łącznie ze środkami transportu (31%), wyroby przetworzone i towary gotowe (30%) oraz surowce mineralne i energetyczne dla przemysłu. Do głównych partnerów wymiany handlowej zaliczają się Niemcy, Szwecja i Wielka Brytania. Obroty w handlu z zagranicą – eksport: 49 mld USD, import: 43 mld USD (1999). Zadłużenie zagraniczne: 44 mld USD (1996).
Struktura zatrudnienia
Rolnictwo 2,2%, przemysł 25,5%, usługi i handel 72,3%. Dochód narodowy w 2004 wynosił 32 tys. dolarów na 1 mieszkańca. Stopa inflacji w 2004 miała wartość 1,4%.